Batmanlı dört arkadaş, Kuran’ın taşınabilir uygulamada seslendirilmediğini fark edince bir teşebbüs başlattı: Qurana Kurdî…

Bir muhtaçlıktan doğan fikir sonucunda Kuran’ın meali artık Kürtçenin Kurmanî, Zazakî ve Soranî lehçesinde APP Store ve Play Store’de hem dinlenebilecek hem de okunabilecek.

Uygulama grubunun sözcülüğünü yapan Ronî Bedirxan, öykülerini şöyle anlattı: “Ekibimizden bir arkadaşımızın Kürtçenin Kurmancî lehçesinde bir Kuran meali dinlemek istemesi ve taşınabilir uygulamalarda bunu bulamaması sonucunda bu türlü bir eksikliği fark ettik ve bu işe koyulduk…”

 Ronî Bedirxan

‘MEALLER HAZIRDI’

“Qurana Kurdî” uygulamasını hazırlayan kümenin üyesi ve sözcüsü Ronî Bedirxan, Kürtçe ve Türkçe öğretmeni. Lisansını Türkçe üzerine, lisans üstü eğitimini Artuklu Üniversitesi Kürt Lisanı ve Edebiyatı Ana Bilim Kolu’nda Kürtçe üzerine yaptı. Yıllardır farklı kuruluşlarda bu iki lisanda gramer ve edebiyat dersleri veriyor. Çeşitli platformlarda, lisan dersleri, mecmua redaktörlüğü, mecmua yazıları üzere, Kürtçe üzerine çalışmaları mevcut.
Dört kişilik bir grup çalışması yaptıklarını söyleyen Bedirxan, “Hepimiz Batmanlıyız ve Batman’da ikamet ediyoruz. Her ne kadar kişisel manada Kürtçe üzerine çeşitli çalışmalarımız ve teşebbüslerimiz olsa da bu proje takım olarak birinci çalışmamız” bilgisini verdi.
Ronî Bedirxan, “Çalışmamızın teknik boyutlarıyla başka arkadaşlar ilgilenirken Kürtçe kısımlarıyla ilgili çalışmaları daha fazla ben yürüttüm. Ama meallerin Kürtçesini biz hazırlamadık. Mealler aslında çeşitli müellifler tarafından Kürtçeye çevrilmişti. Biz bu meallerin stüdyoda Kürtçe seslendirmelerini gerçekleştirip çalışmamızı aplikasyon haline getirdik.

Bize nazaran yaşadığımız çağda Kürtlerin ezici çoğunluğunun dini olan İslamiyet’in temel kitabının Kürtçe bir aplikasyondan dinlenememesi ve Kürtlerin şu ana kadar bu türlü bir imkandan yoksun olması büyük bir eksiklikti” formunda konuştu.

ZAZAKÎ İÇİN MİLAT OLDU

Çalışma tekniklerini de anlatan Bedirxan, şöyle devam etti: “Dört arkadaş bu iş için kolları sıvadık ve rutin toplantılar sonucunda işin fizibilitesini de yaptıktan sonra geçen yıl birinci etap olarak Kurmancî bir meali, bir arkadaşa stüdyoda okutup sesini kayıt altına aldık. Geçen yıl Ramazan ayında uygulamamızın tanıtımını yaparak çalışmamızı fiyatsız olarak Kürt halkının hizmetine sunduk. Aldığımız olumlu dönüşler sonucunda taşınabilir uygulamamızın kapsamını genişleterek bu yıl kirdkî/zazakî lehçesinde de tıpkı çalışmayı yaptık. Kirdkî/zazakî meal için Roşan Lezgîn isimli kirdkî/zazakî alanında otoritelerden biri olarak kabul edilen müellifle birlikte çalıştık. Roşan Lezgîn, evvel kirdkî/zazakî meal yazdı ve sonra seslendirmesini yaptı. Bize nazaran çalışmamızın en değerli ayaklarından biri bu. Zira Kürtçenin lehçeleri ortasında imkanı en kısıtlı olan lehçe kirdkî/zazakî. Biz bu işe koyulduğumuzda Kurmancî lehçesinde kimi teşebbüslerin olduğunu, hatta YouTube’a bu türlü bir çalışmanın yüklü olduğunu gördük. Yani aplikasyon olmasa da Kurmancî’de bu şekil teşebbüsler vardı ancak kirdkî/zazakî lehçesinde sesli olarak bu türlü bir teşebbüse hiç rastlayamadık. Yani bu çalışmamız kirdkî/zazakî için adeta bir milat oldu diyebiliriz. Soranî lehçesinde ise Güney Kürdistan’da bu tarafta bir uygulamanın olduğunu tespit ettik. Çalışmamızı Kürtçenin genel olarak kabul gören ve en büyük üç ana lehçesinde sunmak ismine Soranî lehçesinde yapılmış bu çalışmayı da sahiplerinin müsaadesiyle uygulamamıza dahil ettik.”

‘KURAN SÖZLÜĞÜ’

Meraklısı Qurana Kurdî’yi nasıl dinleyecek ya da okuyacak? Ronî Bedirxan, uygulama hakkında şu bilgileri verdi: “Dileyenler App Store yahut Play Store’a ‘Qurana Kurdî’ yazarak uygulamamızı telefonuna indirebilir ve Kürtçenin Kurmancî, Kirdkî/Zazakî ve Soranî lehçelerinde Kuran mealini hem dinleyebilir hem de okuyabilir. Hatta toplumsal medya hesaplarında paylaşmak istediğinde dilediği ayeti istediği üzere tasarlayıp birbirinden farklı görsellerle paylaşabilir. Uygulamamızın kullanım lisanı Kürtçe. ‘Ayetên li gor mijaran’ (konularına nazaran ayetler) kısmında istediği ayete anında ulaşabilir ve ‘Ferhenga Quranê’ (Kuran sözlüğü) kısmında birtakım dinî tabirlerin manasına ulaşabilir. Uygulamamızın bu kısımları dışında bir de büsbütün kültürel bir boyutu da var. Uygulamamızda ‘Hebana Kurdî’ isminde Kürtçe atasözleri ve manalarıyla birlikte Kürtçe çocuk isimlerini içeren ve ‘tarihte bugün’ isimli bir kısım de mevcut.”

‘KÜRTÇE OKURYAZARLIĞA KATKISI OLACAK’

“Kürtçe okuma yazma oranı maalesef bir epey düşük, bu hepimizin malumu” diyen Bedirxan şöyle devam etti: “Bizim en büyük emellerimizden biri de kullanıcılarımıza Kürtçe Kuran mealini bir yandan dinletirken bir yandan yazılı meali takip ettirerek takipçilerimizin Kürtçe okuma yazmalarına katkıda bulunmak ve onları ana lisanlarına kanalize etmek. Kürtçe ses eşliğinde metin okumanın şahıslarda Kürtçenin gelişimini hızlandıracağı inancındayız. Kürtçe okuryazarlığının gelişimi için şu an kendi çapımızda yapabileceğimiz bu. İleride umuyoruz ki bu alanda takım olarak daha hoş çalışmalara imza atacağız.

KÜRTÇE EĞİTİM LİSANI OLSUN

Dindar ve seküler tüm bölümlerden takviye alıyoruz zira bu çalışmamız alanında bir birinci niteliğinde. Kürtçe çalışmalar yalnızca bu alanda değil, hiçbir alanda kâfi ilgiyi görmüyor. Razı olduğumuz bir durum olmamakla birlikte realitemiz bu. Sebebi de bize nazaran net. Kürtçenin bir eğitim lisanı olarak kullanımının önünün açılmaması sorunun ana kaynağı. Bir de buna kimi bölümlerce Kürtçenin şuurlu bir biçimde siyasallaştırılmasını ve terörize edilerek kriminalleştirilmesini ekleyince tablo daha çok netleşiyor bizim nezdimizde.

Umuyoruz ki Kürtçenin gelişiminin ve daha da değerlisi hayatın doğal akışı içinde normalleşmesinin önündeki pürüzler bir an önce kaldırılır ve Kürtçe de dünyanın öbür birçok lisanı üzere doğal akışına kavuşur. Biz de hiçbir baskı altında olmadan Kürt çocuklarının özgürce Kürtçe konuştuğu ve ana lisanda eğitimin olduğu günleri daima bir arada görürüz.”

Vecdi Erbay / Gazeteduvar