Fransa, Almanya ve İngiltere, İran’ı nükleer programıyla ilgili 2015 yılında varılan anlaşmanın canlandırılmasına yönelik diplomatik çabaları değerlendirmeye, masaya dönmeye ve nükleer gerilimi tırmandırmaya son vermeye çağırdı.
İran’ın 2015 yılındaki nükleer anlaşmasının yeniden canlandırılması için geçen yıldan bu yana iyi niyetli, yoğun müzakereler yürütüldüğüne dikkat çekilen açıklamada, “Mart 2022'den bu yana ise masada uygulanabilir bir anlaşma bulunmaktadır. İran'ın anlaşmayı sonuçlandırmak için bu diplomatik fırsatı değerlendirmemiş olmasından üzüntü duyuyoruz. Bunu şimdi yapmasını tavsiye ediyoruz. Anlaşmayı sonuçlandırmaya hazırız” denildi.
"Nükleer gerilimi tırmandırmaya son verin"
Buna rağmen İran’ın ilave gelişmiş santrifüjler kurduğu ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (IAEA) nükleer tesislerinde monte edilen ilave gözetim ekipmanlarını sökmeye başladığı belirtilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi:
“Bu durum, UAEA'nın santrifüj üretimi de dahil olmak üzere İran'ın nükleer programının kilit bölümlerine ilişkin bilgi sürekliliğini yeniden sağlama kabiliyetini tehlikeye atmaktadır.
Bu adımları ve İran'ın UAEA ile işbirliğini daha da azaltacak adımlar açıklayarak yanıt vermesini kınıyoruz. Bu adımlar sadece durumu daha da kötüleştirmekte ve nükleer anlaşmanın tam olarak uygulanmasına yönelik çabalarımızı zorlaştırmaktadır. Ayrıca İran'ın başarılı bir sonuca ulaşma konusundaki kararlılığı konusunda da şüphe uyandırmaktadır. İran'ı ilgili tüm izleme ve doğrulama tedbirlerini uygulamaya devam etmeye, nükleer gerilimi tırmandırmaya son vermeye ve halen mümkünken nükleer anlaşmayı yeniden tesis etmek üzere masada bulunan anlaşmayı acilen sonuçlandırmaya çağırıyoruz.”
Yaygın olarak İran nükleer anlaşması veya İran mutabakatı olarak bilinen Kapsamlı Ortak Eylem Planı, İran'ın nükleer programına ilişkin olarak İran ile P5+1 ülkeleri (ABD, Rusya, Çin, Fransa, İngiltere, Almanya) ve Avrupa Birliği arasında 14 Temmuz 2015 tarihinde Viyana'da imzalanmıştı.
Yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran'ın nükleer programını durduracak olan 2015 nükleer anlaşmasını yeniden canlandırma konusunda yürütülen müzakereler Ukrayna’yı işgal eden Rusya'nın yeni talepleri üzerine Mart başında kesintiye uğramıştı.
2018’de dönemin ABD Başkanı Donald Trump, anlaşmadan çekilmiş ve Tahran'ın yaklaşık bir yıl sonra nükleer yükümlülüklerini ihlal etmeye başlamasına neden olmuştu.
Kaynak / VOA Türkçe