Bülent Şahin Erdeğer

Hem Türk hem Suriyeli olan Alptekin Hocaoğlu, 2015-2016 arasında Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu Başkanlığı yaptı. Şu anda Gelecek Partisi Genel Başkan yardımcısı olan Hocaoğlu ile hem Türkiye’deki sığınmacı sorununun sebeplerini hem de Suriye’deki son durumu ve Türkiye’ye yönelik tepkilerin nedenlerini konuştuk.

Söyleşiden satırbaşları:

“Yaklaşık 5-6 yıldır millet dolduruluyor. 2016 öncesine kadar bu kadar mültecilere karşı geniş çaplı bir öfke hareketi yoktu. 2016 sonrasında Türkiye’de bir yönetim değişimi oldu biliyorsunuz. İktidar yapısı 15 Temmuz darbe girişimi sonrası değişti ve 2016 öncesi sığınmacıları himaye etmek devlet politikası iken yeni kurulan milliyetçi ittifakta bir devlet politikası olmaktan çıktı. Mültecilerin gönderilmesi esas oldu. Bunun üzerine partiler de kuruldu. Sayın Erdoğan’ın 2018’de ekonomik krizde ekonomik krizin baş gösterdiği dönemde Suriyelilere 40 milyar dolar harcadık demesi de aslında bu öfkeyi ateşledi.

Sayın Erdoğan’ın kendi hükümeti, Kızılay, AFAD her ne kadar bir dolar bile harcamadık demiş de olsa Sayın Erdoğan’ın demeci daha fazla yayılmış oldu. 

2022’nin Mart ayına kadar Avrupa Birliği, Suriyelilere harcanmak üzere 22,5 milyar euro Türkiye’ye gönderdiğini açıklamıştı. Hatırlıyorsanız ilk başta mülteciler akın ederken bir milyon sayısına varmıştı. Fakat o bir milyon mülteci Birleşmiş Milletler tarafından kayıt altına alınıyordu ve onun üzerine Türkiye’ye yardım ediliyordu. Sayın Numan Kurtulmuş eğer gönderirse bir milyon daha karşılarız demesi, Türkiye’nin açık kapı politikası benimsemesi, Esad’ın tamamen Suriyelilerden ve muhaliflerden kurtulmasına neden olduğu şiddeti ve göçü arttırdı. Gelen Suriyelilerin en az yarısının Esad’la bir sıkıntısı yoktu. Hatta Şam’dan ve diğer ülkelerden de gelmeye başladı. Çünkü tamamen artık vizesiz bu politika çerçevesinde Suriyeliler Türkiye’ye gelmeye başladı.

Avrasyacılar iktidarın görünmez ortağı

15 Temmuz sonrası ABD’den uzaklaşan Ankara Rusya eksenine girdi. 2016 sonrasında yeni kurulan hükümette hala devam eden iktidarda görülmeyen bir ortak da var. Görülmeyen derken aslında kendini hissettiren bir ortak var. O da Avrasyacılar, Vatan Partisi. Vatan Partisi, Esad’la çok iyi ilişkiler içerisinde. Putin’le barışılmasında arka kanallar kurdu, Esad’la defalarca görüştü. En son Sayın Erdoğan’ın görüşü o yönde devam etti. Bu değişiklik içerisinde Suriye muhalefetine ve Esad’dan özgürleştirilmiş topraklarda yaşayan yaklaşık 5 milyonluk insana farklı davranılmaya başlandı. Asıl sorun orada başladı.

Güvenli bölgelerde yerel meclisler engellendi

O bölge, yani İdlib dahil yaklaşık 8000 metrekarelik bir bölgeden bahsediyoruz. Savaş öncesinde 350.000 ila 400.000 insan yaşıyordu. Şu anda 4,5-5 milyon arasında insan yaşıyor. Nüfus 10 katına çıkmış durumda. %90’ı evsiz, barksız. Altyapısı yok. Hala çadırlarda yaşıyorlar. Her kış orada bir trajedi yaşanıyor. 13 yıl boyunca yerel halk tarafından seçilmesi gereken yerel meclisler engellendi. Halbuki 2016 öncesinde Türkiye, yerel meclisleri destekledi. Halk tarafından seçilecek sivil meclisler iyi bir yönetim modeli oluştururdu. Rejimin baskısı altında yaşayan halk da bunu görerek rejime baskı yapabilirdi. 

Muhalefet çözüme kapalı, rejimle müzakere etmiyor söylemi de yanlış ve saptırma. Muhalefet en başından beri tüm uluslararası platformlarda Şam rejimiyle görüşmeleri terk etmedi. Fakat Esad’ın yani şartlarıyla devam etmek mümkün değil. Rejim, BM himayesindeki Cenevre görüşmelerinde ortaya konan hiçbir geçiş süreci şartlarını tanımadı. En basit insan hakları düzenlemeleri, düşünce suçlularının serbest bırakılması gibi en ufak adımları dahi atmadı. Aksine Sezar sızıntılarında da tüm dünyanın şahit olduğu gibi rejim işkence ile yargısız infazları kayıt altına alarak kamuoyuna gözdağı vermeye devam etti.

“Güvenli bölgeler” at hırsızlarına teslim edildi

Türkiye’nin etkin olduğu bölgenin yönetimi ‘At hırsızı’ komutanlara verildi. Suriye Milli Ordusu halkın karşı çıktığı, bezdiği her türlü kirli ilişki, uyuşturucu kaçakçılarıyla, fuhuş çeteleriyle, suikast çeteleriyle kuruldu. Bölgede paralel bir ekonomi oluşturuldu. Buna karşı çıkanlara ise baskı uygulandı. Bu sefer halk diyor ki, Esad’dan ne farkınız kaldı? 5 milyon kişinin yaşadığı bölgeyi 3-5 komutan yönetiyor.

Demografik politika yanlışları iç savaşı doğurur

Sınırlar çizildikten sonra ailemin bir kısmı Suriye’de kalmış bir Türkmen olarak söylüyorum: Türkiye, Suriye tarafında sadece Türkmenlere oynayarak Türkmenlere büyük kötülük yapıyor. Çünkü Türkmen-Arap-Kürt ilişkilerini bozuyor. Yarın öbürgün Suriye’den çekilince oluşan husumetlerin cefasını Türkmenler çekecekler.

Örneğin Afrin’in de büyük bir kısmı Kürt nüfustan oluşuyor. Ama Kürtçe tabelaların silindiğini, işte her yere Türkçe tabela asıldığını, sanki Türkiye’nin bir iliymiş gibi davranıldığını görüyoruz. Bu da Afrin’deki PKK unsurlarının taban kazanmasına yol açıyor. 

Afrin, PKK’dan bezmiş durumdaydı. En iyi ihtimalle PKK’ya olan destek Afrin’deki yaşayan Kürt toplumunda %30’u geçmezdi. PKK/PYD Kuzey Doğu’da IŞİD’ten toprakları ele geçirirken Araplara zulmetti, arazilerini gasp etti. Oradan kaçan Araplar Suriye Milli Ordusu’na katıldı, intikamı Afrin’deki Kürtlerden aldı. Çok yanlış bir politika. Zeytin bahçelerine saldırdılar, yerel halkın evlerine saldırdılar, gasp ettiler. 

PKK ne yaptıysa aynı şeyler yapıldı. Bunun ilerisi bir iç savaştır. Rejimle yaşanan dahi halklar arasında yaşanmadığından bir iç savaş değildir. Halklar arasında çatışma çıkarmayı IŞİD denemişti başarısız olmuştu. Ancak Türkmenler, Kürtler ve Araplar arasında geldiğimiz nokta uzun vaadede düzeltilemeyecek husumetlerin oluşturulmasıdır. 

Ülkenin kuzeyindeki 5 milyon insanın Esad’a sempati duyması da imkansız. Güneyde Suveyda kentinde de Dürziler ve Dera’da Sünni Arap aşiretleri Şam’a karşı bayrak açmış durumda. Esad, kuzeyi ve güneyi unutmuş durumda.  

Suriye’den göç devam ediyor

Esad rejimi Suriye’nin en büyük şehirlerinde Şam, Humus, Hama ve Lazkiye bölgelerini kontrol altına almış, oraya odaklanmış durumda. Oradaki halka da zaman zaman böyle kapı açıyor. Mısır’a gidiyorlar, yurt dışına gidiyorlar, bir daha dönmüyorlar. Dışarıya doğru göç devam ediyor. Alt ve üst yapısı çökmüş kentleriyle Gazze’yi andırıyor Suriye şehirleri. İran ve Rusya güçleri güvenliği sağlıyor genelde. 

Suriye’de normalleşme adına hiçbir adım atmayan Esad rejimiyle barışma noktasına geldi Erdoğan. Peki Suriye halkı ne olacak? Suriye halkının görüşüne önem vermek lazım süreç içerisinde. 

Birçok yorumcu Suriye tarafında Türkiye karşıtı tepkilerin Kayseri olaylarına tepki olarak yapıldığını söylüyor. Kayseri olayları olmasa bir şekilde bu patlama olacaktı ve ileride de daha büyük bir patlamanın göstergesidir bu. Nedir orada? “Yok sayılıyoruz tepkisi”. 

Bu Esad’la başlatılan yeni süreçte biz yok sayılıyoruz. Peki biz ne olacağız tepkide? Muhalefetten hiçbir açıklama yapamadık. SMO’dan ve hiçbir resmi muhalefet kurumundan açıklama yok. Tamamen muhalefet yok sayılmış.

Bayrak öptürmek çok yanlış bir yöntem

Düşünün başka bir ülke vatandaşı kendi topraklarında bizim bayrağımıza saldırıyor. Bunu kınıyoruz, dile getiriyoruz, lanetliyoruz ama kendi siyasi sınırınızın ötesinde bir harekat gerçekleştiriyorsunuz, oranın vatandaşını alıyorsunuz, uluslararası hukuka aykırı olarak ülkeye getiriyorsunuz ve zorla özür dilettiriyorsunuz ve kendi TV kanallarınızda da yayınlıyorsunuz. Bu çok yanlış bir yöntem. 

Rejim askeri okullarda veya bir çok platformda Türk bayrağını yere resmetmiş. Yerde Türk bayrağı, zeminde boyalı, geçen herkes onun üzerinden geçiyor. Ona niye tepki göstermiyoruz? 

Esad-Rusya güçleri 34 şehidimizi katletti. Onlara niye tepki göstermiyor Türkiye kamuoyu? Niye rejime o kadar müsamahakar davranıyoruz? Burada kantarın topuzu kaçmış durumda. Ben diyorum ki, yöntem yanlış. Halep Today gibi Suriye’de muhalefetin kendi televizyonları var. Muhalefet İstanbul’dan yayın yapıyor. Oradan bir muhabir gönderip, adamlarla bir röportaj yapsa, ya biz galeyana geldik, özür dileriz demese daha iyi olmaz mıydı? Çok daha etkili olurdu. husumet yerine kamu diplomasisi gelişirdi.