Baran Zeydanlıoğlu

İngiliz futbol takımı Liverpool’un Barselona futbol takımını dün akşam Liverpool Anfield stadyumunda 4-0 yenmesi ile biten o tarihi maç, dünyanın her yerindeki futbolseverler gibi Bitlisliler tarafından da büyük bir ilgi ile izlendi. Ancak Bitlisliler arasında acaba kaç kişi hemşehrileri ve 160 yaşına kadar yaşamış olmasıyla tarihe geçen dünyaca ünlü Mutkili Zaro Ağa’nın da 1931 yılında Liverpool’da top oynadığını biliyor(du)?

Nasıl mı? Önce Zaro Ağa’dan biraz bahsedelim.

Bitlisli Şemsi Ağa’nın oğlu olan Zaro, 1774 -1777 yılları arasında Bitlis’in Mutki ilçesi/Meydan Köyü’nde bir Zaza Kürdü ailenin çocuğu olarak dünyaya gelir. 18 yaşında, yani 1790’larda İstanbul’a gelen Zaro, orada hamal olarak çalışmaya başlar. Yaşamı boyunca 11 kez evlilik yapar ve bu evliliklerinden de 36 çocuğu olur. Ancak Zaro hayattayken bir tanesi hariç tüm çocukları ölür. Zaro Ağa öldüğünde en son doğan kızı 60 yaşlarındaymış.

1798’de Osmanlı Ordusu’nda asker olan Zaro, Akka kalesinde Napolyon’un ordularına karşı savaşır. 1800’lü yılların başlarında inşa olunan Selimiye Kışlası’nın inşaatında da çalışan Zaro, 1828’teki Rus – Osmanlı savaşına da katılır.

Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasından sonra hamallık işine geri dönen Zaro Ağa, kısa sürede kâhya olup Kürd hamallara 20 yıl süreyle ağabeylik edip iskelelerden pay alır. Bu zaman sarfında da hamallar camiasında kendisine ölene dek büyük bir saygı ve hürmet gösterilmiştir. İstanbul Belediyesi’nde de bir dönem serhademe ünvanı ile çalışmışlığı da olur Zaro’nun.

1920’lerde İstanbul’daki Sanayi-i Nefise mektebinde talebelere modellik yaparken, dönemin idarecileri, Zaro’nun yaşını kullanarak gelir elde edebileceklerinin farkına varırlar ve Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti tarafından bir reklâm kampanyası organize ederler. Kampanya o dönemin en önemli ticari mallarından biri olan fındıkla başlar. Zaro Ağa’nın yaşı ve yediği yemeklere atıfta bulunarak düşünülen tanıtım çalışmaları, Macaristan’da dört dile çevrilerek tüm dünyaya dağıtılan kartpostallarla ivme kazanır.

Zaro Ağa’nın dünyanın en yaşlı insanı olarak kabul edilmesi, bazı işadamlarının girişimleri sonucu Zaro’nun dünyanın değişik bölgelerini gezme ve görmesine imkan yaratır. Bu işadamları, 1925’lerde Zaro Ağa’ya bolluk ve bereket vaat ederak onu Avrupa ve Amerika’ya götürürler.

Avrupa turnelerinden birisinde organizatörler Zaro’yu İngiltere’deki sirklere çıkartır. İngiltere’de ünü yayılan Zaro çeşitli açılışlar, sergiler ve etkinliklerde boy gösterir. İşte bu etkinliklerden biri de 9 Ağustos 1931 tarihinde İngiltere’nin Liverpool şehrindeki Goodison Park Stadyumu’nda gerçekleşen bir futbol müsabakasıdır.

Dünya’nın en yaşlı insanı Zaro Ağa, biraz top oynamak için henüz daha yaşlı değil. Kendisini Everton’un renkleri içinde ve Dixie Dean (Blues Skipper) ile görüyorsunuz’ – 9 Ağustos 1931

O tarihte 156 yaşında olduğu gazetelerde çıkan Kürd Zaro Ağa, İngiltere ve Liverpool’un ünlü futbol takımı Everton ile birlikte sahaya çıkar. Liverpool futbol takımının günümüzdeki sahası olan Anfield’e sadece 800 metre uzaklıkta olan Everton’un sahası Goodison Park, meraklı seyirciler ile tıktık tıklım doludur. Çünkü dönemin dünyaca ünlü futbolcusu ve gol kralı Dixie Dean Everton’un kaptanıdır ve Zaro Ağa ile birlikte maç öncesi ısınma yapacaklardır. Üzerinde Everton’un formasını taşıyan Zaro Ağa, trübünlerdeki onbinlerce taraftarın tezahürat ve alkışları ile etkinliğe katılır ve ulusal basın tarafından da bu tarihi an dünya haber ajanslarına geçilir.

İngiltere, İskoçya, Fransa, İtalya ve Yunanistan turneleri de gerçekleştiren Zaro Ağa İstanbul’a geri döner ve bir kaç sene sonra30 Haziran 1934 yılında da hayata veda eder.

Zaro Ağa’nın mezarı İstanbul Eyüp Sultan Camii kabristanında bulunmaktadır. Mezartaşının üstünde “Bitlisli Şemsi Ağa Oğlu 160 yaşında ölen Zaro Ağa’nın Ruhuna Fatiha – 1934” diye yazar.

Kaynaklar

• Rohat Alakom, Dünyanın En Yaşlı Adamı: Zaro Ağa (1774-1934), Avesta Yayınları, 2009.
• Rohat Alakom, Eski İstanbul Kürtleri (1453-1925), Avesta Yayınları, 1998,
• Mevlüt Çelebi, Dünyanın En Uzun Yaşayan Adamı: Zaro Ağa (1777-1934), Libra, 2010
• Liverpool Courier Newspaper, August 1931

Bitlisname