Ukrayna'da Rusya'nın kontrolündeki bölgelerde sivillerin kaçırıldığı veya keyfi olarak gözaltına alındığı bildiriliyor.

BBC'ye konuşan Birleşmiş Milletler (BM) yetkilileri, şimdiye kadar 36 sivilin bu şekilde gözaltına alındığının ve akıbetleri hakkında ailelerine bilgi verilmediğinin tespit edildiğini söyledi.

Ukrayna'daki kaçırma olaylarını belgeleyen BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği'nin sözcüsü, "Genellikle yerel toplum liderleri, gazeteciler ve Ukrayna'ya desteklerini yüksek sesle ifade edenler hedef alınıyor" dedi.

Sözcü, bu kişilerin isimlerinin Rus güvenlik görevlileri tarafından hazırlandığı söylenen bir listede yer alıp almadıklarını ise doğrulayamadıklarını belirtti.

'Büyük olasılıkla FSB tarafından gözaltına alındı'

Rusya ele geçirdiği kentlerde hakimiyetini kurmaya çalışırken, Ukraynalılar kaçırma vakalarının artmasından endişe ediyor.

Gazeteci Viktoriia Roshchyna, 15 Mart'ta kimliği belirsiz kişiler tarafından alınıp götürüldüğü zaman Ukrayna'nın doğusunda Rus işgali altındaki bölgelerde çalışıyordu.

Roshchyna'nın çalıştığı Hromadske adlı medya kuruluşu, Berdyansk kentinden götürülmesine tanık olanların ifadelerine dayanarak, gazetecinin büyük bir olasılıkla "(Rus İç İstihbarat Örgütü) FSB tarafından gözaltına alındığını" söyledi.

Viktoriia Roshchyna, altı gün sonra serbest bırakılırken, Rusya yanlısı Telegram kanallarında rehine videolarına benzer bir görüntü dolaşmaya başladı.

Roshchyna, bu videoda Rusya'nın kendisini tutsak almadığını söylüyor ve "hayatını kurtardıkları için" Rus kuvvetlerine teşekkür ediyordu.

Rehin tutulan yaşlı baba

İşgal altındaki Melitopol kentinden gazeteci Svetlana Zalizetskaya da, yeni yönetimle işbirliği yapmayı reddettiği için Rus kuvvetlerinin 75 yaşındaki babasını rehin aldıklarını söyledi.

RIA Melitopol adlı yerel haber ajansının müdürü olan Zalizetskaya, Facebook paylaşımında, kentin yeni yöneticisiyle yaptığı görüşmede işgali eleştirmeye son vermeyeceğini söyledikten sonra, babasının alınıp götürüldüğünü belirtti.

Babasını alıkoyanların daha sonra kendisine telefon ettiklerini anlatan Svetlana Zalizetskaya, babasının telefonda "bir yerlerde bir bodrumda" tutulduğunu ve kendisinden ne istediklerini bilmediğini söylediğini aktardı.

Babasını kaçıranlar, "Melitopol'daki Rus zulmünü dünyaya anlatacağını" söyleyen Zalizetskaya'dan "teslim olmasını" istemişler.

Ukrayna Ulusal Gazeteciler Sendikası da, Melitopol'de dört gazetecinin gözaltına alındığını ve daha sonra serbest bırakıldığını bildirdi.

Ukrayna Ulusal Gazeteciler Sendikası Başkanı Sergiy Tomilenko, gözaltıların "gazetecileri ve tanınmış kişileri korkutmaya yönelik" bir kampanyanın parçası olduğunu söyledi.

KAYNAK,UKRAINIAN NUJ

Fotoğraf altı yazısı,

Emekli yerel gazete yayıncısı Mykhailo Kumko, Melitopol'da gözaltına alınan gazetecilerden

Amerikalı yetkililer, geçen ay BM'ye bir mektup göndererek Rusya'nın, Ukrayna'yı ele geçirdikten sonra hedef alınacak Ukraynalılardan oluşan bir "ölüm listesi" hazırladığı yolunda uyarıda bulunmuştu.

Bazı kaynaklar, Ocak ayında Ukrayna'nın dijital hizmet uygulamasına bilgisayar korsanları tarafından yapılan müdahalenin Rusya'nın hedef belirlemesine yardım etmiş olabileceğini belirtiyor. İngiltere Kraliyet Silahlı Kuvvetler Enstitüsü (RUSI) de Ukrayna otomobil sigortası kayıtlarına giren güvenlik servislerinin hedeflerin konumunu belirlemiş olabileceği yorumunu yaptı.

Ukrayna'da Rusya'nın işgali altındaki bölgelerde de bazı yetkililer son haftalarda Rus kuvvetleri tarafından gözaltına alındı. Güneydeki Melitopol'de Belediye Başkanı Ivan Fedorov bu ay başlarında kentte kurulan bir kriz merkezinden Rus askerleri tarafından kaçırıldı.

Fedorov, alıkonulduğu dönemi yerel basına anlatırken, tutulduğu yerdeki diğer kişilere işkence yapıldığını öne sürdü.

Fedorov, "Bana dokunmadılar, ama inanın silahlı yedi kişi ne yapmak istediklerini anlatmaya yeterdi. Yan hücrede birine işkence ediliyordu. Çığlıklar çok büyük bir psikolojik baskı oluşturuyordu" dedi ve ekledi:

"Tutsakları sabotajla suçlayıp, hangi orduya mensup olduklarını söylemeleri için parmaklarını kapıya sıkıştırıyorlardı, oysa onlar sadece kent sakinleriydi."

KAYNAK,IVAN FEDOROV

Fotoğraf altı yazısı,

Ivan Fedorov serbest bırakıldıktan sonra Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelensky ile görüştü

Başka şehirlerde de kaçırma iddiaları var. Belediye Meclisi sekreterinin ortadan kaybolduğu kuzeydeki Nova Kakhovka şehri ile yerel belediyenin BBC'ye personelinden altı kişinin gözaltına alınp bir Rus saldırısı ardından serbest bırakıldığını söylediği Bucha da bu şehirlerden.

Milletvekillerine eve gitmeyin uyarısı

Ukraynalı milletvekili Alyona Shkrum, Rusya'nın işgal ettiği yerlerde direnişle karşılaşması nedeniyle büyük olasılıkla gözaltıların artacağını söyledi.

Shkrum, BBC'ye yaptığı açıklamada "(Rusya Devlet Başkanı Vladimir) Putin, tıpkı Kırım'daki gibi olacağını, resmi daireleri ele geçirince belediye başkanının kendileriyle işbirliği yapacağını sandı. Oysa hiç öyle olmadı, Rusya yanlısı denilen partilerden bile kimse Rus askerlerinin istediklerini yapmadı" diyor.

Shkrum, BBC'ye Ukrayna güvenlik servislerinin kendisini Rusya'nın hedef listesinde olabileceği ve Kiev'deki evinde kalmaması yolunda uyardığını söyledi.

KAYNAK,PA MEDIA

Fotoğraf altı yazısı,

Rus kuvvetleri Herson gibi şehirlerde direnişle karşılaştı

Shkrum, "İki liste var" diyor ve ekliyor:

"Biri, öldürülecek parlamenterlerin listesi. Bunların çoğu, Rusya'nın işbirliği yapamayacağını düşündüğü kişiler. Bir de rehin alınıp Moskova'ya götürülecek ve orada bazı konularda oy kullandırılacakların listesi.

"Rusya'da bana karşı kararlar var, o yüzden öldürülecekler ya da ele geçirilecekler listesinde olduğumu düşünüyorum."

Yerel halkın korkuları

Kaçırmalar sadece tanınan kişilerle sınırlı değil. Bazı siviller ve eski ordu mensupları da alıkonuluyor.

Ukraynalı siyasi gözlemci Mattia Nelles, BBC'ye 2016-2018 yılları arasında Donbas'ta çarpışan eski bir askeri doktor olan amcasının doğudaki Svatove kentinde Rus askerleri tarafından hedef alındığını söyledi.

Mattia Nelles, "Rusya Federasyonu güvenlik kuvvetleri evine gidip onu aramışlar. Şansına evde değilmiş, ama komşular arandığını doğruladı" diyor.

Nelles, gözaltıların ardında hangi Rus kuvvetlerinin olduğunun belli olmadığını ancak amcasını almaya giden askerlerin "ordu personeli ve bazı diğer güvenlik güçlerinden oluştuğunu" söyledi. İç istihbarat servisinden olabileceklerini ancak üzerlerinde bunu gösteren bir şey bulunmadığını da ekledi.

Nelles, gelecek günlerde tutuklamaların artmasından kaygılı. Herson gibi güneydeki şehirlerde şimdiye kadar görece olarak daha az kişinin tutuklandığını ve Rus kuvvetlerinin "ayaküstü" kendilerine direnenleri ekledikleri listeler yaptıklarını belirtiyor. Bir de uyarısı var:

"Yerel halk, tüm bunların daha sürekli bir kampanyanın başlangıcı olmasından korkuyor."

Matt Murphy & Robert Greenall

BBC News