Oxford School of Global and Area Studies'de öğretim görevlisi, Carnegie Europe'da misafir öğretim üyesi ve “Rival Power: Russia in Southeast Europe and Turkey under Erdoğan” kitabının yazarı Dimitar Bechev, Ukrayna’daki savaş ve Erdoğan’ın durumunu Politico Europe sitesi için değerlendirdi.
Dimitar Bechev'in yazısı şöyle:
"Aradan sadece bir haftadan kısa bir süre geçmesine rağmen, Ukrayna'daki savaş Avrupa'nın çehresini çoktan değiştirdi, hem de oldukça kötü bir şekilde.
Sıcak çatışma dışında, en çok etkilenen ülkelerden biri hem Moskova hem de Kiev ile uzun süredir güçlü bağlardan yararlanan Türkiye oldu. Ankara'nın iki ortağı arasındaki hassas dengeleme eylemini sürdürmesi, çatışmalar yoğunlaştıkça ve Batı, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin üzerindeki baskıyı artırdıkça çok daha zor hale geliyor. NATO'nun bir parçası ve bölgesel bir ağır sıklet olarak Türkiye, sonunda bir taraf seçmesi için büyük baskı altında.
Şu anda Türkiye, doğalgaz ihtiyacının yaklaşık üçte birini Rusya'dan alıyor. Putin ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan sık sık ters düşüp rekabet etseler de Suriye, Libya ve Güney Kafkasya'daki operasyonlarda da ortak oldular. 2019'da Ankara, Rusya'dan da S-400 füzeleri tedarik etti ve bu karar o zamandan beri ABD ile ilişkilerini zehirledi.
Türkiye ayrıca Ukrayna ile yoğun bir şekilde ticaret yapıyor ve iki ülke arasında savunma-sanayi iş birliğini geliştirmek için iddialı planlara sahipken, Ukrayna tarafından tedarik edilen Türk yapımı insansız hava araçları şu anda işgalci Rus birliklerine yönelik saldırılar yürütüyor. Türkiye kendisini Kırım Tatarlarının akrabası olarak da görüyor ve 2014'ten beri yarımadanın ilhakını açıkça kınıyor.
Ukrayna'nın işgaline giden günlerde her iki yolu da elinde tutmaya çalışan Türkiye, o zamandan beri Rusya'ya meydan okumak için bazı adımlar attı. İlk olarak, savaş durumunda 1936 Montrö Sözleşmesi'ndeki haklarından yararlanarak, İstanbul ve Çanakkale boğazlarını donanma gemilerine kapattı.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskiy'nin Erdoğan'a yaptığı bir talep üzerine yapılan bu hamle daha çok sembolik sonuçlar doğursa da ABD tarafından da memnuniyetle karşılandı. Rusya'nın Karadeniz Filosu zaten konuşlandırılmış durumda ve olmasa bile Montrö gemilerin ana limanlarına dönmesine izin veriyor. Yine de boğazların kapatılması, Rusların Doğu Akdeniz'den fazladan gemi göndermesini engelliyor.
Türkiye, daha agresif duruşuna uygun olarak diplomasisini de devreye soktu. İlk olarak, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu çatışmayı bir savaş olarak nitelendirdi. Bu niteleme, Rusların “spetsoperatsiya”, (özel bir operasyon) anlatısıyla çelişiyor. Bunu, Türkiye'nin BM Daimi Temsilcisi Feridun Sinirlioğlu'nun uluslararası toplumun çaresiz sivilleri savunma görevi olduğunu belirttiği ateşli konuşması izledi. Erdoğan, Rus işgalini "kabul edilemez" olarak nitelendirdi ve devlet televizyonu TRT, Zelenskiy'nin cesur liderliğini överek Rusya konusunda da eleştirel bir tavır takınıyor.
Ancak Türkiye hala Rusya'dan vazgeçmiyor. Ankara, Batı'nın ekonomik yaptırımlarına katılmadı ve Türk hava sahasını Rus trafiğine kapatmadı. Ukrayna'ya yeni silah ve malzeme sevkiyatı da yapmadı.
Ankara'dan gelen söylem, Türkiye'nin NATO'nun sadık bir üyesi olduğu ama aynı zamanda ulusal çıkarlarını da gözetmesi gerektiği yönünde. Bunun pratikte anlamı, Erdoğan'ın ilk olarak şubat ayı başlarında Ukrayna'ya yaptığı bir ziyaret sırasında yaptığı teklifle, Moskova ile Kiev arasında arabuluculuk yapma hevesinin hâlâ devam ediyor olması.
İki taraf arasında Ukrayna-Belarus sınırında yapılan ilk tur görüşmelerde ateşkes sağlanmadığı için Erdoğan konuyu Belarus Cumhurbaşkanı Alexander Lukashenko ile de görüşüyor. Daha da önemlisi, Zelenskiy, İstanbul'dan müzakereler için potansiyel bir bölge olarak bahsetmişti.
Erdoğan'ın gerilimi azaltmak için çalışmak için iyi bir nedeni var ve bu da ekonomik. Yaptırımlar rubleyi çökerttiğinden, savaş zaten Rusya ekonomisine zarar veriyor ve bu, turizm gelirleri, inşaat hizmetleri ve tarım ürünleri için bir ihracat pazarı için Rusya'ya bağımlı olan Türkiye'yi olumsuz etkilyecek. Enerji fiyatlarındaki bir artış, gelirleri ve tasarrufları bu yıl enflasyon tarafından çoktan tüketilmiş olan sıradan Türkler üzerinde daha da yıkıcı bir etkiye sahip olacak.
Unutmayalım ki Erdoğan 2023'te yeniden seçilmek için savaşıyor. İhtiyacı olan son şey ekonomik çöküşle birlikte bir savaş. Ve NATO'nun böyle bir noktaya sürüklenmesi veya Rusya'nın Suriye'den bir mülteci dalgası başlatması ihtimali Türk lider için daha da korkutucu.
Sorun şu ki, Putin bir tırmanış belirtisi göstermiyor. Rus lider, üstü kapalı bir şekilde Batı'ya karşı nükleer cephane kullanmakla tehdit etti ve Ukrayna'daki Rus kuvvetleri ikiye katlanıyor. Putin ülkenin ikinci en büyük şehir olan Harkov'daki yoğun sivil alanları bombalıyor ve roket atıyor. Ukraynalı savunucuların kahramanca çabalarına rağmen Ruslar da Kiev'e doğru ilerliyor.
Putin askeri bir zaferin peşinde, bir anlaşmanın değil. Ukrayna başkentini aldığında, Batı ile tekrar konuşmaya istekli olabilir. Ancak Erdoğan veya Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'dan değil, ABD Başkanı Joe Biden'dan bir telefon bekleyecek.
Erdoğan, Türkiye'yi Avrupa jeopolitiğinde bir hareket ettirici ve sarsıcı olarak görmek istiyor. Rusya ve Batı ittifakı arasında dengede duran Türk lider, kendisi için en iyi anlaşmayı yaparak uzun süredir ikisini birbirine karşı oynuyor.
Türkiye'nin arabulucu rolü oynamasında elbette bir sakınca yok. Fırsat verildiğinde, hepimiz Erdoğan'ın başarılı olmasını ummalıyız. Ancak bunun gerçekleşmesi için Ukrayna'nın öncelikle Rus saldırısını Batı'nın yardımıyla durdurabilmesi gerekir. Putin kazanabileceğini düşündüğü sürece Erdoğan'ın itidal çağrılarına kulak asmayacak."
Yazının çevirisi Artı Gerçek'ten alınmıştır, orijinaline buradan ulaşabilirsiniz