Rapordan kısa kısa

>> Türkiye'de internet hızı güvenilir bir seviyede olmaya devam ediyor. Speedtest'e göre Haziran 2021 itibarıyla Türkiye, mobil internet hızında tüm ülkeler arasında 53., geniş bantlı internet hızında 99. sırada bulunuyor.

>> Türkiye'de internet fiyatları hâlâ yüksek zira pazar geniş bantlı hizmetlerde yoğunlaşıyor ve bunun sonucunda düşük maaşlara ve yüksek enflasyona rağmen internetin fiyatı yükseliyor. Türkiye alım gücü açısından Avrupa'da hâlâ en düşük puana sahip ülke ve dünya ölçeğinde 59. Sırada.

>> 2020 Kapsayıcı İnternet Endeksi Raporu'na göre, internete erişebilen erkeklerin oranı, kadınlara kıyasla yüzde 13 daha yüksek; bu durum önceki yıla göre yüzde 2'lik bir iyileşme olduğunu gösteriyor. Ancak cep telefonlarına erişimde cinsiyetler arasında belirgin bir fark bulunmuyor.

>> Türkiye'deki telekomünikasyon altyapısı pandemi döneminde çevrimiçi derslerin düzgün şekilde yapılmasına izin vermedi. Bu dönemde 1,5 milyon öğrencinin internet bağlantısı yoktu.

>> Önceki raporlama dönemi kadar ciddi derecede olmasa da ülke çapında sık sık elektrik kesintileri yaşanmaya devam etti. Geçmiş yıllarda ülkenin güneydoğu bölgesinde kötü telekomünikasyon altyapısı ve elektrik kesintileri nedeniyle internet bağlantısı olumsuz etkileniyordu.

>> Yasal ve ekonomik bir dizi engel, hizmet sağlayıcıların çeşitliliğini sınırlıyor. Tüm tüzel kişilerin bir internet hizmeti sağlayıcısı (ISP) işletme yetkisi olsa da yetkilendirme başvurusu yapabilmeleri için şirketin yasal durumu, faaliyet alanı ve ortaklık özellikleri gibi konularla ilgili bazı gereklilikler bulunuyor. Gayrı resmi engeller de yeni kurulan ve siyasi bağları veya ekonomik gücü olmayan şirketlerin pazara girmesini engelleyebiliyor.

>> Çevrimiçi içeriğe, özellikle haberlere ve yurttaş gazeteciliğine yönelik engellemeler son yıllarda arttı.

>> Yaygın içerik filtrelemesine ek olarak, devlet yetkilileri, içeriğin silinmesini veya kaldırılmasını talep etme konusunda proaktif bir yaklaşımla hareket ediyor.

>> Türkiye'de engellenen internet sitelerinin listesini tutan bir sivil toplum inisiyatifi olan İfade Özgürlüğü Derneği'ne göre, 2013'te yaklaşık 40 bin web sitesi erişilemez durumdayken bu rakam Temmuz 2020 itibarıyla 408 bin 494'e yükseldi.

>> Yeni engellenen internet siteleri arasında Türkiye'nin askeri operasyonlarıyla ilgili içerikleri, Kürt hareketiyle ilgili haberleri veya hükümeti eleştiren içerikleri yayınlayan internet siteleri yer alıyor. Yakın zamanda engellenen dijital haber kuruluşlarından bazıları, ana akım medyada yer almayan haberleri yayınladıkları için "terör propagandasıyla" suçlanıyor.

>> İnternet siteleri "müstehcenlik" nedeniyle de engellenebiliyor. Geçmişte bu kapsamda, alan adında seks veya cinsellikle ilgili belli anahtar kelimeleri içeren tüm siteler engelleniyordu. Ayrıca, ateizmi destekleyen içerikler dahil olmak üzere, İslam'ı aşağıladığı iddia edilen siteler de engellenebiliyor. İçerik kaldırma kararları şeffaflık olmaksızın uygulanıyor.

>> Dijital medya kuruluşları, daha fazla otosansürle kısıtlanıyor. Son yıllarda Cumhurbaşkanı'na hakaret gerekçesiyle çok sayıda soruşturma açılması da sosyal medya kullanıcılarında soğutma etkisi yarattı. 2016'dan bu yana, olağanüstü hâl kapsamında çıkarılan ve hükümetin internetteki faaliyetleri gözetleme yetkisini genişleten kanun hükmünde kararnamelerle internette otosansür daha da kötüleşti.

>> Bazı ekonomik kısıtlar, kullanıcıların internette içerik yayınlayabilmesini olumsuz etkiliyor. Reklamlar sık sık medyayı kontrol etmenin bir aracı olarak kullanılıyor. Hükümet, internetten yayın yapan kuruluşlar dahil olmak üzere, AKP'ye yakın medya kaynaklarını reklamlar aracılığıyla mali olarak destekliyor ve hükümeti eleştiren yayınları bu destekten mahrum bırakarak bağımsız internet medyasını dezavantajlı duruma getiriyor. Açık tarafsızlık ilkesi, Türkiye yasalarında açıkça korunmuyor.

>> Türkiye'de anayasa ve diğer yasalar, teoride ifade özgürlüğü için geniş koruma sağlasa da internette ifade özgürlüğünü ve basın özgürlüğünü koruyamıyor.

>> Fikirlerini paylaşma, bilgi indirme, e-posta gönderme veya kısa mesaj gönderme gibi çevrimiçi faaliyetleri özel olarak suç sayan yasalar bulunmuyor. Bunun yerine, ceza yasasının birçok hükmü ve Terörle Mücadele Kanunu gibi diğer yasalar hem çevrimiçi hem de çevrimdışı faaliyetler için uygulanıyor.

>> Türkiye vatandaşlarının internetteki faaliyetleri nedeniyle cezalandırılması ve gözaltına alınması raporlama döneminde devam etti. Birçok gazeteci, aktivist ve sıradan yurttaş, Suriye'deki savaşı ve hükümetin diğer politikalarını eleştirdikleri ve Kürt kimliğini ifade ettikleri için tutuklandı.

>> Türkiye'de şifreleme ve anonimlik konusundaki kısıtlamalar endişe yaratıyor. Kapsayıcı İnternet Endeksine göre, Haziran 2021 itibarıyla halkın sadece yüzde 74'ü internette gizliliklerini koruyabildiğini söyledi. Öte yandan hükümete ait internet sitelerine ve uygulamalara güvenenlerin oranı, önceki yıla göre 12 puan düşüşle yüzde 38 olarak belirlendi. Hükümete ait olmayan web sitelerine ve uygulamalara güvenenlerin oranı yüzde 28 arttı.

>> Türkiye'de hükümetin kullanıcı verilerini izlemesi ve toplu halde saklaması, kullanıcıların gizlilik haklarının ihlaline neden oldu.

>> Türkiye'de sosyal medyada gazetecileri hedef alan tacizler bir sorun. Raporlama döneminde internetteki paylaşımları nedeniyle bazı kişiler fiziksel saldırıların hedefi oldu. İnternette İslam veya Muhammed Peygamber ile ilgili ifadeler, Kürtlerle olan çatışmalara ilişkin ifadeler ve Cumhurbaşkanı, hükümet veya iktidar partisiyle ilgili en hafif eleştiri bile ölüm tehditleriyle veya hukuki savaşlarla sonuçlanabiliyor.

>> Haber siteleri siyasi olarak hassas dönemlerde veya tartışmalı bilgiler yayınladıktan sonra sık sık teknik saldırıların hedefi oluyor.