Başkanlık sisteminin tartışıldığı, yerel yönetimlerin özerkleşmesinin tu-kaka edildiği bu günlerde size, Kamu Hukuku dalında çok ünlü ve öncü bir Kürt hukukçuyu tanıtmak istiyorum. Avrupa'da Hukuk Literetüründe önemli bir yeri olan ve hakkında pek çok bilimsel yayın yapılmış olan değerli zatı tanıtmak benim için görev ve tanımak da sizler için önemli olmalı.

El Mawerdî olarak bilinen bu zatın künye adı, Ebu'l Hesen Elî bin Hebîb el-Mawerdî'dir. Babası gülsuyu (maü'l werd) yapımı ve satımı yaptığı için Mawerdi lakabıyla tanınmıştır. Mawerdi M.S. 974-75 yılında Basra (Irak) da doğmuştur. Öğrenimini Basra ve Bağdad medreselirinde tamamlamış ve diploma almıştır. Bağdad Medresesi'nde fıkıh (hukuk) ve hadis dersleri verir. Sonra onu bürokraside görüyoruz. Ustûva'da (İran) kadılık yapar ve hukuk bilgisiyle ünlenir. Abbasi Halifesi Kaim bin Emrullah (1031-1075 yılları arasında halifelik yapmış) tarafından (akda'l kudat) kadılar kadısı ünvanı ile Bağdat Baş Kadılığına atanmıştır. Bu ünvanı alan ilk hukukçudur. 27 Mayıs 1058 yılında Bağdad'da vefat etmiş, Bağdad'daki Bab-ı Harb Mezarlığına gömülmüştür..

Sivil itiatsizliği mübah sayan el Mawerdî'nin bazı görüşlerini çok özet olarak vererek, bu Kürt hukukçunun anlaşılmasına ve tanınmasına vesile olmak istiyorum. O'nun görüşlerini okuduğunuzda sanki bu görüşleri bugünkü Türkiye yönetimi için formüle ettiğini göreceksiniz.

AHLAK ANLAYIŞI : Akıl dinden önce gelir ve akıl ahlaki bir yapı oluşturmak zorunda.
SOSYOLOJİK VE KAMUSAL GÖRÜŞLERİ: - Sosyolojide “ihtiyaç teorisini” savunur. İnsan toplulukları gereksinimlerini tek başına ve düzensiz sağlayamazlar. Bunun için toplumlar iş bölümü yapmak zorunda olmuşlardır.
- Devlet, üretim ilişkilerinin doğal sonucu ile birlikte, üstün bir iradenin takdir ve tedbiri ile ortaya çıkmıştır.
- İnsanlar (yönetenler de, yönetilenler de) uysal ve olgun bir benliğe sahip olmalı. Toplumda toplumsal kaynaşma, toplumsal işbölümü ve adil dağıtım sağlanmalıdır.
- İslam Devleti'nde yönetici (halife-imam) Allah'ın değil, Hz Muhammed'in halifesidir. Hem İran siyaset kültüründeki Halifenin, Zillillah (Allah'ın gölgesi -Allah'n iktidarı) hem de Halifetullah ( yanılmaz kanun koyucu) anlayışına karşı çıkar.
- Halifelik babadan oğula geçmemeli. Bilgili, akıllı, yönetme yeteneği olan, cessur herkes halife olabilir. İcma-i ümmet seçmelidir.
- Toplumsal birlik; dini, siyasi, hukuki, ekonomik, psikolojik düzenleyici ve denetleyici unsurların sağlanması ile mümkündür.
- Halifenin otoritesine, zamanın gerçeklerine ve kamu yararına uygun sınırlar getirilmelidir. Kamu refahının korunması için halifenin, bölgesel yönetimleri tanımak ve güçlendirmek zorundadır. Bugünkü yerel yönetimsel otonomi istemlerini O çok daha geniş bir çerçevede yaklaşık bin yıl önce savunmutur.
EKONOMİK GÖRÜŞLERİ : Makro ve mikro ekonomi konusunda görüşler belirtmiştir.
- Toplum kentsel ve kırsal alandan oluşur.
- Kırsal alan için devletin üç temel sorumluluğu vardır: Can ve mal güvenliğini sağlanmak, tarım için alt yapıyı hazırlamak ve adil vergilendirmeyi sağlayarak angaryayı kaldırımak. İlginçtir Türkiye'de arngryanın yasaklanması 1961 Anayasası ile 900 yılı aşkın bir süre sonra, hukuki ve siyasi bir metne konu olmuştur.
- Kentsel kesim girişimci ve ticari kesim olarak ikiye ayrılır. Kentler kara ve su yolları üzerinde bulunmalı, devlet müsadere ve ağır vergilerden kaçınmalıdır.
- Devletin başarısı ve toplumun mutluluğu vergi adaleti ve denk bütçeyle sağlanır.

El Mawerdî'nin fıkıh (hukuk), tefsir ve kelam dallarında pek çok eseri vardır. Ancak onun Kamu Hukuku dalında yazdığı çok önemli beş eserini sunuyorum.

* El Ahkamü's Sultanîye (Kamu Hukuku dalındaki keşhur eseri)
* Qanûnü'l Wüzara (Vezirlerin nitelik , yetki ve yükümlülüklerini anlatır.)
* Edebü'd Dunya ve'd Din (Felesefe ile ilgili görüşlerini içerir.)
* Teshilü'n nazar veta'cilü'z zafer (Sultanın yapısı, felsefesi işleyiş kurallarına ilişkin)
* Nasihat al Mülk (Yöneticilere nasihat. Kitabın ona ait olduğu tartışmalıdır.)