İspanya'da sol koalisyon hükümetinin girişimiyle Senatoda kabul edilen "Demokratik Hafıza Yasası" ile Franco diktatörlüğü dönemi yasa dışı ilan edildi.

Parlamentonun alt kanadı Senatoda son oylaması yapılan Demokratik Hafıza Yasası, 128 "evet", 113 "hayır" ve 18 "çekimser" oyla nihai olarak kabul edildi.

İspanya'da 2007'de çıkarılan "Tarihi Bellek Yasası" ile başlayan, iç savaş ve diktatör Franco dönemlerinin (1936-1975) izlerinin silinmesi ve mağdurlara destek verilip geçmişle yüzleşme adımları, yeni çıkartılan yasayla daha da genişletildi.

Yeni bir yol haritası olacak "Demokratik Hafıza Yasası" ile diktatörlük dönemi ve o dönemin mahkemelerince verilen cezalar yasa dışı ilan edilip Franco tarafından verilen soyluluk unvanları geri alındı.

Yasa gereği, 44 yıl (1975-2019) diktatör Franco'nun mezar yeri olarak kullanılan Madrid'in 50 kilometre kuzeyindeki Valle de los Caidos anıt mezarında gömülü bulunan, iç savaş ve diktatörlük döneminde hayatını kaybeden yaklaşık 33 bin kişinin cenazelerinin çıkarılıp, kimlik tespitleri yapıldıktan sonra ailelerine teslim edilmesi de devletin sorumluluğu olarak kabul edildi.

Aynı şekilde iç savaş ve diktatörlük sırasında öldürülen (kayıp olarak tanımlanıyor) yaklaşık 114 bin kişinin aranması da ilk defa devletin sorumluluğuna geçecek.

Ayrıca 1978-1983 döneminde Franco dönemiyle bağlantılı olarak olası insan hakları ihlallerinin soruşturulmasının önü bu yasayla açıldı.

Başbakan Pedro Sanchez, yasanın çıkarılmasıyla ilgili sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, "Sosyalistler her zaman demokrasimizi güçlendirmeye kendilerini adamışlardır. Bugün tüm mağdurlar için adalet, tazminat ve onurlandırma yolunda yeni bir adım atıyoruz" ifadelerini kullandı.

İktidardaki Sosyalist İşçi Partisinden (PSOE) Senatör Eva Granados da şunları kaydetti:

"Bugün, demokrasi devrildiğinde onu savunan ve onlarca yıl hapis, sürgün ve zulme maruz kalan, birçoğu bir mezarlığın duvarlarında veya kalıntılarının hala bulunduğu bir hendekte öldürülenlere tarihi bir borcu ödedik. Bu kişilerin akrabalarına ve tüm İspanyol toplumuna bir borcumuz var."

Diğer yandan, muhalefette bulunan sağ görüşlü partiler, hükümetin yasayı çıkartmak için Bask bölgesinde faaliyet gösteren ve ETA örgütü yanlısı politikası olan EH Bildu'nun desteğini almasını eleştirerek, yeni yasanın "Franco dönemi kurbanları ile ETA kurbanları arasındaki eşitsizliği artırdığını" savundu.

Bazı ek maddeler konulması için 1 yıllık sürenin verildiği yasa, bu işlemin gerçekleşmesinin ardından Resmi Gazete'de yayımlanmasıyla yürürlüğe girecek.

İspanya'da 2007'de dönemin sol hükümeti "Tarihi Bellek Yasası" adıyla, iç savaş ve diktatör Franco dönemlerinin izlerini silmeyi amaçlayan ve mağdurlara destek vermeyi öngören ilk siyasi adımı atmıştı. Bu yasayla ülkede, diktatör Franco dönemini övücü tüm figürler kaldırılmış, o döneme ait sokaklara verilen isimler değiştirilmişti.

Yasa sayesinde diktatör Franco’nun kemik kalıntıları da 24 Ekim 2019'da "Valle de los Caidos" adlı anıt mezardan çıkartılıp Madrid yakınlarındaki aile mezarlığına taşınmıştı.