Diyarbakır Mimarlar Odası Eş Başkanı Ferit Kahraman, tapu kayıtlarında kat irtifakı ve kat mülkiyeti olup stok durumda olan veya içerisinde herhangi bir kullanıcısı bulunmayan boş yapıların depremzedelerin kullanımına açılmasını önerdi. TMOBB ayrıca sürece müdahale edilmesi gerektiğini istedi.

TMMOB Amed İl Koordinasyon Kurulu, deprem sonrası halkı mağdur edecek düzeyde artan kira fiyatları ve boş olmasına rağmen ilanlardan kaldırılan konut ve iş yerleri ile ilgili basın açıklaması yaptı. Açıklamada, devlet kontrolünde bu sürece acil olarak müdahale edilmesi gerektiği belirtildi.

TMMOB Amed İl Koordinasyon Kurulu, genelde deprem bölgelerinde ve Diyarbakır’da deprem öncesi ve sonrası sorunlar arasında bağ kurarak, neler yapılaması gerektiğini, çözüm önerilerini kamuoyunun dikkatine sundu. Mimarlar Odası Amed Şubesinde gerçekleştirilen basın toplantısında, açıklamayı Mimarlar Odası Diyarbakır Şube Eşbaşkanı Ferit Kahraman okudu.

Açıklamada, şöyle denildi: “Adıyaman, Maraş, Hatay ve Malatya kentlerinde yıkımın şiddetinden dolayı kentlerin demografik yapısı değişmiş ve nüfusun büyük bir oranı kentleri terk etmek zorunda kalmıştır. Her ne kadar insanların bölgeden tahliyeleri için belirlenen illerde AFAD tarafından organizasyon yapılsa da bölgede kontrolsüz bir göç hareketi yaşanmıştır. Nispeten yıkımın daha az olduğu diğer illerde ise ağır ve orta hasarlı yapıların sayısı her geçen gün artmakta ve bu sonuç kent içinde, kırsal alanlara ve kentler arası zorunlu göçlere sebep olmaktadır.”

Depremin olduğu illerde kira ve satış fiyatlarındaki fahiş artışların, travma yaşayan vatandaşın yaşam koşullarını gün geçtikçe daha da zorlaştırdığı, halkı göçe zorladığı belirtilen açıklamada, kontrolsüz emlak fiyat artışlarının diğer illerde olduğu gibi Diyarbakır özelinde de yaşandığı ifade edilerek, şu görüşlere yer verildi:

Karaborsa piyasası oluştu

“Depremden önce sayısız kiralık ve satılık arazi, arsa, ev, işyeri ve büro/ofis olmasına rağmen depremin hemen sonrasında ilanlardan kaldırılmış ve karaborsa bir piyasa oluşmuştur. Yaralar sarılmaya başlandıkça ve ihtiyaçların arttığı görüldükçe bu zorunlu ihtiyaç durumu bazılarınca daha çok fırsata çevrilmiş ve kontrolsüz şekilde fahiş fiyat artışları gerçekleşmiştir. Gerçekleşen bu kontrolsüz artışlarla birlikte alım satım işlemlerinin çoğunda işlemler gerçek bedeller üzerinden yapılmamıştır. Fırsatçılık gelir vergisi ödememekle birlikte harç bedellerini de düşük tutarlar üzerinden göstermiş ve kamu zararına sebep olmuştur.

Bu süreçlerin de ivedilikle ve şeffaf olarak denetlenmesi gerekmekte olup yasalara aykırı işlem yapan fırsatçılıkla; eşitlik, adalet ilkeleri ile bağdaşmayan ve ahlaki değerleri altüst edenler hakkında yasal süreçler başlatılmalıdır.”

Çözüm önerileri:

“Bu önemli hususlar dışında kira artış fiyatlarına ilişkin birçok önlem alınabileceğini de buradan duyuruyor, devlet kontrolünde bu sürece acil olarak müdahale edilmesi gerekliliğini birkaç model üzerinden belirtmek istiyoruz.” Denilen açıklamada, öneriler şöyle sıralandı;

•Öncelikli olarak bilhassa göç alan kentlerde bölgesel bazda tavan kira fiyatını belirleyen kira kontrol büroları kurulabilir. Kiralama işleminin adil ve yasalara uygun olduğunun kontrolü bu bürolarının onayı istenerek denetlenebilir,

•Taşınmaz kira bedelleri bölgesel faktörler ve bina özellikleri, konum, bina yaşı gibi sınıflarına ayrıldıktan sonra sınıfına göre tavan kira fiyatları belirlenip bu süreçte fırsatçılık yapılmasına müdahale edilebilir,

•Olağanüstü bir yıkımla karşı karşıya olduğumuz unutulmadan yabancılara konut satışı geçici süreyle de olsa durdurulabilir,

•Bu önerilere göre mülk sahibinin belirlenen tavan fiyatından daha yüksek bir ücret alması durumunda cezai yaptırımlar uygulanabilir,

•Mülk sahibinin, mülkünü kiraya vermek istemediği durumlarda ise konuta kıymet takdir değerinin belirli bir oranında vergi uygulanabilir.”

Bizler meslek odaları olarak dönemsel kira artışlarının geri dönülemeyecek sonuçlar doğuracağını öngörüyor, kentlerdeki demografik yapı değiştirecek sonuçlara kadar varacağı endişesi taşıyoruz. Vatandaşın en temel hakkı olan barınma hakkının neredeyse elinden alınmasını kabul etmiyoruz. Kamu yararı gözetilerek kira artışları ve gayrimenkul satışlarına ilişkin bir düzenleme yapılmasının gerekliliğini vurguluyoruz.

Hukuk önünde hesap soracağız

Açıklamanın son bölümünde, fırsatçılara da çağrı yapılarak, şu ifadeler kullanıldı;

“Gayrimenkul stokçuluğu ve kira fırsatçılığı yapanlar başta olmak üzere herkesi dürüst ve etik olmaya çağırıyoruz! O enkazların altında bizler gibi, sizler gibi onlarca, yüzlerce belki de binlercesi varken bundan ibret almamak, öldükten sonra geride bırakacağınız mülkün size bir fayda sağlamayacağını idrak edememektir!

Bu tespit, öneri ve uyarılarla belirtmek isteriz ki, vatandaşın afet sonrası gelişen acil barınma ihtiyacına karşı fırsatçılık yapanlardan, buna göz yumanlardan ve yetkilerini kullanmayıp bu suça ortak olanlardan hukuk yoluyla hesap soracağız!”