Türkiye'de doğuşta beklenen yaşam süresi, 77,3 yıl olarak hesaplandı. Doğuşta beklenen yaşam süresinin en yüksek olduğu il, 80,8 yıl ile Dersim oldu. Uzun yaşamın sırrını,  Dersim'in havası ve organik beslenmeye bağlayan vatandaşlar kul hakkı yemedikleri için de ömürlerinin uzadığını düşünüyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), "Hayat Tabloları, 2021-2023" istatistiklerini açıkladı. Buna göre, doğuşta beklenen yaşam süresi, Türkiye geneli için toplamda 77,3 yıl olarak belirlendi. Söz konusu rakam 2020-2022 dönemi için 77,5 yıl olarak hesaplanmıştı.

Dersim'i Şırnak ve Mardin takip etti

Doğuşta beklenen yaşam süresinin en yüksek olduğu il, 80,8 yıl ile Dersim oldu. Dersim'i 79,7 yıl ile Şırnak ve Mardin takip etti.

Dersimli bir vatandaş. / Foto: Ali Haydar Gözlü / Rûdaw

Beklenen yaşam süresinin en düşük olduğu il ise 76,1 yıl ile Kilis olarak belirlendi. Bunu, 76,2 yıl ile Antep ve 76,8 yıl ile Adana izledi. Erkeklerde doğuşta beklenen yaşam süresinin en yüksek olduğu il 78,1 yıl ile Dersim olurken, bu ili, 77,1 yıl ile Mardin ve 77 yıl ile Bingöl takip etti. Erkeklerde beklenen yaşam süresinin en düşük olduğu il ise 73,2 yıl ile Kilis, 73,6 yıl ile Antep ve 74 yıl ile Kırklareli, Edirne ve Adana olarak

Dersimli bir vatandaş. / Foto: Ali Haydar Gözlü / Rûdaw

kayıtlara geçti.

Kadınlarda doğuşta beklenen yaşam süresinin en yüksek olduğu il 83,6 yıl ile yine Dersim olarak saptandı. Bunu 83,3 yıl ile Şırnak ve 82,5 yıl ile Muğla izledi. Kadınlarda beklenen yaşam süresinin en düşük olduğu iller ise 78,7 yıl ile Antep, 79,1 yıl ile Kilis ve 79,2 yıl ile Kütahya ve Hatay olarak sıralandı.

Dersim organik pazarı./ Foto: Ali Haydar Gözlü / Rûdaw

En fazla nüfusun bulunduğu İstanbul, doğuşta beklenen yaşam süresinde 78,6 yıl ile Türkiye ortalamasının üstünde yer aldı. Bu değer, erkeklerde 75,8 yıl iken, kadınlarda 81,3 yıl oldu.

“Organik beslenmek ve kul hakkı yememek"

Dersim 1938'de yaşanan katliamın ardından 1993-94 yılında köylerin boşaltılmasıyla birlikte ağır travmalar yaşayan Dersimliler, halen devam eden sorunlara karşın yaşamını sürdürmeye çalışıyor. Uzun yaşamın sırrının öncelikle doğal ve sağlıklı beslenme olduğunu söyleyen Dersimliler, haksızlığa ve hak yemeye karşı durdukları için de yaşam sürelerinin uzadığını düşünüyor.

Dersimli bir vatandaş. / Foto: Ali Haydar Gözlü / Rûdaw

Munzur ve Pülümür olmak üzere iki vadiye sahip olan Dersim son yıllarda doğal yaşamı koruyan şehir olarak ön plana çıktığı için çok sayıda ziyaretçinin akınına uğrayan şehirler arasında yer alıyor. Yaban hayatının yanı sıra zengin florasıyla da dikkati çeken Munzur Vadisi Milli Parkı 227'si endemik, 1.518 bitki türü barındırıyor.

Dersimli tarım üreticileri / Foto: Ali Haydar Gözlü / Rûdaw

Dersim'de yaşayan vatandaşlar, mecbur kalmadıkça fabrikasyon yiyeceklere rağbet göstermiyor. Özellikle bahar ayından başlayarak doğada çıkan sarımsak, gulik olmak üzere çıkan çok sayıda şifalı otları tüketmeyi tercih ediyor.

Dersim / Foto: Ali Haydar Gözlü / Rûdaw

İbiş Tan, "Otlar var yiyoruz, yoğurt var, yağ var yiyoruz. Temiz havası ve suları var. Bir de önemlisi kul hakkı yemiyoruz, kimsenin hakkına tenezzül etmedikleri için fazla yaşıyorlar" dedi.

Gülüzar Uçar, "Nedendir bu toprağa, bu havaya ve doğaya çok şey borçluyuz. Biz her şeyi kendimiz evimizde yapıyoruz. Ekmeği kendimiz yapıyoruz, yağımızı, çökeleğimiz ve yoğurdu evde yapıyoruz. Fabrika ürünlerini tüketmiyoruz. Her şeyi ellerimizle yapıyoruz" diye konuştu.

Dersimli vatandaşlar / Foto: Ali Haydar Gözlü / Rûdaw

Dersim'de organik ürünler satarak geçimini sağlayan doğal ürün satıcıları da vatandaşların doğal ürünlere olan ilgisinin fazla olduğunu bunun da uzun yaşamda önemli bir paya sahip olduğunu düşünüyor.

Dersimli vatandaşlar. / Foto: Ali Haydar Gözlü / Rûdaw

Yurdanur Toprak, "Bahar mevsiminde nisan ayında başlar, haziran ayı bitinceye kadar sürer. Bizim dağlarda ve ovalarda 30 çeşit doğal sebzemiz var. Organik beslendikleri için ve fabrika ürünler kullanmıyorlar. Bir de Tunceli halkı haram yemediği için vicdanları rahat ve mutlular. O mutluluk da insanı uzun yaşatıyor ve huzur veriyor insana" ifadesini kullandı.

Cengiz Bozkaya, "Neden uzun yaşıyorlar çünkü her şeyi kendimiz üretiyorduk dışardan bir şey alıp tüketmezdik. Hem havası güzel her şeyi kendimiz ürettiğimiz için uzun yaşıyoruz" dedi.

Hıdır Coşkun, "Uzun yaşam süresi çökelek yiyoruz, hayvansal gıdalar tüketiyoruz. Köylerimiz hayvan besliyor, hayvansal ürünler tüketiyor" diye konuştu.

İl Sağlık Müdürü Dr. Muhammed Duran / Foto: Ali Haydar Gözlü / Rûdaw

İl Sağlık Müdürü Dr. Duran: Sağlık okur yazarlığı çok yüksek

İl Sağlık Müdürü Doktor Muhammed Duran da kentteki insanların eğitim ile sağlık okuryazarlık oranının yüksek olduğunu ve bu durumdan kaynaklı vatandaşların uzun ömürlerin olduğunu belirterek şu ifadelere yer verdi:

"Bu sene Türkiye İstatistik Kurumu'nun verilerine göre Türkiye'nin ortalama yaşam süresi 77,3 olarak belirlendi. İlimizde de Türkiye'de birinci sırada 80,8 oranıyla. Bireysel faktörlerin yanında sosyo ekonomik faktörler, eğitim, sağlık okuryazarlığı, sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivitelerin burada önemli bir rol oynadığını görmekteyiz. Tunceli ilimizde eğitim seviyesi gerçekten çok yüksek, sağlık okur yazarlığı çok yüksek, fiziksel aktivite, eğitim seviyesine bağlı olarak burada çok yüksek. Aynı zamanda sağlık okuryazarlığı ve aile hekimliklerine düşen nüfus 2 bin 500'ün altında. Dolayısıyla hastaneye, aile hekimlerine, birinci basamaklara ulaşımın kolay olması ve yaşlı nüfusun burada çok fazla olması, evde sağlık hizmetlerini çok daha rahat ulaşılabiliyor olmasıyla beraber eğitim seviyesinin yaşam ömrünü uzattığını düşünmekteyiz. Hakikaten biz sağlık müdürlüğü olarak ilimizde sağlık hizmetini her anlamda en iyi bir şekilde vermeye çalışıyoruz. Hastanelerimiz, birinci basamak sağlık kuruluşlarımız gibi bütün imkanlar mevcuttur. Vatandaşlarımız da sağlık hizmetini alma noktasında gerçekten bilinçliler. Çünkü eğitim seviyeleri ile sağlık okuryazarlıkları yüksek. Burada ayrıca doğal beslenme gerçekten ön planda. Burada tarım ve hayvancılık gerçekten çok yüksek bir oranda. Burada her şeyin aslında doğalını insanlar tercih ediyor. Biz de gerçekten burada bunları gözümüzle görüyoruz. Doğal beslenme kültürünü Tunceli halkı benimsemiş. Organik beslenme alışkanlığı gerçekten uzun yaşamada önemli bir katkı sağlamakta."

Kaynak: Rûdaw