Erbil ile Bağdat arasında Şubat ayında gümrük birliği anlaşması yapılması ile Kürdistan Bölgesi ve Irak arasındaki gümrüklerin kaldırılmasının ardından kırmızı tuğla imalathaneleri tekrardan üretime başladı. Şu anda Kürdistan Bölgesi’nden Irak kentlerine günlük bir milyon 200 bin tuğla ihraç ediliyor. Ancak tuğla imalathaneleri elektrik ve yakıt pahalılığından dolayı kapanma tehlikesiyle karşı karşıya.

Kürdistan Bölgesi Ticaret Bakanlığı Planlama ve Araştırma Müdürlüğü verilerine göre, Erbil’de 7, Süleymaniye’de 3 ve Duhok’ta 1 olmak üzere Kürdistan’da toplam 11 modern kırmızı tuğla imalathanesi bulunuyor. 11 imalathanede yıllık toplam 860 milyon tuğla üretiliyor. Şu anda yüzde 65 kapasite ile çalışan 5 imalathane günlük Irak kentlerine bir milyon 200 bin kırmızı tuğla ihraç ediyor.

Erbil’in Kuştepe nahiyesine bağlı Bêstane köyü sınırlarında Ortadoğu’nun en büyük tuğla imalathanelerinden Hilal Tuğla imalathanesi 2015 yılında kuruldu. Yıllık 250 milyon tuğla üretim kapasitesine sahip olan Hilal Tuğla, Irak kentlerine günlük 500 bin tuğla ihraç ediyor.

Hilal Tuğla İdari İşler Müdürü Seyf Senqrat, “Kaliteli üretimimizden dolayı çok fazla talep alıyoruz. İhracatımızın yüzde 95’ini Bağdat, Anbar, Selahaddin, Necef ve Kerbela kentlerine yapıyoruz” dedi.

Seyf, “İmalathanemiz tam kapasite ile çalışarak günlük 700 bin tuğla üretecek yeterliliktedir. Talep de var. Ama Kürdistan Bölgesi’ndeki tüm imalathaneler olarak Irak’taki imalathanelerle fiyatlar konusunda rekabet edemiyoruz. Irak hükümeti, bir ton yakıtı (fueloil) 80 dolara imalathanelere veriyor. Ama Kürdistan’da bu destek yok. Bir ton yakıtı 300 dolara alıyoruz. Ayrıca bir kw elektriğin maliyeti de 100 dolar” dedi.

Her ne kadar tuğla fiyatları Irak kentlerine göre Kürdistan Bölgesi’nde çok ucuz olsa da üretilen tuğlaların yüzde 90’ı Irak kentlerine satılıyor. Zira Iraklılar ev yapımında tuğlayı tercih ederken, Kürdistanlılar priket kullanmayı tercih ediyor. 

 

Dar Kürdistan İnşaat Danışmanlık Merkezi sahibi mühendis Serkewt İbrahim, “Tuğla ile ev yapmanın daha iyi olmasına rağmen Kürdistan halkı daha ucuz olması nedeniyle ev yapımında priket kullanıyor. Masrafların çoğu da tuğla fiyatlarının yüksekliği, işçilerinin daha pahalı çalışması ve tuğlalı ev yapımında çimento ve diğer malzemelerin daha fazla kullanılmasıdır. Ayrıca daha fazla vakit alıyor” ifadelerini kullandı.

Erbil'de 13 firma imalathane kurma izni aldı

Başkent Erbil tuğla imalathanesi sayısında Kürdistan’da ilk sırada yer alıyor. 13 firmanın imalathane kurma izni aldığı Erbil’de, şu ana kadar kurulan 7 fabrikanın 4’ü faal olarak çalışıyor.

Erbil Sanayi Geliştirme Müdürü, Teyip Kejo Ali, “Daha önce imalathanelere ucuz fiyatlı yakıt temin ediyorduk ve elektrik fiyatı da daha ucuzdu. Bundan dolayı tüm imalathaneler faaliyetteydi ve üretim oranları yüksekti. Ancak ekonomik krizin başlamasıyla artık destek veremedik ve eletrik fiyatı da yükseldi. Irak hükümeti de gümrük noktaları koyarak Irak kentlerine yapılan ihracattan vergi almaya başladı. Bütün bunlar imalathanelerin çoğunun kapanmasında neden oldu. Şimdi gümrük noktalarının kaldırılmasıyla bazı imalathaneler tekrar çalışmaya başladı” diye konuştu.

Kejo Ali, bir kaç kez sektöre verilen desteklerin tekrar başlatılması talebinde bulunduklarını ancak şu ana kadar bir yanıt alamadıklarını söyledi.

 

Kürdistan Ticaret Bakanlığı Sanayi Geliştirme Genel Müdürlüğü Firmalar Sorumlusu Mustafa Zubêr, “Araştırma ve tahlillere göre, Kürdistan Bölgesi ve özellikle Erbil toprağı kırmızı tuğla yapımı için çok uygun. Tuğla kalitesi çok yüksek” dedi.

Zubêr, “Kürdistan’da bir kaç aydır uygulamaya giren 1998 yılı 20 sayılı yasaya göre, işyeri açmak isteyen herkes, 10 yıl boyunca gelir vergisi ve imalathanesi için yeni malzeme ithalinde gümrük harcından muaf tutuluyor” ifadelerini kullandı.

RÛDAW