Almanya'nın başkenti Berlin, Birleşmiş Milletler'in (BM) desteğiyle Çarşamba günü ikinci kez Libya Konferansı'na ev sahipliği yapacak. Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres’in liderliğinde düzenlenecek zirvede Libya, Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi ve Başbakan Abdulhamid Dibeybe tarafından temsil edilirken, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da konferansın katılımcıları arasında olacak.
Almanya Dışişleri Bakanlığı binasında özel güvenlik önlemleri alınarak düzenlenecek konferansla ilgili bir açıklama yapan Bakan Maas, buluşmanın amacını "geçen yıl Ocak ayında Berlin’de yapılan konferanstan bu yana hayata geçirilen kararların bilançosunu çıkarmak, bundan sonra Libya’daki istikrarın kalıcı olabilmesi için atılması gereken adımları konuşmak" olarak tanımladı.
Yabancı askerlerin çekilmesi görüşülecek
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da Libya konferansına katılıyor. ABD’nin Libya Özel Temsilcisi Richard Norland da Pazartesi konu gazetecilere yaptığı açıklamada konferansta yabancı güçlerin Libya’dan çekilmesi konusunun öne çıkacağını belirtti.
Konferansta Libya‘daki yabancı askeri güçlerin çekilmesi konusunun ağırlıklı olarak konuşulacağını ve bu yöndeki planları netleştirmeyi amaçladığını belirten Maas, paralı askerlerin ülkeden çekilmesi sürecinin ilk konferansta uzlaşıldığı gibi gerçekleştirilmemesini eleştirdi.
Sıklıkla paralı askerler dahil olmak üzere tüm dış güçlerin Libya topraklarından geri çekilmesini gündeme getiren Maas, "Berlin’de verilen sözler yerine getirilmedi. Libya’nın tekrar kendini idare edebilen bir ülke olmasını arzuluyorsak, orada bulunan yabancı güçlerin ülkeyi terk etmesi ivedilikle gerekiyor" diye konuştu.
Almanya olarak bu konuda Libya Ulusal Birlik hükümeti ile temas halinde olduklarını ve Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi’nin de yabancı güçlerin çekilmesini koşul olarak gördüğünü kaydeden Maas, "Soru, ülkede askerleri ve paralı milisleri olan ülkelerin çekilip-çekilmemeleri değil, ne zaman ve nasıl çekilecekleri" dedi.
Almanya Dışişleri Bakanı, yabancı güçlerin dengeli ve koordineli bir şekilde çekilmesinin General Halife Hafter destekçileriyle Ulusal Birlik hükümeti arasında yeni bir gerginliği önleyeceğini öne sürdü. Geçen yıl varılan 55 maddelik anlaşmada, uluslararası güçlerin Libya’nın içişlerine karışmaması ve paralı asker göndererek çatışmalara müdahale etmemeleri kararının yanısıra, tarafların kalıcı ateşkese hizmet etmeleri istenmişti.
Muammer Kaddafi rejiminin sona erdiği 2011 yılından bu yana iç savaş ve siyasi krizlere sürüklenen Libya'da BM verilerine göre Türkiye, Rusya, Sudan ve Çad tarafından gönderilen 20 bin civarında yabancı paralı asker bulunuyor.
Türkiye, Libya hükümetinin talebiyle asker gönderdiğini ve ilk Libya Konferansı’nda alınan kararın bu açıdan kendisini bağlamadığını iddia ediyor. Konu Almanya ve Türkiye arasında son dönemlerde sık sık gerçekleşen diplomatik görüşmelerde de ele alındı.
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Mayıs ayı başında Berlin’de Almanya Dışişleri Bakanı Maas’la görüştükten sonra, "Yabancı terörist savaşçılarla, meşru mevcudiyeti karıştırmamak gerekir" diyerek, iki egemen ülke arasındaki anlaşmalara müdahale edilmesini doğru bulmadıklarını savundu.
Aralık ayında yapılması planlanan seçimler de gündemde
Yarınki konferansta ele alınması beklenen bir diğer konu, Libya’da 24 Aralık'ta yapılması planlanan genel seçimler. Yarınki buluşmayı hazırlayan Alman diplomatlardan alınan bilgiye göre, Libya‘daki tarafların seçimlerin hukuki altyapısı konusunda hala uzlaşamaması nedeniyle seçimin bu tarihte yapılması zor görünüyor.
Dışişleri Bakanlığı danışmalarından Claudia Gazzini, son haftalarda yapılan tüm girişimlere rağmen Libya meclisi ve hükümetinin seçimler için gerekli yasal zemini hazırlayamadığını açıkladı. Libya uzmanı Gazzini, en büyük sorunun seçimlerin yanısıra ülkenin yeni başkanının seçilmesi yönündeki talepler olduğunu, bu konuda tarafları biraraya getirmenin giderek zorlaştığını ve Berlin’de çözüm bulunmasının zor göründüğünü ifade etti.
Fransa dışında konuyla ilgili tüm aktör ülkeler tarafından Libya’daki siyasi varlığı "gayrimeşru" olarak tanımlanan muhalif lider Halife Hafter, seçimlerden önce Libya anayasasının değiştirilmesini ve çifte vatandaşlığı olanların da seçime katılabilmesini istiyor. Hafter’in ABD vatandaşı olduğu biliniyor.
Taraflar, BM öncülüğünde Ekim 2020'de ateşkes anlaşması imzalanmıştı. Ateşkes anlamasının ardından başlayan siyasi süreçte, 24 Aralık'ta seçimlere gidilmesi kararı çıkmıştı.
Seçimlere kadar geçici hükümetin idaresine ise Muhammed el-Menfi’nin yanısıra, Abdulhamid Dibeybe de başbakan olarak seçilmişti.