NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, yazılı açıklamasında, "Türk ve Yunan liderlerle yaptığım görüşmeler sonrasında iki müttefik ülke, Doğu Akdeniz'de askeri çatışmayı önleme mekanizmaları kurmak ve kazalarla olayları önleme riskini azaltmak için NATO'da teknik görüşmelere başlamak üzere mutabakata vardı" ifadesini kullandı.

Türkiye ve Yunanistan'ı "iki değerli müttefik" olarak niteleyen Stoltenberg, NATO'nun ortak güvenliği etkileyen konular için en önemli istişare platformu olduğunu belirtti.

Stoltenberg, "NATO dayanışması ruhu içinde gerilime çözüm bulmak için tüm ilgili müttefik ülkelerle yakın temas içinde kalmaya devam edeceğim" değerlendirmesinde bulundu.

Akdeniz’deki gerginlik

Doğu Akdeniz'de var olduğu tahmin edilen zengin doğal gaz ve petrol yatakları nedeniyle, bu bölgenin egemenlik haklarının aidiyeti konusunda Türkiye, Yunanistan ve Avrupa Birliği (AB) üyesi Kıbrıs Cumhuriyeti ile gerginlik yaşıyor.

Türkiye'nin,  Doğu Akdeniz’de Kuzey Kıbrıs'ın ruhsat verdiği bölgelerde doğalgaz aramalarına başlaması, Rum Yönetimi’nin yanı sıra Yunanistan, Avrupa Birliği, Mısır, İsrail ve ABD'nin tepkisiyle karşılaşmış durumda.

Güney Kıbrıs ve Yunanistan, sondaj faaliyetlerinin Kıbrıs'ın münhasır ekonomik bölgesinin ihlâli olduğunu söylüyor. Avrupa Birliği de bu konuda Yunanistan ve Kıbrıs'ı destekliyor.

Türkiye, 21 Temmuz’da "denizcilere duyuru" anlamına gelen ilk NAVTEX’ini yayımlamış ve Oruç Reis araştırma gemisinin Türkiye’nin BM’ye bildirdiği kıta sahanlığı sınırları ve 2012 yılında TPAO’ya verilen ruhsat sahaları içinde kalan bölgede sismik araştırmalar yapacağını ilan etmişti.

Yunanistan ise Türkiye’nin araştırma yapacağı alanların kendi kıta sahanlığı içerisinde olduğunu açıklayarak, sert tepki vermişti. Egemenlik haklarını koruma konusunda geri adım atmayacağını bildiren Yunanistan’ın teyakkuza geçerek bölgeye savaş gemilerini göndermesi, bunun üzerine Türk Deniz Kuvvetleri’nin Oruç Reis’e sağlanan güvenliği artırması bir anda sıcak çatışma tehlikesinin doğmasına yol açmıştı.

Taraflar arasındaki gerginlik, AB Dönem Başkanı sıfatıyla devreye giren Almanya Başbakanı Angela Merkel’in 22 Temmuz’da Erdoğan ve Miçotakis ile telefonda görüşmesi üzerine yatışmıştı.

Bu gerginlik devam ederken Yunanistan ile Mısır 6 Ağustos’ta deniz yetki sınırlandırma anlaşması imzaladı.

Anlaşmanın 6 Ağustos’ta ilan edilmesinin hemen ardından Türk Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Yunanistan-Mısır anlaşmasının “yok hükmünde” olduğu çünkü iki ülkenin deniz sınırı olmadığı kayda geçirildi.

Yunanistan-Mısır anlaşmasına siyasi tepkinin ardından Türkiye'nin ilk somut tepkisi, 10 Ağustos sabah saatlerinde yayınlanan Navtex ile verildi.

Türkiye’nin Navtex’inden sadece saatler sonra Yunanistan da bir deniz duyurusu yayımladı ve Türkiye’nin ilan ettiği alanların Yunanistan kıta sahanlığı içinde olduğunu, dolayısıyla Türkiye’nin Navtex’inin yasa dışı olduğunu bildirdi.

Gerginlik Yunan basınında çıkan haberlerde Atina'nın Meis adasına asker sevkıyatı yaptığı iddiaları ile daha da tırmandı.

Daha sonra Yunan hükümetinin Ege Denizi'ndeki karasularını 6 milden 12 mile çıkarmayı planladığını açıklaması Türkiye ve Yunanistan arasında sert açıklamalara neden oldu.

Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, bu planı "savaş sebebi" olarak değerlendirdi.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da, Türkiye ile Yunanistan arasında Doğu Akdeniz'de tırmanan gerginlik ile, "Türk milleti olarak biz ne hak yeriz ne de hakkımızı yediririz. Akdeniz ve Ege'de korsanlığa, haydutluğa asla 'eyvallah' etmeyiz. Akdeniz'de en uzun kıyı şeridine sahip ülkemizi kimse Antalya sahillerine hapsedemez. Milletimizin ve Kıbrıs Türklerinin denizlerindeki haklarını sonuna kadar savunmakta kararlıyız" açıklamasında bulundu.

Gerginliği çözme çabaları

Almanya Türkiye ile Yunanistan arasında Doğu Akdeniz'deki enerji kaynakları nedeniyle yaşanan gerilimde arabuluculuk rolü üstlenmiş durumda.

Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, iki ülke arasındaki gerginliğin düşürülmesi için geçtiğimiz haftalarda hafta önce Atina ardından da Ankara'da temaslarda bulunmuştu.

AB'ye üye 27 ülkenin dışişleri bakanı geçen hafta bir araya gelerek bölgede Türkiye'yle yaşanan gerginliği görüşmüş, görüşmenin ardından Doğu Akdeniz’de yaşanan gerginliğin diplomatik yollardan çözülememesi halinde Türkiye’ye yaptırım uygulanabileceği mesajı verilmişti.

ABD Dışişleri Bakanı Pompeo da, önceki gün Türkiye ve Yunanistan'a Doğu Akdeniz'de tansiyonu düşürme çağrısı yaptı.