İran’da protestolara yönelik şiddete dikkat çeken Uluslararası Af Örgütü, mevcut durumu "bir cezasızlık krizi" olarak nitelendirdi ve BM İnsan Hakları Konseyi’ni hedef alan bir kampanya başlattı.

Uluslararası Af Örgütü, İran’da kadınlara ve protestoculara dönük saldırılara ve cezasızlığa karşı uluslararası toplumu harekete geçirmek için kampanyalarına hız verdi.

Kampanya kapsamında aralarında Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun da bulunduğu, BM üye ülkeleri dışişleri bakanlarına, BM mekanizmalarını harekete geçirme ve uluslararası hukuka karşı işlenen suçların soruşturulması konusunda inisiyatif alma çağrısında bulunuldu.

13 Eylül 2022’de İranlı Kürt kadın Jîna Mahsa Emini İran’ın başkenti Tahran’da, “ahlak polisi” olarak adlandırılan birim tarafından gözaltına alındı. Görgü tanıkları, Mahsa’nın polis aracı içinde şiddetle dövüldüğünü gördüklerini belirtti

Jina Mahsa Emini birkaç saat sonra hastaneye götürüldüğünde komadaydı ve üç gün sonra 22 yaşında hayatını kaybetti. Aradan iki haftayı aşkın süre geçmesine rağmen İran yetkilileri, Amini’nin ölümüne neden olan olayları soruşturmadı ve sorumluları adalete teslim edecek adımlar atmadı.

Uluslararası Af Örgütü adaletin sağlanması yerine defalarca, ölümüne ilişkin sorumluluğun reddedildiğini, önemli delillerin gizlendiğini ve resmi anlatıyı sorgulayan ve adalet çağrısında bulunan aile üyeleri ve diğer kişilerin tehdit edildiğini belirterek Acil Eylem başlattı.

Uluslararası Af Örgütü, İran yetkililerinin uluslararası hukuk çerçevesindeki en ciddi suçları etkin şekilde soruşturmayı ve hesap verebilirliği sağlamayı ısrarla reddettiğini hatırlatarak, BM üye devletlerine acilen, BM İnsan Hakları Konseyi tarafından İran’da süregelen cezasızlık krizini incelemek üzere uluslararası bir soruşturma ve hesap sorma mekanizmasının kurulmasını destekleme çağrısı yaptı. Çağrıda şu ifadeler yer aldı:

“Böyle bir mekanizmaya destek verilmesi, İran yetkililerine, uluslararası hukuk çerçevesindeki en ciddi suçların ve zorunlu örtünme yasalarına uymadıkları gerekçesiyle kadınlara karşı uygulananlar dahil olmak üzere hukuka aykırı öldürmeler, işkence ve diğer türde kötü muamele gibi diğer insan hakları ihlallerine müsamaha gösterilmeyeceği yönünde bir mesaj iletecektir.”

Ayrıca tüm dünyada başlayan Acil Eylem’de Türkiye mektupları Mevlüt Çavuşoğlu’na hitaben yazıldı.

İran’a “ahlak polisini lağvet” çağrısı

Uluslararası topluma çağrısının yanında Af Örgütü, İran yetkililerine “ahlak polisini lağvet” çağrısını şu ifadelerle yeniledi:

“İran yetkilileri ayrıca kadınlara ve kız çocuklara zorunlu örtünmeyi dayatan, onlara karşı şiddeti kalıcı hale getiren ve kadınları ve kız çocukları onur ve bedensel özerklik haklarından yoksun bırakan yasaları acilen yürürlükten kaldırmalı ve bu istismar edici ve ayrımcı yasaları uygulayan “ahlak polisi”ni lağvetmelidir.”