Ramazan Yavuz

İran’da 2012-2024 yılları arasında ise toplamda 6756 kişinin İdam edildiği öğrenildi. İran’da son olarak Kürt kadın aktivistler Varisheh Moradi ve Pakhshan Azizi’ye verilen idam kararının onaylanmasına karşı Dünya’daki 68 İnsan Hakları Örgütü ortak deklarasyon yayınlarken, İran’da faaliyet yürüten farklı görüşteki 6 Kürt partisinin ortak kararıyla Kürtlerin yaşadığı şehir ve kasabalarda işyerleri açılmayıp okullar boykot edilmişti.

İDAM EDİLENLER ARASINDA KADINLAR VE ÇOCUKLAR DA BULUNUYOR

İran’da yıldan yıla artan idamlarla ilgili gerginlik devam ediyor. İran’da 2022 yılında Ahlak polisi tarafından öldürülen 22 yaşındaki Kürt kızı Jina Mahsa Amini için ülke genelinde düzenlenen protestolardan sonra idamlarda da hayli artış yaşandı. İran Kürdistan Bölgesi İnsan Hakları Örgütünün son 13 yılı kapsayan idam istatistiklerinde ise, 2012 yılından 10.10.2024 tarihine kadar İran’da ülke genelinde toplam 781’i Kürt 6756 kişinin idam edildiği, bu idamların 781’nin Kürt bölgelerinde gerçekleştirildiği belirtildi. İran Kürdistan Bölgesi İnsan Hakları Örgütünün verilerine göre, 6756 kişiden 183’ünün kadın, 44’ünün ise çocuk olduğu ve infazlardan 287’sinin ibret için açık alanda halkın gözü önünde gerçekleştirildiği bildirildi.

DÜNYA’DA İDAM SAYISINDA İRAN BAŞI ÇEKİYOR

İnsan Hakları Örgütlerinin hazırladığı raporlarda idam edilenlerin yüzde 68’nin siyasi tutuklulardan, diğerlerinin ise cinayet, uyuşturucu ticareti, Allah’a karşı suç işlemek, cinsel saldırı, kasten öldürme, tecavüz, savaş suçu, soygun gibi suçlar işleyenlerden oluştuğu, idam kararlarının birçoğundan sanıkların ailelerinin haberi bile olmadığına dikkat çekiliyor. İdam edilen siyasi tutukluların yüzde 71’nin Kürtlerden oluştuğu kaydedilen raporlarda, Dünya ülkelerindeki idam oranlarında en yüksek seviye ile İran’ın başı çektiği de yer alıyor.

Kurdpa İnsan Hakları merkezi, Norveç merkezli İran İnsan Hakları (IHR) ve Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’nin İran’daki idamlarla ilgili hazırladıkları raporlarda ise, son 5 yılın detaylarını verdi. Raporlara göre, çeşitli suçlardan dolayı aralarında 2020 yılında 246, 2021 yılında 290, 2022 yılında 553, 2023 yılında 834 ve 2024 yılında en az 901 kişi olmak üzere Kürt, Arap, Türkmen, Beluci ve Afganlarında aralarında bulunduğu toplam 2 bin 824 kişinin idam edildiği öğrenildi.

2024 OCAK AYINDA DA GERGİNLİK YAŞANMIŞTI

İran’da 2022 yılında Ahlak polisi tarafından 22 yaşındaki Kürt kızı JinaMahsa Amini’nin öldürülmesini protesto etmek amacıyla başlatılan “Jin, Jiyan, Azadi” gösterilerinden sonra yoğun şekilde gözaltılar, tutuklamalar ve idamların yaşandığı da dile getiriliyor. 2024 yılı Ocak ayında İran rejiminin Dünya’nın bir çok kesiminde başlatılan kampanyalarla karşı çıkmalara ve yapılan tüm çağrılara rağmen Mahabat’tan Muhsin Mezlum (27), Dewlan'dan Mihemed Feramerzi (28), Bokan'dan Vefa Azerbar (26) ve Kameran’dan Pijman Fatihi (28) isimli Kürt gençlerini İsrail’e ajanlık yaptıkları iddiasıyla 29 Ocak 2024 sabahı tutuldukları Kerec’ın Kızılhisar cezaevinde idam etmesi Kürt ve Dünya kamuoyunda büyük tepki çekmiş, İran’da Kürtlerin yoğun yaşadığı kentlerde gerginliğe neden olmuş, esnaflar tepki için işyerlerini açmamıştı.

68 İNSAN HAKLARI ÖRGÜTÜORTAK ÇAĞRI YAPTI

Bu yılın ilk ayında ise İran İslam Cumhuriyeti Kürtlere verdiği idam cezalarıyla yine gündeme geldi. Kürt kadın aktivistler Varisheh Moradi ve Pakhshan Azizi’ye verilen idam kararının onaylanması üzerine, Dünya’daki 68 İnsan Hakları Örgütü ortak yayınladıkları deklarasyon ile İran rejimine çağrı yaparak idamların durdurulmasını istedi.

FARKLI GÖRÜŞTEKİ 6 KÜRT PARTİSİ ORTAK KARARDA BULUŞTU

İnsan Hakları örgütlerinin yanı sıra İran’da etkin olan farklı görüşteki Kürt partileri de bir araya geldi. İran Kürdistan Demokrat Partisi (İ-KDP), Kürdistan Özgürlük Partisi (PAK), Kürdistan Özgür Yaşam Partisi (PJAK) Kürdistan Devrimci Emekçiler Topluluğu-İran, Kürdistan Emekçiler Topluluğu ve İran Komünist Partisi Kürdistan Örgütü, Kürt kadın siyasi tutuklular Werîşe Mûradî ve Pexşan Ezîzî’ye verilen idam kararının onaylanmasına karşı ortak grev karar aldılar. 6 Kürt partisinin çağrısı üzerine geçtiğimiz Çarşamba günü Kürtlerin yaşadığı Şehir ve kasabalarda İdam kararlarını protesto etmek amacıyla esnaflar işyerlerini açmadı, okullar boykot edildi. İran güvenlik güçleri ise zırhlı araçlarla eylemlerin yapıldığı kentlerde devriye gezerek işyerlerinin açılması için esnaflara baskı uygulamış ancak başarılı olamamıştı.

İRAN’DA JİNA MAHSA ÂMİNİ PROTESTOLARINDA 524 KİŞİ ÖLMÜŞTÜ

Tahran merkezli İnsan Hakları Aktivistleri Haber Ajansı (HRANA)’nın paylaştığı verilere göre, İran’da 22 yaşındaki Kürt kızı Jina Mahsa Âmini’nin 14 Eylül 2022'de Ahlak Polisi tarafından tutuklandıktan sonra iddiaya göre dövülerek kafasından yaralanması ve ardından yaşamını yitirmesi nedeniyle ülke geneline yayılan ‘Jin, Jîyan, Azadî-Kadın, Yaşam, Özgürlük” protestolarında toplam 71’i çocuk 524 sivil ile 68 rejim kuvveti mensubunun yaşamını yitirdiği, 713’ü öğrenci 19.401 kişinin gözaltına alındığı, 724 kişiye çıkarıldıkları mahkemelerce 11 bin 721 ay hapis cezası verildiği, 4 protestocunun ise idam edildiğini duyurdu.

Kaynak: Tigris Haber