Haber Merkezi- İnsan Hakları Derneği Diyarbakır Şubesi tarafından hazırlanan, ‘Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2019 Yılı İnsan Hakları İhlalleri Raporu’ basın toplantısı ile kamuoyuna açıklandı. Basın toplantısında konuşan İHD Genel Başkan Yardımcısı Rehşan Bataray Saman, önceki yıllara oranla ihlallerin artış gösterdiğini söyledi.

Bataray Saman, “2019 yılı; ülke sınırları ve sınır ötesi askeri operasyonlardan kaynaklı ihlallerin, ifade ve örgütlenme özgürlüğüne yönelik siyasi tehditlerin ve fiziki müdahalelerin yoğun olarak yaşandığı; yaşam hakkı, işkence ve kötü muamele, hapishanelerdeki ihlaller, kadına yönelik şiddet, toplanma ve gösteri hakkına yönelik yasaklar ve müdahaleler, düşünce ve ifade özgürlüğü, yargı bağımsızlığına ilişkin problemler, basın özgürlüğü, ekonomik ve sosyal haklardaki kayıplar gibi pek çok değişik ve kategorik konularda ihlallerin yoğunlaştığı ve artış gösterdiği bir yıl olmuştur” şeklinde konuştu.

Ardından söz alan İHD Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölge Temsilcisi Abdusselam İnceören 2019 yılında yaşanan ihlaller ile ilgili verileri paylaştı. Rapora yansıyan verilerin bazıları şöyle; 

“Yaşam hakkına yönelik ihlaller:

-Keyfi Öldürme, Silah Kullanma yetkisinin ihlali veya dur ihtarına uymadığı gerekçesiyle;

Güvenlik güçleri tarafından vurulan 5 kişi yaşamını yitirdi, 8 kişi yaralandı.

-Köy korucuları tarafından vurulan 1 kişi yaralandı.

-Hapishanelerde 4’ü intihar olmak üzere 10 mahpus yaşamını yitirdi.

-Resmi hata ve ihmal sonucu 4 kişi yaşamını yitirirken, 102 kişi ise yaralandı.

-Zırhlı araç çarpmaları sonucu; 1’i çocuk 3 yurttaş yaşamını yitirdi ve 1 çocuk ise yaralandı.

-5 asker ve polis, intihar ettikleri iddia edilerek şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdi.

-1 siyasi parti yöneticisi ve 2 avukat saldırı sonucu yaşamını yitirdi. 4 siyasi parti yöneticisi, 6 öğretmen, 1 gazeteci, 1 Yerel yönetici, 2 Avukat ve 1 sağlık görevlisi gerçekleşen saldırılarda yaralandı.

-Bölge kentlerdeki silahlı çatışmalarda; 50 güvenlik görevlisi yaşamını yitirirken, 83’ü de yaralandı. 319 silahlı örgüt militanı yaşamını yitirdi. Çatışmalar arasında kalan 12 sivil yaşamını yitirirken, 23 sivil de yaralandı.

-Sınır hatlarında 1 kişi vurularak yaşamını yitirdi. Kuzey Doğu Suriye bölgesine yönelik başlatılan “Barış Pınarı” isimli askeri operasyon sırasında, 2’si çocuk ve 1’i kadın olmak üzere 16 yurttaş, sınır hattındaki yerleşim bölgelerine isabet eden savaş mühimmatları nedeniyle yaşamı yitirdi. 71 yurttaş ise yaralandı.

-Mayın patlamalarında 2’si çocuk 3 kişi yaşamını yitirdi, 1 çocuk ise yaralandı. 

-5 çocuk, 24 kadın ve 18 erkek olmak üzere 47 kişi, kuşkulu bir biçimde ölü olarak bulundu.

-Çatışmalı ortamda meydana gelen ihlaller:

-8 kent ve bu kentlere bağlı 24 ilçe sınırlarında bulunan yüzlerce bölgeyi kapsamına alacak şekilde toplamda, 23 kez özel güvenlik bölgesi ilanları yapıldı. Bazı bölgelerdeki ilanlar, periyodik şekilde uzatıldı.

-4 kent merkezi ve bu kentlere bağlı 12 ilçede bulunan 245 köy/mahalle ve bu köy/mahallere bağlı bulunan onlarca mezrayı kapsamına alacak şekilde toplamda, 16 kez sokağa çıkma yasağı ilan edildi.

Kadınların yaşam haklarına yönelik ihlaller:

-17 kadın intihar etti, 1 kadın da intihar teşebbüsünde bulundu.

-33 kadın aile içi şiddet sonucu katledildi, 41 kadın ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı.

-15 kadın toplumsal yaşamda saldırı sonucu katledildi, 21 kadın ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı.

-14 kadın cinsel saldırıya maruz kalırken, 7 kadın ise fuhuş yapmaya zorlandı.

Çocukların yaşam haklarına yönelik ihlaller:

-3 çocuk intihar etti, 2 çocuk da intihar teşebbüsünde bulundu.

-3 çocuk aile içi şiddet sonucu katledildi, 6 çocuk ise yaralandı, 1 çocuk cinsel istismara maruz kaldı.

-3 çocuk toplumsal yaşamda maruz kaldığı şiddet sonucu katledildi, 4 çocuk ise yaralandı. -1526 çocuk cinsel istismara maruz kaldı. 2 çocuk kaçırılarak alıkonuldu ve 3 çocuk ise fuhuş yapmaya zorlandı.

İşkence yasağına yönelik ihlaller:

-En az 67 kişi gözaltında işkenceye ve kötü muameleye maruz kaldı.

-125 kişi gözaltı yerleri dışında işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.

-150 mahpus, cezaevinde işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.

-16 kişi güvenlik güçlerinin ajanlık dayatmalarına maruz kalırken, 12 kişi de tehdit edildi.

-167 kişi, toplumsal gösterilere yönelik gerçekleşen müdahalelerde yaralandı.

Kişi özgürlüğü ve güvenliğine yönelik ihlaller

-50’si çocuk 2 bin 987 kişi gözaltına alındı.

-3’ü çocuk 511 kişi tutuklandı.

-17 kişi hakkında ev hapsi verildi.

-2 bin 81 ev/işyeri baskını yapıldı.

Düşünce, ifade ve örgütlenme özgürlüğüne yönelik ihlaller:

-20 soruşturma dosyasında 105 kişi hakkında soruşturma başlatıldı.

-17 dava dosyasında 132 kişi hakkında dava açıldı.

-Aralarında siyasetçi, gazeteciler ve kamu emekçilerinin de bulunduğu 31 dosyada 110 kişi hakkında değişik hapis ve para cezaları verildi.

-Güvenlik güçleri tarafından 58 toplumsal gösteri veya açık hava toplantısına müdahale edildi.

-Toplantı veya gösteriler, kimi kentlerde süresiz, kimi kentlerde ise 15 günde bir ya da her ay yenilerek yasaklandı. 2019 yılında 80 kez yasaklama kararı açıklandı.

Ekonomik ve siyasal haklara yönelik ihlaller:

Güvencesiz çalışma koşulları sonucu meydana gelen iş kazalarında; 11 işçi yaşamını yitirdi, 14 işçi yaralandı.

492 kişi işten çıkarıldı. 147 kişi görevinden alındı. 1 kişi ihraç edildi. 140 işçiye ücretleri ödenmedi. “