MUSTAFA KEMAL’İN; KÜRT AŞİRET REİSLERİNE, BEYLERİNE, ŞEYHLERİNE VE AĞALARINA YAZDIĞI MEKTUPLAR
Vesika, 50
13. 8. 1919
Mebb’usu Sabık Sadullah Efendi Hazretlerine
Muhterem Efendim:
Makamı muallâlı hilafet ve saltanatın duçar olduğu tazyik, vatan ve milletimizin düşman tarafından mahkum edilmek istendiği elim akıbet malumu âlilerinizdir. Bütün bu taadiyata koyabilmek için yegane çarenin milletimizin müdafai hukuk ve mukaddesat için yekvücut olarak ibrazı kudret etmesi olduğu takdir buyrulur.
Şarki Anadolu’nun her tarafında aynı elem neticesi olarak teşekkül etmiş bulunan cemiyetlerinin Erzurum Kongresinde elhemdüllilâh birleşmesi maksadın istihsaali için eldedir zaman olmuştur.
Vahdettin milliyemizin dahil ve harice karşı temsil için kabul edilen Heyetı Temsiliye zatıalileri intifakı ara ile intihap buyurdunuz. Bu suretle vatan ve milletimiz için birlikte çalışacağımızdan dolayı pek bahtiyarım.
Kongrece tanzim olunan beyanname ve nizamnamelerden miktarı kafi takdim edilmiştir. O havalide teşkilatın takviye ve taazzurunu temin buyurduktan sonra Erzurum’a teşriflerine şiddetle intizar olunur.
Bendeniz Heyetı Temsiliyede bulunan Bahriye Nazırı esbabı Rauf Beyefendi ile Sivas’tan ikat etmek üzere bulunan kongreye gideceğimizden avdetinize kadar, Rauf Efendi yalnız kalıyorlar. Teşrifleri kendileri için pek büyük medarı tesliyet olacaktır. Cümleten gözlerinizden öperiz Efendim.
Sabık Üçüncü Ordu Müfettişi
Mustafa Kemal (84)
Vesika, 51
13. 8. 1919
Şeyh Mahmut Efendi Hazretlerine
Faziletlü Efendim:
Makamı muallâyı hilafet ve saltanatı Osmaniyeye olan revabıtı hakikiyeleri ve vatanı aziziyemiz hakkında alâkai kat’iyeleri cümlenin malum ve müsellemeleridir. Harbı umuminin makus neticesi düşmanlarımıza çok fırsatlar bahşeylediğinden mütaremütarekeden beri devlet, millet ve vatanımız hakkında reva görülen tecavüz ve taaddiler gayrikabili tahammül ve kabul dereceye vasıl olmuştur. Hilafet ve saltanatın izmihaline ve vatanımızın Ermeni ayakları altında çiğnenmesine ve milletimizin, Ermenilere esir olmasına rıza gösterecek hiçbir Müslüman tasavvur edilmez. Düşmanlarımızın her taraftaki teşebbüsleri hep vatanın parçalanması ve milletimizin esir alması gayretlerine matuftur. Milletten kuvvet alamayan ve esir vaziyetinde bulunan hükûmeti merkeziye acizden başka bir şey göstermemiştir.
Milletin ve yek vücut olarak kuvvet ve kudretini cihana göstermesinden başka çaresi helas ve noktai istinat kalmamıştır. Bu sebeple senaverleri resmi makam ve sıfatının haluletini gördüğümden derhal silki askeriden istifa ederek vatan ve milletimizin tamamına kadar milletle beraber ve milletin ve milletin içinde çalışmaya karar verdim. Zatıâlileri gibi fedekâr, vatanperver dindaşlarımızın benimle beraber çalışacağınıza mutmainim. Bu defa Erzurum Kongresince ettirilen beyanname ve nizamnamelerden takdim ediyorum. O havalice tevasi ve takviyesi teşkilatımızdan sarfı makderet buyrulmasını rica ederim.
Yakında Sivas’ta in’ikat edecek olan umumi bir kongre ile de daha nafi ve kat’i netayiç ekde edileceği şüphesizdir. O havalide İngilizlerin muğfil telkinatinin önüne geçilmesi pek ziade lazımdır. Cenabı Hak cümlemize muvaffakiyetler ihsan buyursun. Gözlerinden öperim Efendim.
Sabık Üçüncü Ordu Müfettişi
Mustafa Kemal (Nutuk 3. Cilt)
Vesika, 52
13. 8. 1919
Norşins’li Meşayihi İzamdan Şeyh Ziayettin
Efendi Hazretlerine
Faziletlû Efendim;
Zati fazılanelerinizin Harbı Umuminin imtıdadınca Osmanlı ordusuna ifa eylemiş olduğunuz hidmatı bergüzidelerine ve makamı muallâyi hilafet ve saltanata göstermiş olduğunuz zevabıtı kalbiyelerine yakından muttali bulunuyorum. Bu sebeple zatıalinize kalben pek büyük hürmetim var.
Bugün makamı hilafetin saltanatı Osmaniyenin ve vatanı mukaddesimizin düşmanlarımız tarafından nasıl rencide edilmekte ve vilayeti Şarkiyemizin, Ermeniler hediye edilmesinde ısrar olunmakta olduğu malûmu arifesindedir. Milliyet istinad etmeyin. İstanbul’daki hükümeti merkeziye bütün bu düşman taadileri karşısında aciz ve naçiz kalarak hukuku millet ve memleketi müdafaa edememekte olduğu tahakkuk edilmiştir. Bu sebeple milletimizin mevcudiyetini ve Vahdettin’i bütün cihana göstermek ve hukukumuzun indive şahsi kararlarla imhasına müsaade edemeyeceğimizi anlatmak maksadıyla senaverileri resmi makam ve sıfatından tecerrüt ederek milletin içinde ve milletle beraber çalışmaktan başka çare görmedim ve derhal askerlikten istifa ettim. Vakayi ilime tesiriyle her tarafta teşekkül eden milli ve vatani cemiyetlerin murahhaslarından mürekkep olmak üzere, Erzurum da in’ikat eden bir kongre ile “Şarki Anadolu Müdafaı Hukuk Cemiyeti” teşekkül etti ve vahdeti milliyemizi dahil ve harice karşı temsil eylemek üzere bir Heyetı Temsiliye kabul edildi. Bu hususa dair bir beyanname ve nizamnamelerden zatı fulyanıza takdim ediyorum. Zatı fâzılaneleri cemiyetimizin en muhterem azasından bulunduğunuz cihetle istihsali maksadı mukaddes için cümle müsellem olan himmet ve gayretlerinin teşkilatımızın o havalice tesiri husulüne ve muzır düşman telkinatının izalesine masruf olacağına mutmainim. Birkaç güne kadar Garbi Anadolu ve Rumelinin bilcümle vilayetinden gelmekte olan murahhasalarla da umumi bir kongre Sivas’ta aktolunacaktır. Cenabı Hakkın avnü ihnayeti ve peygamberi Zişancımızın feyzü şefaati ile umum milletimizin bir noktada müttehit olduğunu ve hukukunu muhafaza ve müdafaaya kadir bulunduğunu cihana göstereceğiz.
Kariben Meclisi Mebusanımızı açtırmak ve millete müstenit kuvvetli bir hükümet mevkii iktidara geçerek selametivatanı temin eylemek müyesser olacaktır.
Muhabbet ve hürmetlerimin kabulü rica ve o havalideki bilcümle vatandaşlarına selamlar ithaf eylerim. Efendim hazretleri.
Sabık Üçüncü Ordu Müfettişi
Mustafa Kemal (Nutuk 3. Cilt)
Vesika 53
13. 8.1919
Garzanda Rüesadan Cemil Çeto Beye
Efendim:
O havaliden gelen zevattan aldığım malumattan zatıâlinizin makamı muallâyı hilafet ve devletiebed müddetimize olan revabıtı kaviye ve hakikiyetiniz âsarından olmak üzere vatanı azizimizin düşman amâline karşı sıyaneti zımnında göstermekte olduğunuz himmet ve fedekârlığa mutali oluyorum. Bundan dolayı pek ziyade memnun ve müteşekkirim.
Erzuruma gelmeden evvel vuku bulan telgraf muhaberatımızda ilk fırsatta oralara gelmek arzusunda bulunduğumu bildirmiştim. Fakat ahval ve hâdisat şimdiye kadar buna müsaade etmedi.
Mesmuu âliniz olduğu ve olacağı veçhile Mütarekeden sonra İtilaf devletleri, devlet ve milletimizin hukukuna asla riayet etmeyip memleketimizi ve vilâyetı şarkiyeyi, Ermenilere vermek, vilâyetı garbiyemizden İzmir en mamur yerleri, Rumlara hediye etmek, Karadeniz sahillerinde bir Pontus Rum hükümeti teşkil etmek gayelerine düştüler. Bir taraftan İngilizler Diyarıbekir ve havalisi halkını iğfal ederek türlü türlü şekiller vermeğe kalkıştılar. Üçüncü Ordu Müfettişliğim esnasında düşmanların bu hainine kasıtlarına mümanaata karar verdim. Ve bunun için icab eden teşebbüsata giriştim. İstanbul da esir vaziyettinde bulunan hükümeti merkeziyenin bazı ricalı, milletten kuvvet almakta müsamahakâr davrandıklarından ecnebiler indinde hükümsüz kaldılar. Benim milli ve vatani iştigalâtımdan bitabi düşmanlarımız memnun olmadılar. Beni Anadoludan İstanbula davet etmek istediler. Ben ise nihayete kadar milletle beraber ve sin millete çalışmağa karar verdiğimden derhal askerlikten istifa ettim.
Malumu âlinizdir ki Anadolu ve Rumeli’nin tekmil vilayetlerinde Müdafaai Hukuk Cemiyetleri teşekkül etmiştir. Şarki Anadolu vilayet ve elviyeyi müstekillesi mürahhaslarından mürekkep olmak üzere Erzurum da bir kongre akdedildi. Bu sayede tekmil Şarki Anadolu halkı birleşti. Dahili ve harici siyasetini tesbit eden esaslı mükarrerat itti haz etti ve bir de teşkilat nizamnamesi yaptı. Bunlardan zatıalinize takdim ediyorum.
Birkaç güne kadar tekmil Garp Anadolu ve Rumeli vilayetı mürahhaslarından mürekkep olmak üzere, Sivas’ta bir umumi kongre in’ikat edecektir. Bu suretle bütün millet yekvücut olarak hukukunu müdafaa edecek halde gelecektir. Milleti müttehit bir halde gerek dahil ve gerek harice karşı temsil eylemek üzere bir Heyetı Temsiliye intihap ve kabul edilmiştir ki, bende bu heyete dahilim. İnşallah kariben Meclisi Meb’usan toplanacak ve her türlü hukuku millet ve memleketi müdafaaya kafi kuvvetli bir hükümet mevkii iktidara getirecek. Milletin gösterdiği bu vahdet ve kudret sayesinde temkil ecnebi devletleri; İngilizler, Amerikalılar, Fransızlar, İtalyanlar hulâsa cümlesi vatan ve milletimize hürmet etmeğe başladılar. İnşallah netice mesut olacaktır.
Şarki Anadolu Cemiyetlerin birleşmesinden hasıl olan “Müdafaaı Hukuk Cemiyeti” kat’i mesaisiyle devletimizin istiklalini ve vatanımızın tamamisini kurtaracağına hiç şüphe etmiyorum. Zatıaliniz cemiyetimizin en mühim azasındansınız.
Himmet ve gayretinizle o havalide az zamanda teşkilâtın takdim ettiğim nizamname ahkamına mutabık olarak vücuda getirileceğine ve İngilizlerin milletimizi parçalamağa ve vatanımızı, Ermeni ayakları altında çiğnetmeğe matuf olan entrikalara meydan vermeyeceğine mutmainim.
Sivas Kongresinde bulunmak üzere muvakkaten, Sivas’a gideceğim. Ondan sonra tekrar Erzurum’a gideceğim. Gözlerinizden öper orada bilcümle vatandaşlarımıza mahsus selamlar eylerim. Efendim.
Sabık Üçüncü Ordu Müfettişi
Mustafa Kemal (Nutuk 3. Cilt)
Yazarın tüm yazıları için tıklayın