Diyarbakır’daki Surp Sarkis Ermeni Kilisesi’nin restorasyonu dualarla başladı. Duayı Türkiye Ermeni Patriği Sahak Maşalyan yönetti. Patrik Maşalyan Ermenilerin bölgedeki tarihine dair mesajlar da verdi.
Diyarbakır’ın Sur ilçesi Ali Paşa Mahallesi’nde bulunan ve 508 yıllık bir tarihe sahip olan Surp Sarkis Ermeni Kilisesi restore edilecek. Restorasyon için Türkiye Kültür Bakanlığı 5 milyon TL hibe etti. Restorasyona 2 milyon dolar harcanacağı tahmin ediliyor.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde yayınlanan genelge ile zanaat okulu olarak da işlev gören Surp Sarkis Kilisesi, 1915’ten bu yana atıl bir şekildeydi. Şehrin önemli tescilli eserlerinden olan kilise harabeye dönse de tarihî sütunları ile ayakta kalmayı başarabilen nadir yapılardan biri.
Kilisenin onarımı ve restorasyon çalışmaları başladı. Restorasyon öncesi Türkiye Ermenileri Patriği Sahak Maşalyan’ın katılımıyla dua edildi. Duaya Maşalyan’ın yanı sıra şehrin Ermeni toplumu üyeleri, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Eş Başkanı Doğan Hatun ve Sur Belediyesi Eşbaşkanı Gulan Fatma Önkol da katıldı. Surp Sarkis Kilisesi’nin restorasyonu için yardım çağrısında bulunan Maşalyan, kilisenin şehrin önemli eserleri arasında yer aldığını belirterek, sahiplenilmesini istedi.
Maşalyan, yaptığı açıklamada, yeni bir başlangıca ilk adımı attıklarını söyledi. Surp Sarkis Kilisesi’nin son yüzyılda kaderine terk edildiğini söyleyen Maşalyan, şöyle konuştu:
“500 yılı aşkındır bir süredir Hıristiyanların bir kilisesi mevcuttu. Son yüzyılda kilise terk edildi ve bu hale geldi. Hem bizler için yürek acısıydı hem Diyarbakırlılar için övünülecek bir şey değildi. Tarihte tamir edilmesi gereken yanlışlar var. Bunlardan bir tanesi de bu topraklarda uygarlık yaratmış izleri ortaya çıkarmak. Bu ülkenin tarihine daha doğru, daha gerçekçi ışıklar getirmek önemli bir adımdır. Eski zamanlarda bir medeniyetin kalitesi mabetlerin ve kabirlerin güzelliğiyle ölçülürdü. Onun için piramitlerden başlayarak, her ulus kendi inancına göre kendi mabetlerini yapmaya çalışmışlar. Diyarbakırlı Ermeniler de bir şekilde bunu gerçekleştirmişler. Nasıl ki ayakta duran Surp Giragos Kilisemiz, Orta Doğu’daki en büyük Ermeni kilisesi olma vasfını sürdürmekte, bu kilisenin de ondan aşağı kalır yanı yok. Ancak yüzyıl önce yaşanmış acı olaylar ve göç nedeniyle terk edilmiş ama Allah’a şükür Surp Giragos Kilisesi Vakfı’nın kontrolünde.”
Kilisenin restorasyonu için Kültür ve Turizm Bakanlığı’na teşekkür eden Maşalyan, “Biz buraya her gelişimizde yetkililerden bu kilisenin ayağa kaldırılması, yeniden ihya edilmesine yönelik bir kaygıyı ve bir çabayı gördük ve takdir ettik. Bu kilisenin ayağa kaldırılması Diyarbakır’ın onuru olacak. Bu planlama uzun süredir devam ediyordu. Valilik tarafından gerekli planlama yapıldıktan sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ayırdığı ödenekle bu çalışmaya başlayabiliyoruz. Sayın Bakanımız Mehmet Nuri Ersoy’a ve Bakanlık çalışanlarına teşekkürlerimizi sunmak istiyoruz” diye konuştu.
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı Doğan Hatun da kilisenin restorasyonu için belediye olarak her türlü desteği vereceklerini belirterek, şunları söyledi:
“Yıllardır sivil toplum yöneticisi iken bu yapı üzerinde çok ciddi emek, neredeyse dokunmadığım bir taşı kalmamıştır. Vakıfla birlikte çok çaba sarfettik, almaya çalıştık. Maalesef o dönemde çok ciddi bir yol izleyemedik. Ama buranın daha çok yıpranmaması ve tahrip olmaması için tabiri caizse bekçiliğini yaptık. Şimdi de inşası için... Ben de sizler huzurunda Bakanlığın bu ilk adımını kutlayıp değerli buluyorum. İlk adım atıldı ve bundan sonraki bütün adımları da hep birlikte sahiplenmenin sözünü veriyoruz Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi olarak. Elbette sadece burası bir ibadethane değildir. Tarihin bir hafızasıdır. Bu kentin en büyük anıtsal yapılarından bir tanesidir. Her bir bireyin burayı koruması, sahiplenmesi gerekiyor. Burası kentimizin hafızasıdır. Biz hafızamıza sahip çıkalım ve kendimizden sonraki nesillere de bu hafızadan izler bırakmak zorundayız.”
Surp Sarkis Kilisesi’nin restorasyon çalışmalarının 2011'de başlatıldığını anlatan Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç da “Farklı kurumlar tarafından farklı amaçlarla kullanıldı ama geldiğimiz noktada artık bu kiliseyi tekrar ihya edip ayağa kaldırmanın zamanı geldiğini herkes kabul ediyor. Bu açıdan da Bakanlığımız, Valiliğimiz ilk adımı atmış bulunmakta. 2022 tarihinde projeler ilgili kurumlar tarafından onaylandı. Bugün de 5 milyonluk bir hibe desteğiyle restorasyonun ilk taşını koymuş olduk. Bundan sonraki çalışmalarda da katkılar farklı ödenek kaynaklarının zorlanarak tamamlanması ve Diyarbakır kültürüne, turizmine tekrar kazandırılması yönünden üzerimize düşen her türlü katkıyı sunmaya Bakanlık olarak devam edeceğiz.” dedi.
(Ajanslar, Anka)