Diyarbakır’da, 600 yıllık geçmişe sahip bir gelenek halen yaşatılıyor. Binlerce kişi, geleneksel olarak bahar aylarında düzenlenen kamçı oyunu için çember kurdu. Bunun bir spor olduğunu söyleyen köylüler, kamçı oyunu için bir festival düzenlenerek resmileşmesini istiyor

Tarihte bilinen ve her geçen gün kaybolmaya yüz tutan bazı ritüeller halen bazı bölgelerde yaşatılıyor. Bunlardan biri de Diyarbakır’ın Dicle, Hani ve Eğil ilçelerini bağlayan bölümde bulunan Terkan bölgesinde oynanan kamçı oyunu. Baharın gelişiyle birlikte çevre ilçeler ve köylerden gelen binlerce kişi bölgede bulunan ziyarete giderek adaklar adar, dilekler tutar. Festival havasında geçen etkinliğin ardından çevre köylerden gelen binlerce genç belirledikleri alanda kamçı oyunu oynar.

600 yıllık geçmişi var

Festival havasında geçen bu etkinliklerin hasadın bereketli geçmesi için düzenlendiği belirtilse de kesin bir bilgi yok. Köylüler, bu ritüelin 600 yıllık bir geçmişi olduğunu söylüyor. Köyün ileri gelenleri bezleri örgü haline getirerek kamçıyı hazırlar. Çember kuran gençler sıranın kendilerine gelmesini bekler. Önce çocuklar ortaya çıkarak oynar. Ardından gençler ve son olarak da yetişkinler ortaya çıkarak oynar. Oyunda köyün ileri gelenleri hakemlik yapar. Oyunun önemli bir kuralı da ortaya çıkan kısa zayıf birinin karşısına güçlü biri çıkmaz veya kısa olan birinin karşısına uzun kimse çıkmaz. Ortaya çıkan kişinin rakibi, fiziki olarak ona eşit olan biri olur.

‘Eski ve şimdiki kurallar arasında çok fark var’

Bu yıl da oynanan oyun için binlerce genç Dicle’de bulunan Özbek Ziyareti’nde buluştu. Oyun ile ilgili Sputnik’ten Sertaç Kayar’a konuşan Ahmet Balta, “Kamçı oyunu çok eski bir oyundur. Büyüklerimizin bize anlattığına göre bu oyun 600-700 yıl öncesinde oynanan bir oyundur. Hatta tarihi iyi bilen bir yakınımız bu oyunun İran Kürtleri tarafından oynandığını ve oradan buraya geldiğini söylüyor. Eskiden buralarda ağalar ve beyler vardı. Kendilerine güçlü adamlar seçmek için bu oyun oynanırdı ve oyun daha da gelişti. Eski ve şimdiki kurallar arasında çok fark var. Eskiden kurallar daha iyiydi. Mesela eskiden kalın elbiseler giyilerek oynanırdı ama şimdi gençler üstünü çıkarıyor” dedi.

‘Tehlikeli yerlere asla vurulmaz’

Kamçı oyununda genelde bel ve ayak kısmına vurulduğunu, tehlikeli bölgelere vurulmadığını söyleyen Balta “Kafa ve yüze vurulmaz, bu bir kuraldır. Tehlikeli yerlere asla vurulmaz. Şimdi gören bazı kişiler bu oyuna ‘vahşet’ diyor ama bu bir spordur. Mesela karate ve boksta ölümcül darbeler var. Kafaya, göze, burun ve ağza darbeler vurulur. Bir yaştan sonra o insan ya felç olur ya beyin kanaması geçirir yada farklı sorunlar yaşar. Kamçı oyununda öyle bir şey yok. bel ve ayak kısmına gelir” şeklinde konuştu.

‘Oyun, oynanılan alanda kalır’

“Oyun, oynanılan alanda kalır” diyen Balta şöyle devam etti:

“Oyun bittikten sonra kimse kimseye karşı kin gütmez. Oyun, oyun alanında kalır ve bittikten sonra herkes yine dost ve arkadaştır. Buna bir spor gibi yaklaşılır. Tabi kurallarda değişiklikler var. Eğer kuralına göre oynanırsa bu oyun özü itibariyle gelecek nesillere de taşınır.” Kamçı oyununun resmileşmesini ve bunun için bir alanın yapılarak festival düzenlenmesini isteyen Balta “Biz bunun futbol, yağlı güreş gibi resmi olmasını ve festivallerde oynanmasını istiyoruz. Resmi olursa eğer eski kurallara daha çok riayet edilir. Bu bölgede çok güçlü ve yetenekli gençler var. Eğer oyun resmi olur ve düzenlenecek bir festival ile oynanırsa bu yetenekler de ortaya çıkar. Şuan resmi değil, gençler kendi aralarında oynuyor” dedi.

Kaynak / Diyarbakır Yenigün