Önünde uzun kuyruklar oluşan Et ve Süt Kurumu, tek seferde ete yüzde 48’lik zam yaptı. Kıymanın kilosu 83 liraya çıktı. Et tüketiminde Avrupa ortalamasının gerisinde olan ülkede artık ete ulaşmak neredeyse imkânsız.

İktidarın yanlış ekonomi politikaları sonucu halkın alım gücü hızla erirken zam furyasına her gün bir yenisi ekleniyor. Son olarak hayvancılıkta yaşanan kriz etkisini gösterdi ve kasaplardan daha ucuz ürün satan Et ve Süt Kurumu kırmızı et fiyatlarına bir defada yüzde 48 oranında zam yaptı. ‘Kamu yararını gözeterek’ piyasada rekabeti sağlamayı amaçlayan kurumun yaptığı fahiş fiyat artışıyla birlikte kıymanın kilogram fiyatı 56 TL’den 83 TL’ye, bir kilogram kuşbaşının fiyatı ise 62,50 TL’den 92 TL’ye çıktı.

Aralarında Sivas’ın da bulunduğu kimi kentte yurttaşlar, soğuk havaya rağmen sınırlı miktarda satılan eti alabilmek için Et ve Süt Kurumu önünde uzun kuyruklar oluşturdu.

Yüzde 48'lik zam, kasap esnafı ile kırmızı et üreticilerince ‘olumlu’ karşılanırken yurttaş zamma tepkili. İstanbul’un Fatih ilçesinde kasaplık yapan bir esnafa göre, “kimse hayvan üretimi yapamıyor, fiyatlar da bu yüzden artıyor.” Et fiyatlarının artmasından şikâyet eden bir yurttaş ise halkın et yiyemez hale geldiğini savundu: “Bu fiyatlarla evimize et alamıyoruz. Kıyma alıyoruz ama onun da pek bir yararı yok.” Fiyatları “uçuk” olarak tanımlayan bir diğer yurttaş ise “Bir gün 1 kilo kıyma almak inşallah bize de nasip olur” dedi.

Besiciden alacağı karkas kesim fiyatını artırmayan Et ve Süt Kurumu’nun kesim fiyatı yerli hayvanda 60 lira, ithal hayvanda ise 58 lira. Serbest piyasada karkas kesim fiyatları 80 liraya çıkarken, kurumun karkas kesim fiyatlarını değiştirmemesi de tepki çekti.

Piyasaya göre düşük

Piyasa fiyatlarında belirleyici rol oynayan Et ve Süt Kurumu’nun yaptığı yüzde 48’lik zammın piyasa fiyatlarına etkisinin ne olacağı sorusu henüz yanıtsız. Fakat sektör temsilcilerine göre yüzde 48’lik zammın serbest piyasadaki fiyatları da artırması pek muhtemel.

Et ve Süt Kurumu, piyasaya göre satış fiyatlarının ucuz olması nedeniyle son dönemde uzun kuyruklarla gündemde. Fiyatlar kurumda ucuz olsa da satış miktarı sınırlı. Marketlerdeki fiyatlar ile kurum arasında ise neredeyse bir uçurum söz konusu. Marketlerde hâlihazırda 1 kilogram kıymanın fiyatı 100 TL’nin üzerinde çıkmış durumda.

***

Ete erişimde Avrupa sonuncusu

Avrupa Birliği’nin (AB) istatistik kurumu EuroStat’a göre, 37 Avrupa ülkesi arasında “iki günde bir gün et, tavuk, balık ya da bitkisel ikâmelerine parası yetmeyenlerin” nüfusa göre en yoğun olduğu ülke Türkiye. Ülkede halkın yüzde 37,3’ünün “iki günde bir etli yemek, tavuk veya balık yemeye” imkânı yok. Tepki çeken zamla birlikte, et tüketiminin daha da azalacağı düşünülüyor.

Fakat tabloyu özetleyen tek veri bu değil. Türkiye, gıda enflasyonunda yüzde 64,47’lik oranla dünyada 4’üncü sırada. Zirvede yüzde 483’lük oranla Lübnan yer alırken onu yüzde 389’lük oranla Venezuela ile yüzde 67,7’lik oranla Surinam takip ediyor.

***

Nisan ve mayısta yüzde 30’luk ek zam gelecek

Et fiyatlarına ilişkin değerlendirmede bulunan Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) Genel Başkanı Sencer Solakoğlu, “Bugün kemikli etin kilosunun 80 lira 90 lira arasına geldiği bir yerde zamların geç de olsa ESK tarafından yapılmış olması mecburiydi” dedi. Bir hayvanın sadece yağının 40 liraya ulaştığı bir yerde 50 liraya et satmanın hem sağlıklı hem de sürdürülebilir olmadığını kaydeden Solakoğlu, şöyle konuştu:
"Önümüzdeki süreçte et fiyatları zamlanmaya devam edecek. Bunu düşük tutmanın çaresi imkanı ne yazık ki yok. Herhalde nisan- mayıs ayı itibariyle et fiyatlarında bir yüzde 30’luk daha ek zamları ne yazık ki göreceğiz."

Et fiyatlarındaki artışın en önemli iki tane sebebi olduğunu vurgulayan Solakoğlu, şöyle konuştu:

"Bir tanesi besi işletmelerinin ahırları düşük denecek derecede boş kapasitede çalışıyor. Çünkü yıllardır öngörülemeyen kârsız üretime zorlandılar. Öbür taraftan da sütteki fiyatın çok düşük olması ve insanların ineklerini kesmiş olmaları aynı şekilde doğması gereken erkek danaların doğmaması, danaların kesildiği için bugün Türkiye’nin geldiği bir çıkmaz. Bu sebeple süt fiyatlarının sürdürülebilir bir seviyede günlük olarak takip edilip tutulması, Türkiye’de ucuz et yiyebilmenin tek çözüm yoludur. Süt fiyatları tatmin edici olmadığı zaman insanlar bu işten vazgeçiyorlar. Dolayısıyla anaç hayvanları kesime gitmesi sonraki jenerasyonların doğmaması anlamına geliyor."

***

Yine Katar sevdası çıktı: İhracat teşvik edildi

CHP Milletvekili Özgür Karabat, iktidarın TL’nin dolar karşısındaki değer kaybıyla birlikte canlı hayvan ihracı teşvik ettiğine dikkat çekti. Karabat sadece Kasım-Aralık 2021’de Katar’a satılan küçükbaş hayvan sayısının 2,5 milyonu bulduğunu kaydetti. Karabat’ın aktardığına göre; 2021’in Aralık ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 339,8 artışla 14,8 milyon dolarlık canlı hayvan ihraç edildi. Bu yılın Ocak-Şubat aylarında ise bu rakam yüzde 451,5 artışla 31,3 milyon dolar oldu. Sadece yılın ilk 2 ayında yapılan canlı hayvan ihracının kilogramı yüzde 866 oranında arttı.

/Birgün