"Diyarbakır'ın kalbi" olarak nitelendirilen 9 bin yıllık Amida Höyük'te yürütülen arkeolojik kazıda, 3 farklı katmanda yangın izi tespit edildi. İzler, TÜBİTAK tarafından analiz edilecek.

 Hurri-Mitanniler, Urartular, Asurlular, Medler, Persler, Büyük Tigran Krallığı, Romalılar, Sasaniler, Bizanslılar, Emeviler, Abbasiler, Mervaniler, Selçuklular, Artuklular, Eyyubiler, Akkoyunlular, Safeviler ve Osmanlıların da aralarında yer aldığı birçok medeniyete ev sahipliği yapan Diyarbakır'ın merkez Sur ilçesindeki Amida Höyük'te Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle, Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İrfan Yıldız başkanlığında yürütülen kazı çalışmaları devam ediyor. Höyüğün eteklerinde sürdürülen kazıda 3 farklı katmanda yangın izine rastlandı. Kazı Heyeti Başkanı Prof. Dr. İrfan Yıldız, bu yıl kazı çalışmalarının genel olarak höyük ile surlar arasındaki alanda sürdürüldüğünü söyledi. Höyüğün eteklerinde devam eden çalışmalarda iki "açma" oluşturduklarını belirten Yıldız, amaçlarının buralarda herhangi bir kültür tabakasının olup olmadığını tespit etmek olduğunu, açmalardan özellikle yoğun bir yanık tabakasının geldiğini tespit ettiklerini söyledi.

3 katmanda yanık tabakası var

Şimdiye kadar 3 farklı katmanda yanık tabakasının ortaya çıktığını aktaran Yıldız, "Geç Neolitik ve Kalkolitik döneme ait olan bu tabakalarda şehrin 3 kez yandığını görüyoruz. Bu yanık tabakaları milattan önce 6500 ile 5500 yılları arasındaki tarihtedir. Günümüzden yaklaşık 8 bin 500 ile 7 bin 500 yıl öncesine ait. Bu tabakalar için şimdilik tahmini bir tarih veriyoruz." diye konuştu.

TÜBİTAK analiz yapacak

Ortaya çıkarılan tabakalardan numunelerin alındığını ifade eden Yıldız, şöyle devam etti: "Numuneler karbon analizlerinin yapılması amacıyla TÜBİTAK'a gönderilecek. TÜBİTAK'taki analizler çıktıktan sonra o dönem şehrin hangi tarihlerde yandığı netleşecek. Muhtemelen şehri almaya çalışan düşmanlar şehri aldıktan sonra da ateşe verdiler. Biz bunu tarihin birçok döneminde görüyoruz." Amida'nın geçmişte konumu dolayısıyla medeniyetlerin sürekli almak istedikleri bir şehir olduğuna dikkati çeken Yıldız, bundan dolayı da birçok kez saldırılara maruz kaldığını ve çeşitli zaman dilimlerinde yakıldığını aktardı.

‘Cezalandırmak için yakıldığını tahmin ediyoruz’

Güney kısmında yapılan kazı çalışmalarında da yanık tabakasına denk geldiklerini ifade eden Yıldız, konuşmasını şöyle sürdürdü: "Şehir peki neden yakıldı? Düşmanlar şehri almaya çalışırken çok kayıp verdikleri zaman, şehri zorla ele geçirdikleri zaman o şehri cezalandırmak amacıyla yaktıklarını görüyoruz. Özellikle İslam tarihinde Moğolların yaktığı şehirler çok meşhurdur. İlk çağlarda da şehirlerin yandığını Amida Höyük kazılarındaki katmanlarda görüyoruz. Yanıkların analizi çıktıktan sonra Amida Höyük'ün tarihlendirilmesinde bize büyük bir kolaylık sağlayacaktır. Bu yanık tabakalarının milattan önce hangi yıllara ait olduğu netleşmiş olacak. Böylece Amida Höyük'ün yerleşim tarihi daha da somut delillere oturmuş olacak."

Halaf kültürüne ait ev planı ortaya çıktı

Kazı çalışmalarında Halaf döneme ait ev mimarisinin özelliklerini yansıtan bir ev planının ortaya çıktığını anlatan Yıldız, şu bilgileri verdi: "Halaf dönemine ait o günkü ev mimarisinin özelliklerini yansıtan bir evin planı ortaya çıktı. Daire planlı evlere Tholos, onun önündeki dikdörtgen mekana da Doromos diyoruz. Tabii bu çıkan Tholos yapısı dönemin sivil mimarisine örnek olması açısından önem arz ediyor. Dönemin sivil mimarisi hakkında bize bilgi vermesi bakımından önemli. Genel itibarıyla baktığımız zaman milattan önce 6100 ile 5500 yılları arasında Halaf dönemi dediğimiz dönemde bu tür evlerin kullanıldığını görüyoruz."

Kazılarda Amida Höyük'te aynı zamanda çok sayıda Halaf dönemi seramiklerinin bulunduğunu, dolayısıyla Halaf kültürünün Amida'da yoğun bir şekilde yaşatıldığını söyleyebileceklerini anlatan Yıldız, Tholos yapının en dikkat çeken özelliğinin planı olduğunu, evlerin temelinin taş malzemeden, üst kısımlarında kerpiçten yapıldığını kaydetti.

Kaynak:(AA)