Hiyali Gül, 1999'da Afganistan'ın Nangarhar şehrinde doğduğunda muhtemelen başka hayalleri vardı.

Hayat onu yollara savurdu. Arkadaşlarıyla birlikte ülkesinden çıkarak binlerce kilometre yürüdü ve Türkiye'ye ulaştı.

Geçen ay, 4 arkadaşıyla birlikte polis tarafından yakalandı. Artık her yabancının "Suriyeli" adıyla anıldığı ülkede onlar da Suriyeli zannedildi ve Atme Kapısı'ndan İdlib'e deport edildi. 

Şimdi, İdlib'in Kâh bölgesindeki esnafın yardımıyla hayatta kalmaya çalışıyorlar.  

Katar'ın başkenti Doha gerçekleştirilen "Doha Forum 2022"de konuşan Göç İdaresi Başkanı Savaş Ünlü, şimdiye kadar 500 bin Suriyeli sığınmacının geri dönüş yaptığını söyledi. 

Afganistanlı Hiyali ve 4 Afgan arkadaşı resmi evraklarda "gönüllü geri dönüş yapan Suriyeli sığınmacı" olarak geçiyor mu o belli değil ama bu isim altında geri dönmeye zorlanan Suriyelilerin olduğu belirtiliyor. 

İdlib'e gönderilen bir Afganistan vatandaşının kimliği. Şimdi Kâh bölgesinde yardımlarla yaşamaya çalışıyor / Fotoğraf: Independent Türkçe

"Suriye'ye gidenlerin yarısı deport edildi"

Suriye Dernekler Platformu Başkanı Dr. Mehdi Davut, resmi rakamlarda "500 bin" olarak geçen geri dönüş yapmış Suriyeli sığınmacı sayısının en az yarısının deport edilen Suriyeliler olduğu iddiasında. 

Davut, geçen günlerde bir gecede 200 bin Suriyeli sığınmacının geçici kimliklerinin iptal edildiğini ileri sürdü.

Gerekçe olarak da 'adres ve telefonlarının güncellenmemiş olmasının' gösterildiğini savunan Davut, "İnsanlar kimliklerinin iptal edildiğini SMS'le öğrendi. Bu SMS'ler Türk vatandaşlığı almış olanlara bile gitti. Sabah işine giden binlere Suriyeli, öğle vakti 'kaçak göçmen' konumuna düşürüldü. Bu insanların çocukları okula gidiyor, belki eşleri hamile, belki anneleri kanser. Ama kimlikleri basit gerekçelerle iptal edildi" dedi.

Suriye Dernekler Platformu Başkanı Dr. Mehdi Davut

"Suriyeli diye trafik kazası yapamaz mı?"

Daha önce Irak ya da Pakistan vatandaşlarının "Suriyeli" denilerek İdlib'e deport edildiğini de kaydeden Davut, bu sınır dışı işlemlerinin çok "basit" gerekçelerle yapıldığını savunarak şöyle konuştu: 

"Mesela adam dalgınlıkla kimliğini evde unutmuş, polis kontrolüne denk geldiğinde karakola götürülüyor ve hakkında sınır dışı işlemi yapılıyor. Ya da bir trafik kazasına karıştıysa hemen deport ediliyor. Suriyeli sığınmacılar trafik kazası yapamaz mı? Bu bir 'insanlık hali' değil mi? Ama Göç İdaresi'ne göre değil. Bu nedenlerle birçok insan geri gönderildi"

Bütün bu işlemlerin bir "plan dahilinde" yapıldığını ifade eden Davut, "Suriyeli sığınmacılar hep gergin olsun, rahat edemesinler isteniyor. Aslında Türkiye'ye ayak uydurmaya başlamışlardı. Burada işler kurdular, yaşamaya çalışıyorlar. Ama bu uygulamalar onların entegrasyonu üzerinde bir engel. 11 yıl boyunca devlet kurumları, sivil toplum kuruluşları, hayırseverler Suriyeli sığınmacılara sahip çıktı, hiçbir şeyle ölçülemeyecek büyük iyilikler Göç İdaresi'nin garip uygulamalarıyla ortadan kaldırılmaya çalışılıyor" ifadelerini kullandı. 

"Açılan davaları sığınmacılar kazanıyor"

Telefon ve adres güncellemelerinin, bürokratik işlemler yüzünden aylarca sürdüğünü, bu süre zarfında yol izin belgelerinin sürelerinin dolduğunu ve insanların kaçak durumuna düştüğünü söyleyen Davut, "Çalışma izinleri olanlar dahi bu uygulamalar nedeniyle mağdur oldu. Suç işleyenler elbette cezalandırılmalı ama ceza böyle bir şey demek değil. Komşularıyla tartışan Suriyeliler dahi deport ediliyor. Bu nedenlerden dolayı haksızlığa uğrayanlar karakollara gitmiyorlar. Çünkü deport edilme tehlikeleri var" şeklinde konuştu. 

Göç İdaresi aleyhine açılan binlerce dava olduğunu söyleyen Davut, "Çok sayıda dava sığınmacıların lehine sonuçlandı. Mahkemeler, başvuranları haklı buldu ve kimlik verilmesine hükmetti. Ama yer yer bu kararların da uygulanmadığını görüyoruz" dedi. 

Cihat Arpacık /  Independent