Arkeofili'den Erman Ertuğrul imzalı haberde, Diyarbakır’daki Ziyaret Tepe mevkiinde kazı yapan arkeologlar, nadir bulunan ve benzersiz bir çivi yazılı tablet keşfetti. Tablette, MÖ. 7. yüzyılda Asur imparatorluğu yıkılmadan hemen önce Asurlu bir yetkilinin aktardığı imparatorluğun durumunu özetleyen, hayal kırıklığı ve umutsuzluk öyküsü anlatılıyor.
Arkeologların idari bir kompleks olarak tanımladıkları yapı kalıntıları içinde bulunan küçük çiviyazılı kil tablet, Asur kenti Tushan’ın üst düzey yetkilisi Mannu-ki-libbali tarafından yazılmış.
(Diyarbakır’da Kaplumbağalarla Gömülmüş 2500 Yıllık Kadın ve Çocuk Bulundu)
Tushan, Asur İmparatorluğunun eteklerinde bulunan bir bölgeyi yöneten MÖ 7. yüzyıl şehiriydi. Mannu-ki-libbali tablette, bir savaş arabası birliği kurma emrine yanıt veriyor, ancak bunu başarmak için gereken tüm yetenekli profesyonellerin şehirden çoktan kaçtığını açıklıyor.
Şehirde üst düzey bir yetkili olan Mannu-ki-libbali, hayal kırıklığını ve istifasını tabletteki şu son cümleleriyle açıklıyor;
“Bu emre nasıl uyabilirim? ….. Buradan ancak ölümler çıkar. Kimse kaçamaz. Benim burada işim bitti!”
Arkeologlar yayımladıkları makalede, “Bu eşi bulunmaz bir mektup. Bu yazılar ancak imparatorluğun alt yapısının çöküşü Tushan’a yaklaşırken yazılmış olabilir. Asur’un çöküşüne dair ilk elden yazılmış bir yazı olduğu için mükemmel bir buluntu.” diyor.
Söz konusu tabletin bulunduğu yönetim kompleksi yapısı, çivi yazısı tabletler için olağanüstü bir arşiv oluşturdu. Kompleksin odalarının zeminlerinde, parçalar halinde 27 çiviyazılı tablet bulundu.
“Tabletlerin içeriklerinde tahıl hareketleri, köle ödünç listeleri, personel listeleri, insanların yeniden yerleşimi ve askeri memurların sayısı ve onların tarımsal varlıklarını gösteren listeler sayılabilir.”
Ancak tabletlerin çoğunda, uzaktaki çiftliklere teslimatlar, borçlar ve ödemeler gibi arpaların alım satım işlemleri yer alıyor. Bu tabletler, MÖ 614 ila MÖ 611 yılları arasına, yani Ninova’nın çöküşü dönemine tarihleniyor. Ninova, Dicle Nehri’nin doğu kıyısında bulunan ve bir dönem Asur imparatorluğunun başkentliğini yapan bir şehirdi.
Bölgedeki kazıları yürüten Timothy Matney ve John MacGinnis, “Bu tablet, bu döneme ait bulunan Asur yetkilileri tarafından yazılmış ilk tablet.” diyor.
(Asurlular Sandığımızdan Daha Cana Yakındı)
Tabletler, Asur dünyasında, Babil kral Nabopolassar’ın dağılmakta olan Asur imparatorluğuna karşı askeri seferler yürütmesine dair de bilgiler içeriyor.
Diyarbakır’ın Bismil ilçesinde yer alan Ziyaret Tepe Höyüğü’ndeki kazılar 2000 yılında başladı ve 12 sezon sürdü. Diyarbakır’ın 60 km doğusundaki Dicle nehri üzerinde yer alan kalıntılar, 30 metre yüksekliğinde bir merkezi höyük ile çevresinde 30 hektar civarında bir alt kasabanın kalıntılarından oluşuyor.
Ohio, Akron Üniversitesi’nden Prof. Timothy Matney tarafından yürütülen proje, jeofizik incelemeler ve yüzey araştırmaları ile başladı. Höyükte yapılan çalışmalar sonunda 300 yıl boyunca gelişen büyük bir eyalet sermayesini gösteren yapısal ve eser kalıntıları ortaya çıkarıldı.
(Geçmişten Günümüze Asurilerin Hikayesi)
Yazılı kayıtlara göre, MÖ 882 yılında Asur Kralı II. Ashurnasirpal tarafından daha önceden yerleşişmiş bir yerde kuruldu, ancak daha sonra sonunda MÖ 611 yılında Babil kralı Nabopolassar tarafından ele geçirildi.
Bölgede çalışan arkeologlar, bir saray, bir yönetim kompleksi, seçkin konutlar ve askeri kışlalar ortaya çıkardı.