Dağlık Karabağ'ın en büyük ikinci yerleşimi olan Şuşa, birkaç gün önce Azerbaycan'ın kontrolüne geçmişti
Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya, Dağlık Karabağ ve çevresinde çatışmaların sonlanmasına dair bir anlaşma imzaladı.
Anlaşma kapsamında Ermenistan Dağlık Karabağ etrafındaki topraklardaki işgalini sonlandıracak, Dağlık Karabağ'da ise iki taraf elindeki toprakları kontrol etmeye devam edecek.
Ermenistan'dan Dağlık Karabağ'a ve Nahçıvan'dan Azerbaycan'a birer koridor açılacak, bölgeye Rus barış gücü konuşlanacak.
Anlaşmayı ilk olarak duyuran Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, yerel saatle Salı 01.00'de Facebook hesabından yaptığı bir paylaşımla "Rusya ve Azerbaycan devlet başkanlarıyla Karabağ savaşını sonlandırma anlaşması imzaladım" dedi.
Paşinyan bu kararı vermenin kolay olmadığını söyledi, "Bu anlaşma halkımız için inanılmaz derecede acı verici" dedi ve bunun savaşın gidişatı karşısında sahadaki uzmanlarla görüşmeler sonucu imzalandığını belirtti.
Dağlık Karabağ anlaşması Ermenistan sokaklarında protesto edildi
Karar Ermenistan'ın başkenti Erivan sokaklarında büyük protestolara yol açtı.
Protestocular devlet binalarına saldırdı, bazı binaları ele geçirdi.
Parlamento binasına giren ve genel kurula giren protestocular, milletvekillerinin oturdukları koltukları fırlattı ve "İstifa edin" sloganları attı.
KAYNAK,REUTERS
Bunun üzerine Facebook üzerinden bir canlı yayın yapan Paşinyan, anlaşmayı kabul etmek dışında başka bir şansı olmadığını belirtti.
Bölgeyi takip eden bir BBC muhabiri, Ermenilerin uzun zamandır cepheden başarı haberleri geçen kamu yayıncılarına inandıklarını ve bunun üzerine gelen anlaşmanın bir şok etkisi yarattığını belirtiyor.
Azerbaycan sokaklarında ise kutlamalar vardı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, anlaşmanın ardından yaptığı açıklamada "Dağlık Karabağ'daki krizin uzun vadeli ve kapsamlı bir çözümü için" ilk adımın atıldığını söyledi.
Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev "Düşmanı topraklarımızdan kovduk, diz çöktürdük" dedi.
Aliyev bunun "Ermenistan'ın kapitülasyonu" olduğunu söylerken Paşinyan ise "Bu bir zafer değil ama bir yenilgi de değil" dedi.
Aliyev, "Bu anlaşmada Dağlık Karabağ'ın statüsü hakkında tek bir kelime yoktur. Ne oldu Paşinyan? Cehenneme gitti statü, olmayacak" ifadelerini kullandı.
Aliyev, Paşinyan'ın bu anlaşmaya video önünde imza atmayı kabul etmediğini söyledi
Bugün BBC'ye konuşan İlham Aliyev de "Ermenistan işgal altında tuttuğu üç bölgeden çekilirse savaşı durdururuz" demişti.
Eylül ayında başlayan çatışmalarda AFP verilerine göre en az 1.300 kişi hayatını kaybetti.
Anlaşmada neler var?
Ermenistan'ın işgal ettiği topraklardan çekilmesine paralel olarak Rus barış gücü beş yıllığına bölgeye konuşlanacak, tarafların itiraz etmemesi durumunda beş yıl daha kalacak.
İşgal altındaki Azerbaycan topraklarından Kerbecer 15 Kasım, Ağdam 20 Kasım, Laçin ise 1 Aralık'a kadar Azerbaycan'a teslim edilecek.
Aliyev, anlaşmanın beşinci maddesi kapsamında bölgede hem Rus hem de Türk askerlerinin barış gücü görevinde bulunacağını, Türkiye'nin resmen bu bölgenin geleceği ve ateşkeste rol oynayacağını söyledi.
İmzalanan anlaşmada Türk askerlerine dair bir ifade bulunmuyor.
Fakat Aliyev, Türk askerlerinin ateşkesi gözlemlemek için kurulacak bir merkezde bulunacağını belirtti.
Dağlık Karabağ ve çevresinde yerlerinden edilmiş siviller, BM Sığınmacılar Yüksek Komiserliği gözetiminde evlerine geri dönecek.
Anlaşma kapsamında esirler karşılıklı olarak takas edilecek.
Rusya Savunma Bakanlığı bölgeye 1.960 asker gönderileceğini duyurdu.
Ermenistan'ın kontrolündeki Laçin'de çatışmalar sürüyor, Kelbecer ve Ağdam ise top ateşi altında
Önceki görüşmelerde ne olmuştu?
1994'ten bu yana zaman zaman yürütülen müzakerelerde Azerbaycan'ın önceliği Ermenistan ordusunun bulunduğu ve yerleşimin yok denecek kadar az olduğu, yaklaşık 7 bin kilometrekarelik 7 bölgeden çekilmesi oldu.
Tarafların imzaya en yakın olduğu 2007'deki Madrid Prensipleri de Ermenistan'ın bu bölgelerden çekilmesi, Dağlık Karabağ'a ara statü verilmesini ve nihai kararın sonraki süreçte verilmesini kapsıyordu.
Ermenistan'ın nihai aşamada topraklarına katmak istediği Dağlık Karabağ ile Ermenistan arasındaki Kelbecer ve Laçin bölgelerinden ise koridor açılacaktı. Ancak Erivan yönetimi, Bakü koridor sözü verse de Kelbecer ve Laçin'den çekilmeyi reddetti. Azerbaycan da Dağlık Karabağ'ın durumunun belirsiz bırakılmasını kabul etmedi. Anlaşma sağlanamadı.
Azerbaycan ordusu, bu kez dört bölgede (Zengilan, Kubatlı, Cebrayil ve Fuzuli) hakimiyet kurduğunu açıklamıştı.
Laçin'de çatışmalar devam ederken Ağdam ve Kelbecer'i de top ateşine tutuyordu.
Şuşa'ya da girdiğini açıklayan Azerbaycan ordusu, böylece Ermenistan ile Dağlık Karabağ arasındaki bağlantı yolunu kesmişti.
Aliyev bugün BBC'ye verdiği mülakatta Ermenistan'ın "taviz verme şansının gittikçe azaldığını" söylemişti:
"Taviz verme şansları gittikçe azalıyor çünkü biz bu toprakları güç kullanarak zaten geri alıyoruz. Yani zaman kaybediyorlar. Eğer makul davranırlarsa, özerk bir hükümet şekli üzerinde de çalışabiliriz. Buna karşı değiliz."
Video altyazısı,
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev BBC'ye konuştu
TBMM Başkanı Mustafa Şentop, Azerbaycan'ı kutladı.
Şentop, "Şimdi bölgede zafer ve barışın gölgesinde yaralar sarılacak, çocuklar yeniden şarkılar söyleyecek" dedi.