ABD'nin Taliban'la anlaşarak Afganistan'dan çekilmesinin ardından, cihatçı ve aşırıcı örgüt ülkenin büyük bir kısmını kontrolü altına aldı ve başkent Kabil'i de ele geçirerek yönetimi devraldı.

Taliban'ın Kabil'i ele geçirmesinin ardından, başta Kabil olmak üzere birçok Afgan şehrinden başka ülkelere kaçış başladı. 

Afganistan Devlet Başkanı Eşref Gani de istifa ederek ülkeyi terk etti. Ülkeye dair yaşanan gelişmeler şöyle:

08.40 - NATO Kabil Havalimanı çevresinde pazar gününden bu yana 12 kişinin yaşamını yitirdiğini söyledi.

Reuters'a konuşan bir NATO yetkilisi, Taliban'ın Kabil'de kontrolü ele geçirmesiyle pazar gününden bu yana Kabil Havalimanı çevresinde 12 kişinin yaşamını yitirdiğini söyledi.

NATO dün yaptığı açıklamada Kabil Havalimanı'ndaki izdihamda 17 kişinin yaralandığını açıklamıştı.

22.30 - Cumhurbaşkanı Erdoğan, Taliban’ın Afganistan’da kontrolü ele geçirmesiyle ilgili olarak, “Taliban’ın yaptığı itidalli ve ılımlı açıklamaları bizler de memnuniyetle karşılıyoruz” dedi.

Kanal 7, Ülke TV, 24 TV, TVNET ve TV 360 ortak canlı yayınında gazetecilere açıklamalarda bulunan Erdoğan, “Afgan halkının huzuru, bu ülkede yaşayan Türk soydaşlarımızın selameti ve ülkemizin çıkarlarının korunması noktasında her türlü işbirliğine hazırız” dedi.

"Yönetimde kim olursa olsun iyi ve kötü günde Afganistan’ın yanında yer almak hem ahde vefanın hem de kardeşliğimizin gereğidir. İlgili kurumlarımız zaten bir süredir Taliban’la irtibat halindeydiler. Biz de ülkenin geleceğini konuşmak üzere Taliban yöneticilerini kabul edebileceğimizi daha önce de ifade etmiştik. Bu tavrımızı bugün de muhafaza ediyoruz."

21.00 - Reuters haber ajansına konuşan Taliban yetkilisi Vahidullah Haşimi, "Afganistan'da demokratik bir sistem olmayacak çünkü bunun ülkemizde bir zemini yok. Ülkemizde hangi siyasi sistemin uygulanacağını tartışmayacağız çünkü bu çok açık. Şeriat hukuku, hepsi bu" dedi.

Haşimi, Taliban lideri Haybatullah Ahundzade'nin ülkenin genel yönetiminde olacağı bir sistemin uygulanabileceğini söyledi.

19.58 - İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde, Taliban'ı Afganistan'da insan ve kadın haklarına uyması konusunda zorlayacaklarını ve ciddi bir adım görmeleri durumunda Taliban'la temas kurabileceklerini söyledi.

19.33 - Afganistan’da Taliban yönetimi altında yaşamak istemeyen binlerce kişi tahliyelerin sürdüğü Kabil Havalimanı’na akın etmeye devam ediyor. Havalimanının kuzey kapısında toplanan sivillere, güvenlik güçleri tarafından ses bombaları ile müdahale edilirken, zaman zaman havaya uyarı ateşi açıldığı bildirildi. Atılan bombalara, açılan uyarı ateşlerine rağmen halkın, havalimanına girmek ve ülkeden ayrılmak için elinden geleni yaptığı görüldü.

17.25 - ABD, Avrupa Birliği (AB) ve 19 ülke yayınladıkları ortak bildiride, Afganistan’daki yetkili makamları kadın ve kız çocuklarının hak ve özgürlüklerini güvence altına almaya çağırdı.

Açıklamada, “Afganistan'daki kadınlar ve kız çocuklarının, eğitim, çalışma ve hareket özgürlüğü hakları konusunda derin endişe duyuyoruz. Afganistan genelinde yetkili makamları kadınların korunmasını güvence altına almaya çağırıyoruz” ifadelerine yer verildi.

Ortak açıklama ABD, AB, Arnavutluk, Arjantin, Avustralya, Brezilya, Kanada, Şili, Kolombiya, Kosta Rika, Ekvador, El Salvador, Honduras, Guatemala, Kuzey Makedonya, Yeni Zelanda, Norveç, Paraguay, Senegal, İsviçre ve Birleşik Krallık tarafından imzalandı.

17.15 - Afganistan’ın Duşanbe Büyükelçisi Muhammed Zahir Agbar, ülkesinden kaçan Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin devlet hazinesinden 169 milyon doları götürdüğünü belirterek, tutuklanması için Interpol’a başvuracağını bildirdi.

16.55 - Birleşik Arap Emirlikleri Dışişleri Bakanlığı, cumhurbaşkanlığından istifa ettikten sonra Afganistan'ı terk eden Eşref Gani'ye ilişkin açıklama yaptı. Açıklamada, "Eşref Gani ve ailesini insani nedenlerle kabul ettik" denildi.

16.30 - Milli Savunma Bakanı Akar "Her türlü önlemi aldık, Afganistan'daki Mehmetçiğin hayatını tehlikeye atmamız söz konusu olamaz" dedi.

Son iki günde 62 uçuş yapıldığını söyleyen Akar, "Türk vatandaşlarımızın bir kısmının tahliyesi başlamış durumda. Bunun için Hava Kuvvetleri Komutanlığımıza bağlı uçaklarımızı kullanıyoruz. Bu tahliyeler devam edecek" diye konuştu.

13.10 - Afganistan'da iktidarı ele geçiren Taliban'ın resmi kurumlarda ve meydanlardaki Afganistan bayraklarını indirip yerine Taliban bayrakları asmasının ardından bazı kentlerde protestolar başladı.

Kabil'in doğusundaki Celalabad kentinde çok sayıda kişi ellerinde Afganistan bayrağı ile sokağa çıktı. Göstericiler kent meydanındaki Taliban bayrağını indirdi ve yerine Afganistan bayrağını astı.

#Taliban firing on protesters in Jalalabad city and beaten some video journalists. #Afghanidtan pic.twitter.com/AbM2JHg9I2

— Pajhwok Afghan News (@pajhwok) August 18, 2021

Göstericilere Taliban militanlarınca ateş açıldığı belirtirken İngiltere menşeli Reuters görgü tanıkları ve eski polis memurlarının ifadelerine dayandırdığı haberinde en az 3 kişinin öldürüldüğünü, 10 kişininse yaralandığını aktardı.

10.25 - ABD Hava Kuvvetleri, Afganistan'ın başkenti Kabil'den tahliye için kalkan askeri kargo uçağının iniş takımlarında insan vücudu parçaları olduğunu doğruladı.

ABD Hava Kuvvetleri yetkilileri, Kabil'den ayrılmak isteyen Afganların kalkış yapmaya hazırlanan C-17 askeri kargo uçağının kanatlarına tırmandığı sırada yaşanan kaostaki sivil kayıplarını soruşturduklarını açıkladı. 

07.21 - Kanada Başbakanı Justin Trudeau, Taliban’ı Afganistan’ın resmi hükümeti olarak tanımayacağını belirtti.

Kanada Başbakanı Justin Trudeau yaptığı açıklamada, Taliban’ı Afganistan’ın resmi hükümeti olarak tanımayacağını belirtti. Kanada’da Taliban’dan kaçan yaklaşık 20 bin Afganı ülkeye yerleştirme çalışmalarını sürerken Trudeau, Kanada’nın Taliban’ı Afganistan hükümeti olarak tanıma planının olmadığını aktararak, 20 yıl önce Afganistan benzer süreçlerden geçerken yine aynı tutum içinde olduklarını ve olacaklarını belirtti.

Kanada yasaları, Taliban’ı Afganistan’ın demokratik hükümetini güç kullanarak devralması sebebiyle terör örgütü olarak görüyor. Yirmi yıl önce Afganistan’da yaşanan olaylarda ise Kanada, olayları kınamış ve bir sonraki adımı planlamak için müttefikleri olan ABD ve İngiltere ile birlikte çalışacağını ifade etmişti.

22.40 - Taliban Sözcüsü Zabihullah Mücahid, Afganistan’ın uyuşturucu üretimini durduracağını belirtti. 

Başkent Kabil'de düzenlediği basın toplantısında gazetecilerin sorularını yanıtlayan Mücahid, Afganistan’ın uyuşturucu üretimine son vereceğini ifade etti. 

Mücahid, “Afganistan, uyuşturucunun herhangi bir çeşidini üretmeyecek. Artık hiç kimse uyuşturucu kaçakçılığı organizasyonuna katılamayacak. Bundan böyle Afganistan, uyuşturucudan arınmış bir devlet olacak” açıklamasında bulundu. 

Taliban Sözcüsü, bu hedefe ulaşılması adına ülke halkına farklı mahsuller yetiştirme fırsatı sağlamak için Afganistan’ın uluslararası yardıma ihtiyacı olacağını sözlerine ekledi.

18.35 - ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon)'dan Tümgeneral William Hank Taylor basın toplantısı düzenleyerek Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'nın şu an güvenli olduğunu belirtti, "Türkler havalimanın güvenliğine ve işleyişine yardım etmeye devam ediyor" dedi.

18.15 - Pentagon, hafta sonundan bu yana Afganistan’dan bin 400’den fazla kişinin tahliye edildiğini açıkladı. ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) Sözcüsü John Kirby, Afganistan’daki ABD vatandaşlarının tahliyesinin devam ettiğini söyledi.

“Taliban ile düşmanca bir etkileşimimiz olmadı” ifadesini kullanan Kirby, “ABD ordusu komutanları havaalanında Taliban temsilcileriyle görüşüyor” dedi.

Kirby ayrıca, her şeyin yolunda gitmesi halinde günlük 5 bin ila 9 bin kişiyi tahliye edebileceklerini belirtti.

17.30 - NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Afganistan'da Taliban'ın iktidara geri dönmesiyle "uluslararası terörün" bir tehdit oluşturduğunu ve ittifakın "mücadelenin ön saflarında tedbirli kalması gerektiğini" söyledi.

Stoltenberg düzenlediği basın toplantısında Afgan Ulusal Ordusu'nun Taliban karşısındaki ilerleyişi karşısında çökmesinin sürpriz olduğunu ve NATO'nun bundan ders alması gerektiğini belirtti. Stoltenberg bugünse asıl odaklanması gerekenin, tehdit altındaki insanların ülkeden çıkartılması olduğunu vurguladı.

Stoltenberg "En niyahetinde, Taliban'a karşı durmayı başaramayan ve Afganların çaresizce istediği barışçıl çözüme ulaşamayan Afgan siyasi lider kadrosu oldu. Afgan liderlerin bu başarısızlığı, bugün tanık olduğumuz trajediyi yarattı" dedi.

16.50 - Kabil Havalimanı'nın çevresindeki Afgan militanlarından görüntüler geldi.

Havalimanı çevresindeki Taliban militanları. https://t.co/cN0vRuBmhC pic.twitter.com/oqgR6pfMvL

— Erkin Öncan (@erknoncn) August 17, 2021

16.20 - Yunanistan Göç Bakanı Notis Mitaraçi ülkesinin ülkelerinden kaçan Afgan göçmenler için Avrupa Birliği'ne giriş noktası olmak istemediğini söyleyerek krize ortak bir AB yanıtı çağrısında bulundu.

16.15 - Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Afganistan'daki duruma ilişkin, Avrupa'nın bu ülkeden kaynaklanacak düzensiz göç dalgasından kendisini koruması gerektiğini söyledi. 

Macron, "Şansölye Merkel ve diğer Avrupalı liderlerle konuştum. Gecikmeden sağlam, koordineli ve ortak bir yanıt vermek için bir girişimde bulunacağız. Bu girişim, düzensiz göçle mücadeleyi, ortaya konulacak çabada dayanışmayı, (sınırları) koruma kriterlerinin uyumlu hale getirilmesi, Pakistan, Türkiye ve İran gibi transit veya ev sahibi ülkelerle işbirliğinin kurulmasını da kapsıyor" ifadelerini kullandı.

16.10 - Birleşmiş Milletler (BM) özellikle Batılı ülkelere seslenerek, iltica başvuruları reddedilen Afgan göçmenlerin sınır dışı edilmesinin yasaklanması önerisinde bulundu.

10.40 - Almanya, Taliban'ın yönetimi ele geçirmesi sonrası Kabil Havalimanı'nda yaşanan kaos sırasında ilk tahliye uçağına sadece yedi kişinin binebildiğini açıkladı. Bu kişilerin isimlerinin Büyükelçilik tarafından verilen listede olduğu, Alman ve Hollandalı bir çift dışında çifte vatandaşlığı olan iki kişinin ve Almanya için çalışan bir Afgan'ın uçağa alındığı öğrenildi. 

10.30 - Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu "Taliban'ın verdiği mesajları olumlu karşılıyoruz" açıklamasında bulundu. Çavuşoğlu açıklamasında tahliyelerin devam edeceğini, bütün taraflar ile görüşme içinde olduklarını da belirtti.

08.57 - Taliban, hükümet yetkilileri için 'genel af' ilan etti ve işe geri dönme çağrısı yaptı. Taliban, Kabil'i ele geçirir geçirmez cezaevlerindeki 5 bin tutukluyu serbest bıraktı.

Taliban'dan yapılan açıklamada, 'Herkes için genel af ilan edildi... Bu yüzden rutin hayatınıza tam bir güvenle başlamalısınız' ifadelerine yer verildi.

08.25 - ABD basınında yer alan haberlere göre ABD Merkez Komutanlığı (CENTCOM) Komutanı General Frank McKenzie, Katar’ın başkenti Doha’da Afganistan tahliye operasyonları hakkında Taliban ile yüz yüze görüşme gerçekleştirdi.

İsmi açıklanmaya bir savunma yetkilisine dayandırılan haberlerde, McKenzie'nin yapılan görüşmede Taliban ile bir “çatışmasızlık mekanizması” kurmak için bir anlaşmaya vardığı ifade edildi.

07.55 - ABD Başkanı Joe Biden, ABD'nin Afganistan'dan çekilme kararını savundu ve Afganistan'da hiçbir zaman "ulus inşası ya da birleşik ve merkezi bir demokrasi inşası" için bulunmadıklarını ve ülkeden ayrılma kararının doğru olduğunu savundu.

Biden, Afgan güvenlik güçlerinin kendi ülkeleri için savaşmaya gönüllü olmadığı bir ortamda ABD askerlerinin savaşmayacağını ve savaşmaması gerektiğini belirterek "Afgan liderleri kaçtı, ordu savaşmayı denemedi bile. Amerikan güçleri, Afgan ordusunun mücadele etmeyi reddettiği bir savaşta çarpışıp ölmemeli" ifadelerini kullandı.

Biden, "Büyükelçiliğimizi güvenli bir şekilde kapatıp diplomatlarımızı tahliye ettik. Önümüzdeki günlerde ordumuz tahliye edilmesi gereken Afgan vatandaşları ve aile fertlerine yardım edecektir" dedi.

23.15 - ABD Başkanı Joe Biden, Afganistan'daki gelişmelerle ilgili basın toplantısı düzenledi. Biden, "Afganistan'a 20 yıl önce açık hedeflerle gittim. El Kaide'nin orayı üs olarak kullanmamasını garanti etmek için. Bunu başardık. Hedefimizin terörizm karşıtlığına odaklanması gerektiğini hep söyledim. Ülkenin inşa edilmesi Afganistan'daki hedeflerimiz arasında değildi. Günümüzde terör tehdidi daha çok ülkeye yayıldı" dedi.

Biden, şöyle devam etti:

"Geçmişte yaptığımız hataları tekrarlamayı reddediyorum. Amerikan güçleri, Afgan ordusunun mücadele etmeyi reddettiği bir savaşta çarpışıp ölmemeli. Afgan halkını desteklemeye devam edeceğiz. Büyükelçiliğimizi güvenli bir şekilde kapatıp diplomatlarımızı tahliye ettik. Önümüzdeki günlerde ordumuz tahliye edilmesi gereken Afgan vatandaşları ve aile fertlerine yardım edecektir."

22.55 - Reuters’ın iki Türk güvenlik kaynağına dayandırdığı haberine göre, Türkiye Kabil Havalimanı’nın güvenliğini üstlenmeyle ilgili planı iptal etti. Haberde görüşlerine yer verilen kaynaklar, planın iptaline rağmen, Ankara’nın “Taliban’dan talep geldiği takdirde teknik destek ve güvenlik desteği sunmaya hazır olduğunu” söyledi.

21.40 - Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ulusa sesleniş konuşmasında Afganistan'da Taliban'ın kontrolü ele almasına değinerek, "Afganistan yeniden terörizmin sığınağı haline gelmemeli" dedi.

Öte yandan Macron, Afganistan'dan göçmen akınına karşı Avrupa Birliği'nin inisiyatif alması çağrısında bulundu.

Fransa'nın "en savunmasızları" koruma yönünde kendi sorumluluğunu üstleneceğini kaydeden Macron, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi üyelerinin Afganistan'daki soruna ortak bir yanıt vermesi gerektiğini söyledi.

21.30 - Almanya Başbakanı Angela Merkel, Afganistan'daki gelişmelerin uluslararası misyon için son derece acı olduğunu söyledi. Afganistan'dan olası bir mülteci dalgası konusuna değinen Merkel, "Ana hedefimiz bize doğrudan yardım edenlerin getirilmesi ancak şu anda Kabil'de hareket kabiliyeti kalmadı. Birçok insan korkuyor şu an için, komşu ülkelerde yaşamlarını sürdürmelerine bakacağız. 2015'teki hatayı tekrarlamak istemiyoruz. Bu tür durumlar için komşu ülkelere yardım ve destek teklif edeceğiz" değerlendirmesinde bulundu.

21.20 - ABD Merkez Komutanlığı (CENTCOM) Komutanı General Frank McKenzie, Katar’ın başkenti Doha’da Afganistan tahliye operasyonları hakkında Taliban ile görüşme gerçekleştirdi.

ABD basınında yer alan haberlerde, General Frank McKenzie, Katar’ın başkenti Doha’da dün Afganistan’daki “tahliye operasyonlarına müdahale etmemelerini konusunda” üst düzey Taliban liderleri ile "yüz yüze görüşme" gerçekleştirdiği aktarıldı.

İsmi açıklanmaya bir savunma yetkilisine dayandırılan haberlerde, McKenzie’nin yapılan görüşmede Taliban ile bir "çatışmasızlık mekanizması" kurmak için bir anlaşmaya vardığı ifade edildi.

20.00 - Afganistan'ın ünlü kumandanı Ahmet Şah Mesud'un oğlu Ahmed Mesud, Taiban'a karşı ülke çapında başlaması beklenen direnişi organize etmek için harekete geçti.

Önce Sovyet işgaline direnen, ardından Kuzey İttifakı’nı kurarak Taliban’a karşı savaşan ve 11 Eylül 2001 saldırılarından iki gün önce bir suikast sonucu öldürülen Tacik asıllı Afgan komutan Ahmet Şah Mesud’un oğlu Ahmed Mesud, ülkenin kuzeyinde Taliban’ın ele geçiremediği son yer olan babasının kalesi Penşir’den direniş çağrısı yaptı.

18.20 - BM Güvenlik Konseyi, Taliban'ın Afganistan'da kontrolü ele almasının ardından acil toplandı. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, BM Güvenlik Konseyi ve uluslararası topluma Afganistan'da "küresel terör" tehdidine karşı birlik olma ve insan haklarının korunması çağrısı yaptı.

Başta Taliban olmak üzere tüm taraflara itidal çağrısı yapan Guterres, "Şimdi birlik olma zamanı. Uluslararası toplum, Afganistan'da insan haklarının korunması için bir araya gelmeli ve tek ses olmalı" dedi.

17.40 - Almanya Başbakanı Angela Merkel, Taliban'ın Kabil'e girmesi sonrasında Afganistan'da yaşanan durumu "Başarısız olduk. Tam bir hayal kırıklığı" sözleriyle tanımladı.

Merkel, "Afganistan’dan çekilme kararını Amerika verdi. Bunda oradaki iç politik nedenler rol oynadı. Biz her zaman ABD ordusu kaldığı müddetçe, Alman askerlerinin de kalacağını söyledik. Ancak askerlerin çekilmesi kararı domino taşlarının yıkılmasına neden oldu. Yeni bir dinamik oluştu. Bu durum, demokrasi ve özgürlüğe inananlar için, özellikle de kadınlar açısından çok acı bir tablo" dedi.

16.20 - Gazeteci Erkin Öncan, ABD'ye ait köpeklerin Afganistan'dan güvenli bir şekilde tahliye edilmesine ilişkin görüntüleri paylaştı.

Afganistan'da 'güvenli bir şekilde tahliye edilen' ABD'ye ait köpekler. https://t.co/3wpvnFRotJ pic.twitter.com/lPX3ZJGoge

— Erkin Öncan (@erknoncn) August 16, 2021

15.50 - Türk Hava Yolları (THY), Afganistan'daki gelişmeler üzerine bu ülkeye uçuşları durdurdu.

15.16 - AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Borrell, 25’i AB üyesi olan 40’tan fazla ülke adının bulunduğu ortak açıklamayı yayımladı. Açıklamada, "Afgan halkı güven ve haysiyet içinde yaşamayı hak ediyor" ifadelerine yer verildi.

Açıklamada şunlar yer aldı:

“Kötüleşen güvenlik durumu göz önüne alındığında, ülkeyi terk etmek isteyen Afganların ve yabancı uyrukluların güvenli ve düzenli bir şekilde ayrılmasını destekliyoruz, güvence altına almak için çalışıyoruz ve tüm taraflara buna saygı duymaya ve bunu kolaylaştırmaya çağırıyoruz. Afganistan genelinde güç ve otorite sahibi konumunda olanlar, insan yaşamının ve mülkünün korunması ve sivil düzenin derhal sağlanması için sorumluluk taşırlar. Ayrılmak isteyen Afganların ve uluslararası vatandaşların bunu yapmasına izin verilmelidir; yollar, havaalanları ve sınır geçişleri açık kalmaları ve sükunet korunmalıdır. Afgan halkı güven ve haysiyet içinde yaşamayı hak ediyor. Uluslararası toplum olarak onlara yardım etmeye hazırız."

15.00 - ABD Dışişleri Bakanlığı, Kabil Büyükelçiliğindeki tüm personelin güvenli şekilde Hamid Karzai Havalimanına transfer edildiğini açıkladı.

10.30 - Gece boyunca binler Kabil Havalimanı'na akın ederek ülkeyi terk etmeye çalıştı.

Another day begins in Kabul, a sea of people rushing into the Kabul airport terminal. #AFG pic.twitter.com/UekpGJ2MWd

— Jawad Sukhanyar (@JawadSukhanyar) August 16, 2021

This is, perhaps, one of the saddest images I've seen from #Afghanistan. A people who are desperate and abandoned. No aid agencies, no UN, no government. Nothing. pic.twitter.com/LCeDEOR3lR

— Nicola Careem (@NicolaCareem) August 16, 2021

NOW - Chaos at #Kabul airport: Hundreds want to leave Afghanistan and are panicking. Gunshots can be heard.pic.twitter.com/JW1jHRgcIq

— Disclose.tv