Dersim’in binlerce yıldır süren yeni yıl karnavalı ‘Gağan’, Bornova Dersimliler Derneği tarafından da kutlandı.
İzmir Bornova Dersimliler Kültür ve Dayanışma Derneği, düzenlediği etkinlik ile Gağan’ı kutladı. Dernek Başkanı Barış Çelik yaptığı açıklamada Gağan’a ilişkin bilgiler verdi. Çelik şunları söyledi:
“Yeni bir yıla girmenin her dinde, her inançta, her coğrafyada farklı ritüelleri var. Dersimliler ise yüzyıllardır, yeni yılı Gağan Bayramı ile kutlar. Bu ayda; Khal Gağan olarak bilinen bir ritüel ile yeni yıl karşılanır, eski yıl uğurlanır.
Aralık ayı, Dersim (Sivas Erzincan Varto Bingö lElazığ ve çevre illerin kutladığı) Kızılbaş Alevilerinin en kutsal aydır. Çünkü Gağan ayı İnançlarını,’Reya Haq’ yani Hak Yol olarak niteleyen Dersim Alevilerine göre, Aralık ayı bu inancın 10’uncu ayıdır. Gağan ayının birinci günü 22 Aralık’a, 30’uncu günü de 20 Ocak’a rastlar. Dersim Alevilerinin inancına göre, Gağan ayının ilk günü kış mevsimine de girilen gündür.
21 Aralık’ta ilk bayram olan Sere Sale (Yeni Yıl) hazırlıkları başlar ilk kırk günlük üçlemenin bayramı olan Khal Gağan kutlamaları için haneler hazırlanma sürecine girer. Evlerin iç ve dış temizliği yapılır. Zeyi’ler (evden ayrılmış kız kardeşler teyze ve halalar) için Gağan hediyeleri düşünülmeye, ziyaretlerde öncelik sırası büyükten küçüğe sıralanmaya başlar.
Dersim mitolojisine göre Khal Gağan, aralık ayının üçüncü haftasında başlar ve ocak ayının ilk haftasına kadar sürer. Gağan ayında, salı gününden başlayıp üç günlük oruç tutulur. Orucun amacı; çetin geçecek kış aylarının can ve mal kaybına sebep olmaması için yapılan niyaz etmektir. Pir, Mürşit ve dedelerin olduğu yerlerde cemler bağlanır. Bu süre içinde insanlar mümkün olduğunca gönül kırmamaya gayret ederler.
Gağan’da komşular ile bozuk olan ilişkiler düzeltilir, ölenlerin hayrına ‘niyaz’ dağıtılır. Akşam evde ‘pêsare’ (bir tür çörek) yapılır. Pêsare’nin içine çeşitli büyüklükte üç ağaç konur. Bunlardan en kısası ‘rızk’, ortancası ‘zewez’ (evlilik), en uzunu ise ‘bereket’i simgeler. ‘Pêsare’ yenirken bunlar kime çıkarsa, o konuda şanslı demektir.”
PİRHA