Türkiye’de askerler darbeci geleneğini sürdürüp “sivil yönetime” el koyarak 12 Eylül 1980’de askeri bir darbe yaptı. Üzerinden yaklaşık 44 yıl geçti ancak etkisi ve topluma dayattığı anlayış hala devam etmekte.

Bu askeri darbe sonucunda, Türkiye sınırlarının tümü açık bir cezaevine dönüştü. Yüz binlerce insan soruşturmaya tabi tutuldu, gözaltına alındı, binlercesi tutuklandı.

İşkencehanelerde ve cezaevlerinde yüzlerce insan işkence ve kötü muameleden ötürü öldü – öldürüldü, binlercesi sakat kaldı. Binlerce insan idam cezasından yargılandı, 50 kişi idam edildi.

Türkiye cezaevleri özel uygulama alanlarına dönüştü, birer işkence merkezi oldu.

Ancak bir yer vardı ki, sadece basit bir işkence merkezi olmadı; aynı zamanda siyasal-sosyal bir deney merkezi, insanların kimliklerinin yok edilip, teslim alınmak üzere kurulmuş asimilasyon okulu, şiddetle beslenen özel bir kişiliksizleştirme laboratuvarıydı… Orası Diyarbakır 5 Nolu Cezaeviydi…

Diyarbakır 5 nolu Cezaevinde sistemli bir biçimde işkenceleri uygulayan Esat Oktay Yıldıran idi. Özel olarak seçip getirdiği ve kendi tabiriyle “adamları” dedikleri işkenceci ekibiyle birlikte baş uygulayıcıydı.

Önceki gün İzmir’de bir ilkokula ismi verildiği haberi basına düştü.

Adı Diyarbakır 5 Nolu Cezaevinin baş işkencecisi olarak hafızalara kazınan Esat Oktay Yıldıran’ın isminin bir kesim tarafından bu şekilde topluma sunulması hala 12 Eylül 1980 askeri darbesinin etkisinin boyutlarını da acı bir biçimde gözler önüne sermektedir.

Diyarbakır 5 nolu Cezaevinde işkenceyle katledilen ve işkenceye karşı yaşamlarını ortaya koyan Necmettin Büyükkaya, Yılmaz Demir, Cemal Arat, Mehmet Hayri Durmuş, Bedii Tan, Remzi Aytürk, Orhan Keskin ve adını anmadığımız 34 kişinin ve işkencelerde sakat kalan yüzlerce insanımızın şahsında bu girişimi protesto ediyoruz.

Esat Oktay Yıldıran isminin, hafızalarda vahşi işkenceleri uygulayan sorumlulardan biri olarak kalan bu şahsın, isminin verildiği okuldan kaldırılmasını ve bu adımı atan sorumlular hakkında soruşturma açılmasını bekliyor ve kamuoyuna sunuyoruz.

26/12/2023

5 Nolu Cezaevi Hafıza Müzesi
Girişim Grubu