Derleyen: DİDEM BERKES

Avustralya kıtasında 100’den fazla orman yangını aktif halde ve söndürülemiyor. 18 Aralık Çarşamba günü, Avustralya en sıcak gününü yaşadı, ülkenin ortalama sıcaklığı 40 derecenin üstündeydi. Yeni Güney Galler’deki (New South Wales) yangınların hiçbir yavaşlama işareti göstermemesi nedeniyle – tehlike seviyesi, Avustralya’nın yangın tehlikesi ölçeğinde mümkün olan en yüksek nokta olan “felaket”e yükseltildi.

Avustralya’nın en büyük şehirlerinden, Melbourne ve Sydney de dahil olmak üzere yangınlar dış banliyölerdeki evlere zarar verdi ve yoğun bir duman şehir merkezini kapladı. Aralık ayı başlarında, Sidney’de duman o kadar kötüydü ki, hava kalitesi “tehlikeli” seviyenin 11 kat üstündeydi. Yangınlardan dolayı şu ana kadar yaklaşık 250 milyon tondan fazla karbondioksit havaya karıştı.

DEV ALANLAR YANIYOR, HAYVANLAR YOK OLUYOR

Avustralya’da Eylül ayında başlayan yangınlar hâlâ devam ediyor, yangınlar başladığından beri 17 kişi öldü, toplamda, Belçika ve Haiti ülkelerinin toplamından daha büyük bir alan olan 12 milyon dönüm arazi yandı, yaklaşık 500 milyon hayvan yok oldu. Yetkililer, Yeni Güney Galler’deki (NSW) Koala kolonisinin yüzde 30’unun (yaklaşık 8 bin koala), bölgedeki 10 milyon dönüm arazi yandığı için yok olmuş olabileceğinden endişe ediyor.

480 milyon memeli, kuş ve sürüngenin öldüğü tahmin ediliyor. Kangurular sürüler halinde kaçarak alevlerden kurtulmaya çalıştı, kaçı hayatta kaldı bilinmiyor. Alevlerle kavrulup çöle dönen, Yeni Güney Galler Ngunya Jargoon Yerli Koruma Alanı’nda koruma altında olan Potoroo sürüsününün de izine rastlanmadı. Avustralya ve Tazmanya’ya özgü Potoroo hayvanı, Kanguru, Wallaby ve diğer sıçan-kanguru cinsleri ile ile akraba ve soyu tükenmekte olan hayvanlar listesinde.

Uzmanlar, değişik cinslerde kuş sürülerinin de büyük hasar aldığını düşünüyor. Dünyanın en nadir kuşlarından, Western Ground Parrot (Pezoporus flaviventris), Batı Avustralya’ya özgü, nesli tükenmekte olan bir papağan türü. Yangınlar sebebiyle bu papağan türünün de soyunun tükenmesi ihtimali var.

Avustralya hayvanlarının, alevlerden kurtulsalar bile 5 milyon hektardan fazla yanmış bir alan içinde, beslenme, barınma zorluğu çekecekleri ve hayatta kalan hayvanların da büyük kısmının açlık ve bakımsızlıktan öleceği ön görülüyor.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ YANGINLARI BÜYÜTÜYOR

Bu durum birçok Avustralyalının bu yangınların iklim değişikliğiyle ne kadar yakından ilişkili olduğunu sorgulamasına sebep oldu. İklim değişikliği orman yangınlarının tek sebebi değil ancak bilim adamları daha sıcak, daha kuru bir iklimin Avustralya yangınlarının daha sık ve daha yoğun hale gelmesine katkıda bulunacağını vurgulamıştı ve Avusturalya’nın aşırı sıcaklar yüzünden kuraklıkla ve alışılmışın ötesinde yangınlarla baş etmek zorunda kalacağı konusunda politikacıları uyarmışlardı.

Avustralya’nın Paris Anlaşması kapsamındaki hedefi 2030 yılına kadar karbon emisyonlarında yüzde 26-28’lik bir azalma sağlamaktı. Eylemciler ise bunun bir G20 ülkesi için yetersiz olduğunu söyleyerek Avustralya Başbakanı Scott Morrison’ı eleştirmişti. Geçen yıl BM, dünyanın en büyük kömür ihracatçısı olan Avustralya’nın bu taahhüdünü yerine getirme yolunda olmadığını hatırlatmıştı.

Scott Morrison, yangınlar ile ülkenin yüksek karbon emisyonu arasında doğrudan bir bağlantı olduğunu kabul etmeyi reddetti ki dünyadaki kişi başına düşen en yüksek karbon oranı Avusturalya’da. Perşembe günü yapılan bir radyo röportajında karbon emisyonlarının azaltılmasının yangınların şiddetini azaltabileceğine dair ‘güvenilir bilimsel kanıt’ olmadığını söyledi. “İklim değişikliği konusunda harekete geçmeliyiz, iklim değişikliği konusunda harekete geçiyoruz. Ve bunu ekonomiyi enkaz haline getirmeden ve a iş gücünü yok etmeden yapacağız” dedi.

Avustralya Enstitüsü iklim ve enerji programı direktörü Richie Merzian, 2019 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’ni hayal kırıklığı olarak nitelendirdi, “Zirve Pazar günü bir çıkmazda sona erdi ve ülkeler karbon emisyonlarını azaltma planlarıyla ilgili büyük kararları gelecek yılki konferansa kadar erteledi. Avustralya şu anda tam anlamıyla yanıyor ve açıkça ciddiyeti ve süresi açısından iklim değişikliğiyle bağlantılı olarak yanıyor. Ama daha fazla iklim eylemine ihtiyacımız olduğu konusunda dünyayı bir araya getirmek yerine Avustralya mümkün olduğunca az yapmak için lobi yapıyordu,” dedi.

New South Wales Üniversitesi’nde iklim uzmanı olan Andy Pitman ise, “Avustralya’da mevsimsel yangınlar doğal olarak gerçekleşir, ancak Sidney’deki iklim değişikliğinden kaynaklanan daha sıcak ve daha kuru koşullar yangın sıklığını ve şiddetini arttırdı,” açıklamasını yaptı.

EYLEMLER BAŞLADI

11 Aralık günü Sidney’de binlerce kişi iklim değişikliği konusunda acil eylem planı yapılması için gösteri yaptı. Protesto yürüyüşüne yaklaşık 20 bin kişinin katıldığı tahmin ediliyor. Yüz maskesi takan göstericiler, hükümeti eylemsizlikle suçladılar. İklim Değişikliği için Uni Öğrencileri Grubu organizatörü Chloe Rafferty, “Onlar [hükümet] en büyük şehirlerimizin zehirlenmesinden sorumlu olacaklar ancak anlamlı adımlar atmak yerine yeni kömür madenleri açmanın peşindeler,” dedi

Hamile kadınlar, “Çocuklarımız geleceğini yakmayı durdurun” yazan dövizlerle yürüdü. Protestocular, “biz buradayız çünkü çocuklarımızın ve çocuklarının geleceğini önemsiyoruz. Ülkemizdeki liderlerimize bir mesaj göndereceğiz: Şimdi buradayız ve artık yeter” diyerek tepkilerini gösterdi.

YANGINLAR YENİ YANGINLAR BAŞLATIYOR

Victoria’daki Meteoroloji Bürosu’na göre, Avustralya’daki orman yangınları artık o kadar büyük ki dev fırtınalar formunda kendi hava koşullarını üreterek yeni yangınlar başlatıyor.

Avustralya genelinde şiddetlenen orman yangınları o kadar kötü ki, yetkililer geniş alanları terk etmek zorunda kalabilecekleri konusunda halkı uyardı. Binlerce kişi önceden tahliye edilemezse yangınların içine sıkışabilir.

Yetkililer, Pazar günü tüm yerlileri ve turistleri, yaklaşık 80 bin kişinin yaşadığı ve yaklaşık 30 bin turistin kaldığı Doğu Gippsland bölgesinin acilen boşaltılmasını istedi ve “Bugün bölgeyi terk etmek zorundasınız” uyarısı yayınladı.

KÖMÜRCÜLER GELECEĞİ KARARTIYOR

Avustralya liderleri bu eşi görülmemiş kriz karşısında ülkelerini savunmak yerine, hem iktidar hem muhalefet partisi, her iki partinin de en büyük bağışçısı olan kömür endüstrisini savundu. Yangınların başladığı Aralık ayında İşçi Partisi lideri kömür ihracatına kesin desteğini göstermek amacıyla ülkedeki kömür madenleri kapsayan bir tura çıktı. Muhafazakar Başkan Scott Morrison Hawaii’ye tatile gitti.

Eylemciler ise, “İklim değişikliğini bir iklim kültürü savaşına dönüştürmeyi bırakmanın, enerji maliyetlerini düşürecek ve mevcut en verimli, düşük emisyonlu teknolojiyi kullanmamızı sağlayacak iyi bir politika izlemeye başlamamızın zamanı geldi. Geleceğimiz buna bağlı,” diye açıklama yapıyor.

YENİ YANGINLAR ÇIKACAK

Dinmeyen alevler altında yaşam savaşı veren Avustralya halkının can ve mal güvenliği tehdit altında, koca bir kıtanın ormanları, hayvanları dehşet bir şekilde yok oluyor.

Avustralya yangın mevsimi devam ettiği için bu yangınların kısa zamanda sönmesi beklenmediği gibi yeni yangınların çıkacağına kesin gözle bakılıyor.

Gazete Red