DTSO Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Kaya, Kürdistan Bölgesi’ndeki sanayi ve ticaret odaları ile sağlık turizmi, fuar turizmi gibi ek maddeleri de içerecek şekilde karşılıklı bir anlaşma yapacaklarını söyledi.

Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) ile Diyarbakır Ticaret Borsası’ndan (DTB) bir heyet, Kürdistan Bölgesi’nde yapılan oda seçimlerin ardından Duhok ve Erbil’e ziyaret gerçekleştirdi.

Rûdaw TV’de Hevidar Zana’nın stüdyo konuğu olan DTSO Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Kaya, ziyaretin ayrıntıları hakkında konuştu.

Yeni dönem için istişare ziyareti

Erbil, Duhok ve Süleymaniye ticaret ve sanayi odalarıyla 2018’de işbirliği anlaşmaları yaptıklarını hatırlatan Kaya, “Buradaki temel felsefemizde özellikle Kürdistan Bölgesi ile Türkiye arasında ticareti artırmakla ilgiliydi, bunu protokole dönüştürmüştük. Geçen ay Kürdistan Bölgesinde seçim yapıldı, yeni ticaret ve sanayi odası başkanları seçildi. Bizim ziyaretimiz hem hayırlı olsun ziyaretiydi, hem de yaptığımız protokol çerçevesinde yeni dönemde neler yapabiliriz diye bir istişare ziyaretiydi” dedi.

Kaya, taraflar arasındaki protokollerin güncellenmesi için mutabakata vardıklarını ve bu çerçevede sağlık turizmi, fuar turizmi gibi ek maddeleri de içine koyacak şekilde karşılıklı bir anlaşma yapacaklarını anlattı.

Irak’ın hedef ülke listesinden çıkarılması

Türkiye Ticaret Bakanlığı’nın “2024 Yılı İhracatta Hedef Ülkeler” Listesinden Irak’ı çıkarmasının kendilerini  etkilemeyeceğini dile getiren Kaya, şu ifadeleri kullandı:

“Biz yine bunun yanlış olduğunu Ticaret Bakanına ilettik. Geçen ay içerisinde Ticaret Bakanımızla toplantı yaptık. Özellikle Türkiye ile ticaret hacmi her zaman ilk üçte olan bir ülke ve bölgenin hedef ülke olmaktan çıkarılması doğru bir yaklaşım değil. Burada doğrusu cezalandırılan burası değil, biziz. Hükümet iş insanlarına destekler verir, fuara katılım desteği, iş yeri kiralama desteği gibi. Hedef ülke olduğunuz zaman yüzde 75 masrafınızı alırsınız. Hedef ülkeden çıkarıldığı zaman bu yüzde 50’ye düşer. Bu Türkiye'deki ticareti etkiliyor, yanlış olduğunu ifade ettik. Tekrar değerlendireceklerini söylediler.

Vize sorunu

Yine vize sorunu var. İki komşu ve kardeş ülkeyiz, insanların vizesiz olarak gelip Türkiye'deki Kürt ve Türk kardeşlerimizin gelip burada rahatlıkla tarihi, turistik yerleri gezmesi, Kürt kardeşlerimizin de Türkiye'ye sağlık turizmi, kültür turizmi, ticaret gibi işlerle ilgili vize sorunu yaşamaması gerekiyor. Maalesef son 5 yıldır vize konusunda iki önemli sorun var. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan Bey'den randevu talep ettik, inanıyorum bu ay içerisinde kendisiyle görüşüp özellikle vize konusunu yeniden değerlendirmelerini isteyeceğiz. Kürdistan'daki insanlar çevre ülkeler içerisinde en fazla vize ücretini Türkiye'ye geçerken ödüyorlar, İran'la vizesiz, aşağı komşularıyla vize 30-35 dolar iken Türkiye'ye giriş ücretinin bu kadar yüksek olması bizler için de kabul edilebilir değil. Çünkü vize ücreti her şeyin önünde engel, sağlığın, ticaretin önünde engel. Biz bir şekilde bu konuda yeni bir düzenleme bekliyoruz.”

Erbil-Diyarbakır uçak seferleri

2022 yılında hastane dışı medikal ve estetik amaçlılar hariç 1 milyon 258 bin kişinin Türkiye'ye gelip tedavi olduklarını kaydeden Mehmet Kaya, “Doğrusu bu rakamın çok daha fazla olduğunun yani kayıtlara geçmeyenlerin olduğunun farkındayız. Bunun bölgeye düşümü o kadar yüksek değil. Bunun da temel sebeplerinden biri kapı vizesinin olmaması, insanların vize alırken sorun yaşaması ve ayrıca uçak seferlerini yalnızca İstanbul'a olması” diye konuştu.

DTSO Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Kaya, yaptıkları görüşmeler neticesinde sağlık vizesi alınmasının kolaylaştırıldığını dile getirdi.

Kaya, “Vize nispeten sağlıkta kolaylaştı ama ulaşım sorunu halen devam ediyor. İnşallah Diyarbakır-Erbil uçuşları da başlarsa bu nispeten daha da kolaylaşacak” dedi.  

Kaya şunları kaydetti:

“2021’de ilk seferlerimiz yine Newruz Günü başlamıştı. Türkiye’de seçim öncesi olması münasebetiyle 31 Mart'tan önce hatta Newroz günü ilk seferler yapılır diye düşünüyoruz. Çalışma Bakanımız bugün Diyarbakır'da STK’larla yaptığı toplantıda başkan yardımcılarımız bu sorunu kendilerine iletiyorlar.

Ama önce Türk Hava Yolları’nın yapması gereken uçak saatlerini hem sağlık, hem turizm, hem ticaretin akışını sağlayacak şekilde doğru yapması gerekiyor. İkincisi kargo taşımacılığı sistemi hızlı bir şekilde yayılıyor. Bu konuda biz de destek olacağız. Bugün ziyaret ettiğimiz Erbil Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı ve Erbil Valimize de ilettik. Kargo taşımacılığının önünün açılması gerekiyor uçağın maliyetinin kurtarılması için. Daha önce iki defa denendi hem Diyarbakır'dan hem Gaziantep'ten buraya. Türk Hava Yolları sonuçta özel bir şirket ve kârı önüne koyuyor. Hem onların hem de bizim atacağımız doğru adımlarla sürekli devam edecektir. Biz şunu da iddia ediyoruz; bazı uçuşlar vardır stratejiktir ve o uçuşlarda kâr gözetilmemesi gerekir. Siz belki uçakta zarar edebilirsiniz ama o zarar ticarette kazandığınızın yüzde biri bile olmaz. Devam etmesi Türkiye ile Kürdistan Bölgesi arasındaki ticareti çok daha arttırdığı için bu zarar minimalize hale gelir.

Karşılıklı ilişkiler geliştikçe Kürdistan Bölgesi’nin ürünlerinin pazara çıkması tanıtılması da mümkün olur. Hem Diyarbakır'da hem de İzmir'de fuar yapabilecek hale getireceğiz. Temel hedefimiz şu; burada bunu yaparken Kürdistan'daki iş insanları da gelip Diyarbakır'da ve İzmir'de fuar yapabilecekler.”

Süleymaniye havalimanına ambargo

Türkiye hava sahasının Süleymaniye’den yapılan uçuşlara kapatılması ile ilgili de konuşan Kaya, “Dönem dönem siyasi sorunlar olabilir, bazı sıkıntılı durumlar gelişebilir ama bu ticarete engel olmamalıdır. Ticaret hem her iki ülkenin çıkarına olan bir çalışmadır hem de biz inanıyoruz ki ticaret geliştikçe bu siyasi sorunlar, istikrarsızlık yaratan olaylar minimize olacaktır. Burada yasak koymak şöyle bir yanlışı da beraberinde getirir; siz o pazarı tamamen terk etmiş olursunuz. Hem insanları mağdur etmiş olursunuz hem de terk etmiş olursunuz. Süleymaniye'ye de gittiğinizde orada Türkiye'den birçok şirketin olduğunu, birçok hizmet sektörünün de yerleştiğini görebiliyoruz. Siz buraya ambargo koyup uçak seferlerini kaldırırsanız o insanların da orda bir şekilde ticaret yapmasını engellemiş olursunuz” ifadelerini kullandı.

Rûdaw