Raporda Freedom House, geçen yıl yürürlüğe giren dezenformasyon yasasını örnek göstererek muhalefetin ve bağımsız medyanın daha fazla baskıya uğrayabileceğini belirtti.
Washington merkezli düşünce kuruluşu Freedom House yıllık karşılaştırmalı raporlar serisinin 50’incisini yayımladı.
Yana Gorokhovskaia, Adrian Shahbaz ile Amy Slipowitz’in imzasının bulunduğu ve “Demokrasi Mücadelesinde 50. Yıl” başlığı taşıyan raporda Freedom House 2022 boyunca 195 ülke ve 15 bölgedeki özgürlük durumunu inceledi ve değerlendirmesini yaptı. Rapora göre küresel özgürlük art arda 17. yılda da geriledi.
Ancak Freedom House raporda “50 yıllık ‘Dünyada Özgürlük raporları’, özgürlük talebinin evrensel olduğunu gösteriyor” dedi.
Freedom House raporda ülkeleri “özgür”, “kısmen özgür” ve “özgür olmayan” ülke olarak kategorilendirdi. Bu yıl 195 ülkenin 84’ü “özgür”, 54 ülke “kısmen özgür” ve 57 ülke “özgür olmayan” ülke kategorisinde yer aldı. 34 ülkede iyileşme, 35 ülkede ise düşüş yaşandı.
Türkiye’yi "özgür olmayan ülke" kategorisinde değerlendirdi. Freedom House Türkiye’yi 2018’e kadar “kısmen özgür ülke” olarak değerlendiriyordu.
Raporda 2016’daki darbe girişiminin siyasi haklar ve sivil özgürlükleri uzunca bir süredir gölgelediğini belirten Freedom House “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AKP olayı, kilit demokratik kontrol ve dengelerin kaldırılmasını ve siyasi rakiplerin tasfiye edilmesini haklı çıkarmak için kullandı” dedi.
Kuruluş, bu yıl Türkiye’de yapılacak seçimlerin iktidarın politikaları nedeniyle incelenmesi gerektiğini belirtti.
Türkiye’nin bu yıl önemli bir seçime hazırlandığını not düşen Freedom House, geçen yıl seçim kanununda yapılan değişiklikler ile hükümetin seçim sonuçlarına gelen itirazları değerlendirecek hakimlerin belirlenmesini kontrol edebileceğine dikkat çekti.
Ayrıca raporda, geçen yıl yürürlüğe giren “dezenformasyon yasasıyla” muhalefetin kampanyalarının ve bağımsız medyanın daha fazla baskıya uğrayabileceği değerlendirmesini yaptı.
Dünya'da durum
Freedom House yaptığı genel değerlendirmede, siyasi haklar ve sivil özgürlüklerdeki düşüşün yaşanan savaşlar, darbeler ve iktidarı ele geçirme girişimlerinin yüksek payı olduğunu belirtti.
Şubat 2022’de Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşı örnek veren Freedom House, demokratik kurumlara saldırıların yabancı ülkelerin ordularından gelebileceğini hatırlattı.
Başarısızlıkla sonuçlanan darbe girişimlerinin siyasi sisteme ve insan haklarına zarar verdiğini ifade eden Freedom House demokraside de gerilemeye neden olduğunu aktardı.
Freedom House, 2022’de iki askeri darbe deneyimlemiş Burkina Faso’dan örnek verdi ve liderlerin demokrasiye dönüş konusunda belirsiz sözler verdiğini not düştü.
Geçmişte seçimle iktidara gelen bazı liderlerin 2022’de yerleşik demokratik süreçleri reddederek iktidarlarını sürdürebilmek için kuralları yeniden yazmayı denediklerini söyleyen Raporda Freedom Huse Brezilyalı lider Jair Bolsonaro’nun Ekim 2022’deki seçimi Lula Da Silva’ya kaybettiğini kabul etmemesi örnek gösterdi. Raporda, Ocak ayında Bolsonaro destekçilerinin Kongre’yi, Anayasa Mahkemesini ve cumhurbaşkanlığı sarayını bastığını hatırlattı.
Raporda Freedom House Tunus, Peru, Brezilya, Çin, Afganistan, Myanmar, Tayland, Kolombiya, Kenya, İran, Küba, Çin, El Salvador, Macaristan, Etiyopya, Moğolistan, Amerika Birleşik Devletleri, Slovenya, Kazakistan, Venezuela ve Guatemala gibi ülkelerden iyi ve kötü örnekler verdi.