Sinan ŞAHİN
Maraş merkezli 6 Şubat 2023 depremlerinin üzerinden iki yıl geçti. Depremde en az 1485 binanın yıkıldığı, 68 bini aşkın yapının hasar gördüğü ve resmî rakamlara göre 8 bin 387 kişinin öldüğü Adıyaman'da sorunlar halen çözülebilmiş değil.
'115 BİN KİŞİ HÂLÂ KONEYNERLERDE'
Artı Gerçek'e anlatan TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Adıyaman Temsilcisi Tuncay Kaya, kentin en büyük sorunun barınma olduğunu söyledi. Kaya, "AFAD’dan aldığımız son verilere göre depremin ikinci. yılında Adıyaman’da hâlâ 115 bin kişi konteyner kentlerde yaşamaya devam ediyor. Adıyaman’daki büyük sorunlardan birisi budur ve bu sorunun acilen çözülmesi gerekiyor. Konteynerlerde yaşam geçici olmalı. Aksi takdirde insanlarda psikolojik sorunlar ortaya çıkmaya ve derinleşmeye devam edecek" dedi.
'YAPIMI SÜREN KONUTLAR TESLİM EDİLSE DAHİ 10 BİN KONUT AÇIĞI VAR'
Kentte konut sorunun kısa sürede çözülmesinin mümkün görünmediğini aktaran Kaya, "Adıyaman’da 63 bin 844 konut depremden etkilenip hasar almış veya yıkılmış. 38 bin 26 konut Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (TOKİ, EMLAK KONUT ve YAPI İŞLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI) tarafından yapılmakta. Yerinde dönüşüm ile yapımına başlanan 12 bin 444 konut bulunuyor. Mevcuttaki durumda bakanlık ve özel sektör tarafından şu an için yapımı süren konutlar bittiğinde yaklaşık 10 bin konut açığı oluşacak. Ancak yerinde dönüşümde henüz anlaşma sağlayamayıp yapımına başlanılamayan birçok yer mevcut. Yerinde dönüşümde sonradan ne kadar konut yapılacak, onu öngörmemiz biraz zor. Ancak şu anki tabloda 10 bin civarında konut açığı var" diye konuştu.
'TESLİM EDİLEN KONUT SAYISI 5 BİN'
Adıyaman’da yerinde dönüşüme daha fazla ilgi olduğunu belirten Kaya, "Çünkü inşa edilen kalıcı konutlar ne yazık ki Adıyaman’ın coğrafik koşullarına uygun değil. Adıyaman özellikle yaz aylarında çok sıcak ve balkon kültürü olan bir kent. İnsanlar yazın balkonda oturup uyuyabilmektedirler. Ancak yeni yapılarda balkonlar çok küçük. Koordinasyon toplantılarında bunları çokça dile getirmemize rağmen dikkate alınmadı. Bu sebeple TOKİ ve Emlak Konut tarafından yapılan konutların bir kısmının ihtiyaç fazlası olacağını öngörebiliyoruz. Adıyaman’da kurası çekilen 31 bin 406 konuttan teslim edilen konut sayısı 5 bin" dedi.
'3 BİN 231 BİNA HÂLÂ YIKILMAYI BEKLİYOR'
Kentte yıkılmayı bekleyen binaların durumuna ilişkin de bilgi veren Kaya, "Mahkemelik olan yüzlerce bina var. Maalesef mahkeme süreçleri çok uzuyor. Bu konuda yargı mercilerinin deprem bölgesindeki mahkemelik binaların davalarına öncelik tanıyıp süreci hızlandırmaları gerekmekte. Çok fazla mağduriyet oluşuyor. Mahkeme süreçlerini tamamlanan ve yıkılması gereken 3 bin 797 orta hasarlı binanın 566’sı yıkılmış. Geriye kalan binalar hâlâ yıkılmayı bekliyor" diye konuştu.
'DESTEKLER YETERSİZ, BİR ÇOK BİNA TAMAMLANAMAYABİLİR'
Yerinde dönüşümde verilen destek miktarlarının arttırılması gerektiğini belirten Kaya, "750 bin TL hibe ve 750 bin TL kredi günümüz koşullarında bir dairenin yapım maliyetini karşılamadığı gibi, çok düşük bir miktar olarak kalıyor. Ayrıca bakanlığın yaptırdığı konutlarda KDV oranları yüzde 1 iken yerinde dönüşümlerdeki KDV oranı yüzde 20. Ağır vergi yükü tamamen vatandaşların üzerine yıkılmış durumda. Bunun değiştirilmesi gerekir. Aksi takdirde birçok bina inşaat olarak kalıp tamamlanamayacak ve büyük mağduriyetler oluşacak" dedi.
'DEPREM YÖNETMELİĞİ DEĞİŞTİRİLMELİYDİ'
2018 Deprem Yönetmeliği'nin değiştirilmesi gerektiğini dile getiren Kaya, şunları anlattı:
"Ülkemizde betonarme yapıların yapım süreçleri basit görülüp gereken önem verilmiyor. Denetim noktasında çok ciddi sorunlarımız mevcut. Bu da ne yazık ki her yapıya soru işaretleri ile bakmamıza sebep oluyor. Bir yapı, mülkiyeti ister devlette, ister gerçek kişilerde, isterse özel kuruluşlarda olsun doğrudan toplumun güvenliğini, tarihini, kültürünü, konforunu, ekonomisini ve çevresini etkileyen/ilgilendiren bir varlıktır. Bu özelliklerinden dolayı yapılar bir kamusal varlıktır. İnşasına da, denetimine de bu perspektifle bakılması gerekir. Bu kadar yıkımın yaşanmasının ardından yapılacak ilk iş yeni deprem yönetmeliğinin çıkarılıp konutların inşasına sonrasında başlanılmasıydı. Ancak ne yazık ki böyle bir gelişme yaşanmadı. Konutların inşası büyük ölçüde başladı ve belirli seviyelere geldi. Elbette ki belli zafiyetler doğuruyor."
Kaynak: Artı Gerçek