Guney Kurdistan’da uzun bir dönem bagimsizlik uzerine tartismalar yasandi. Yasaniyor. Bu tartismlar daha cok siyasi hareketlerin bilek güresi olarak yorumlanirken ic sorunlardan kacis olarak ta algilaniyordu. Guney her ne kadar federal bir statuye sahip olsa da objektif olarak tipik bir sehir devleti profili cizmekten öteye bir türlü tasinamadi. Bunun nedenleri gecmiste yasanmis xwekuji savaslari ve var olan siyasi yapilar arasindaki guven bunalimi ve güc zehirlenmesi gibi seylerle aciklanabilir.
Bu yil icerisinde referandum ve bagimsizlik konusunda tartismalar doruk yaparken, artik bu tartismlardan fiiliyata gecis bir zorunluluk arz ediyordu. Daha cok KDP tarafindan dillendirilen referandum söylemi diger gücleri bu konuda adim atmaya da zorlayan sey oldu.
Siyasi yapilarin samimiyet kuskulari Kerkuk uzerinden gelen hamleler ile hem calkantilara hemde taslarin yerli yerine oturabilecegini göstermesi adina önemliydi. YNK'nin Nisan ayin da Kerkuk Kuzey petrol sahalarina girip vanalari kapatmasi ve ardindan Kurdistan bayraginin Kerkuk’teki resmi kurumlara cekilmesi geldi. Kerkuk’te yasanilan bu gelismeler karsisinda Mesud Barzani’nin sureci sahiplenmesi, ciddi bir pozitif kırılmanın ilk adimlari oldu. Ardindan YNK ve Goran Mayis ayinda vardiklari uzlasma ile Kurdistani (140 madde alanlari) bölgelerinde referanduma tabi kilinmasi ve parlementonun surece aktif katilmasi konusunda ki aciklamalari geldi. Haziran ayinda ise fererandum karari ilan edildi. Ilan sonrasi tartismalarin yogunluk kazandigi alan parlementonun acilis prosüdürü ve calismalari ile devam ediyor.
Sürec dogru olarak izlenir ise cikartilacak sonuclar yabana atilamayacak kadar değerlidir. KDP bir bagimsizlik referandumu ile surece mudahil olurken bunun icinin doldurulmasinda YNK ve Goran hareketi ciddi cabalar sarf ederek, gerek KDP’nin yükünu hafiflettiler gerekse Kurdistani kazanimlarin percinlenmesi ve bir konsensusun olusmasinda basak rol oynadilar. Kerkuk ve Kurdistan idaresi disinda kalan bölgelerin referanduma tabii kilinmasi bir cok anlamda Kurdlerin lehine kirilmalar yaratti. Ilk akla gelen gecmisteki secim korkularina kurban edilen Kerkuk ve diger bölgeler konusunda milli bir yaklasimin olusmus olmasi, ayni zamanda guven sorunu yasayan Guney siyasasinin uzlasma icin karsilikli adimlar atmaya calismasi olarak okunabilir.
Peki bu kadar iyi seyler olurken neden hala tam bir konsensus saglanamiyor ?
Böyle bir soruyu kendimize sordugumuzda öne cikan seyin parlemento üzerinden yürüyecek calismalar ve secimler oldugu söylenebilir. Kasim ayinda parlemento ve baskanlik secimlerinin yapilmasi icin cağrilar var. Ama bu cagrilar henuz yasallasmis degil. Bu birinci sorun olarak görunuyor. Olasi secimler konusunda ciddi belirsizlikler var olmakla beraber Kurdistani bölgelerin secimlere dahil olup olmayacagi, olmasi durumunda ortaya cikacak sorunlar ve sonuclarin kabulu nasil görulecek gibi bir cok sorunalar söz konusudur.
Güney referandum öncesi mevcud yigilmis sorunlarini ne kadar cok çözerse o kadar cok yol alma sansina sahiptir. Referandum sonrasina ötelenecek her sorun yarin bagimsizlik konusunda o kadar cok ayak bagi olma potansiyelini tasiyor.
Peki ne yapilabilir ?
Referanduma kisa bir zaman kaldi. Hic bir sey yapilamaz ise bile, yapilacak bir sey var. Oda öncelikli olarak mevcud sorunlarin tespiti ve cözümünün bir protokala baglanip milli baglayici bir siyaset belgesi olusturmaktir. Yani bagimsizlik icin tartisilmaz bir prensipler ve yol haritasi olusturulabilir. Bunun icin öyle fazla bir mesaiyede hacet yok. Her parti veya hareketten ikiser kisinin (lider duzeyinde) katilacagi bir komite oluşturup alinan karalarin baglayiciligi uzerinden yurumek zor olmasa gerek.
Refarandum sonrasi saglikli bir yuruyus icin olmazsa olmaz olarak iki parcali sistemin tez elden birlestirilmesi, devlet aygitlarinin liyakat usulune göre reorganizasyonu, ve partilerin askeri, asayis, polis ve istihparat alanlarindan ellerini cekip milli kurumlara dönusmesi icin simdiden irade beyan etmesi ve hizla adimlar atmalari konusunda inadirici olabilecek garantiler vermelidirler.
Referandum konusunda ”Kürd” medyasi olduğu iddeasinda olanlar savas tamtamciligi, kiskirtma, ötekilestirme, ve yalan yanlis bilgiler paylasmaktan imtina etmelidirler. Özel olarak ulkemizin Kuzeyin’de yürüyen kara propaganda ve ötekilestirmenin vardigi yer düsmana ne hacet dedirtecek cinstendir.
Bagimsizlik referandumu Kurdler icin bir haktir. Bu hakkin tatisilacak bir yani yok. Olmadigi gibi bu hakki sulandirmak ta dogru olan bir yaklasim degildir. Güney’de tartisilan sey ise bu surecin icinin doldurulmasi ve geriye dönus icin yollarin kapatilmasi uzerindeir. Kuzey’e yansitilmasi ise icler acisi bir milli dibe vurustur.