Osman Aydın

Yeni kuşakların tanımadığını sandığım, bizim kuşaktan da az insanın tanıdığı bir abimizi bugün hatırlatmak istiyorum. Hafızamızı yenilemenin yararlı olacağına inanıyorum.

Ferit Öngören benim için saygın bir abiydi. Ondan hem siyasal hem sanatsal alanda çok şey öğrendim. Ona hep “abi” dedim ve bende o öyle kaldı.

On yedi yıl sonra ülkeme ilk gitme imkanı bulduğumda, 10. 06. 2010 günü İstanbul’a indiğimde Ferit abiyi görmeden memleketime gitmeyecektim. Telefonla aradım, telefona eşi Melek abla çıktı ve Ferit abiyi 2 gün önce kaybettiğimizi söylediğinde duyduğum acıyı anlatamam.

Ferit abi, İstanbul Hukuk Fakültesi mezunuydu, avukattı ama bu meslek yerine sanatın karikatür alanı ile ilgiliydi. Onun çizimleri son derece özgündü ve sosyal tema ağırlıklı bir alanda hünerini sergiliyordu. Bu alanda yayımlanmış 13 eseri var.

Ferit abi Tiyatro alanında ünlü yazar, yönetmen ve oyuncu Vasıf Öngören’in abisi, şair ve felsefeci Veysel Öngören’in küçük kardeşidir.

Diyarbakır’ın Bismil ilçesinin köklü Bukarki Şêxleri ailesine mensuptur. Bu ailenin Kürt tarihinde önemli bir yeri var. Dedeleri yönettiği medresede 1925 yılına kadar Kürtçe anadilde eğitim hizmeti veriyorlardı.Baba tarafından dedeleri Şêx Seybetullah, 1925 Kürt ulusal hareketi içinde yer alan ve hareketin Güney Cephesi Komutanlığını yapan, 29 Haziran 1925’te Şêx Seîd Efendî ile birlikte idam edilen Şêx Şemseddîn'in kardeşidir.

Aynı zamanda Kürt ulusal direniş liderlerden olup, 1933 yılına kadar direnişi gerilla yöntemiyle sürdüren ve o yıl şehit olan ünlü Şêx Fexrî ile ikinci kuşaktan kuzendir.

Ferit abinin babası Diyarbakır'ın Bismil ilçesinin Hacikan (Uzundere) köyünde ikamet ederdi. Şêx Fexrî şehit olduktan sonra bölgede direnen güç kalmayınca, devlet, Bukarkî şêx ailesini 1933 yılında Batı Anadolu’nun değişik kentlerine sürgün etti. Aile bireyleri Kütahya, İzmir, Denizli, Uşak illerine sürüldü. Bu ailenin sürgüne giden toplam nüfusu 300 kişi civarındadır. Ferit abinin babası Bedreddin Bey de Kütahya’nın Tavşanlı ilçesine sürgün edilir. Sürgün sırasında Ferit abi bir yaşındadır.

Ferit Öngören 30 Haziran 1932 yılında Hacikan Köyü'nde doğar ama daha bebek yaşta, sürgün edilmenin ne olduğunu anlayamadan, sürgün hayatı yaşar. Çocukluk dönemi Kütahya'nın Tavşanlı ilçesinde geçer. Ailenin ortanca çocuğudur. İlk ve Ortaokulu Tavşanlı'da, Liseyi Afyon'da okur. Yükseköğrenimini İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde tamamlar. Fakültede iken kendisi gibi Hukuk öğrenimi yapan Van’lı dünyalar harikası Melek abla ile tanışır ve evlenirler. Bu evlilikten Ferat ve Yusuf adında iki çocukları oldu.

O siyasetle de yakından ilgiliydi ve Kürt sorunu konusunda kafa yoranlardandı 1969 yılında İstanbul'da Tepebaşı’nda Doğu Sorunu (o zaman Kürdistan Doğu olarak anılırdı) ile ilgili verdiği konferansta, ilk kez Doğu'nun (Kürdistan'ın) bir sömürge olduğu tezini ortaya attı. Mehmed Emin Bozarslan'ın ismiyle yayınlanan Kürtçe Alfabe'nin her aşamasında emeği ve katkısı çok büyüktür. Ayrıca Alfabedeki çizimler onun fırçasının ürünüdür.

Yayınlama fırsatı bulamadığı İstanbul'un etnik yerleşimi ile ilgili bir çalışmayı da sürdürüyordu. Karikatür dışında pek çok sanat dergilerinde şiir ve mizah üzerine yazdığı deneme ve inceleme yazılarıyla da tanınır.

Birinci fotoğraf Ferit abiyi tanıdığım döneme, ikincisi de onun son dönemlerine ait.