İHD Eş Genel Başkan Yardımcısı, seçim arifesinde Diyarbakır merkezli yürütülen bir soruşturmada, çok sayıda avukat, gazeteci ve aktivistin gözaltına alınmasının iktidarın baskıcı politikalara devam edeceğini ve baskıyı artıracağını gösterdiğini söyledi.
İHD tarafından oluşturulan “Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2022 Yılı İnsan Hakları İhlalleri Raporu” düzenlenen basın toplantısıyla açıklandı. İHD Diyarbakır Şubesi’nde raporun açıklanmasından önce rapora ilişkin değerlendirmede bulunan İHD Genel Başkan Yardımcısı Rehşan Bataray, Kürt meselesinde sürdürülen otoriter politikalar nedeniyle hak ihlallerinin artış göstermeye devam ettiğini,bölgede özellikle kolluk görevlilerinin faili olduğu birçok yaşam hakkı ihlali gerçekleştiğini söyledi. Kürt sorununa güvenlikçi ve askeri yaklaşım nedeniyle yaşam hakkı ihlallerinin yaşandığını belirten Bataray, Kürt sorunundan kaynaklı yaşanan hak ihalleri nedeniyle kendilerine çok sayıda başvuru yapıldığını kaydetti.
Bölgede 2022 yılında, kişi güvenliği, örgütlenme, düşünce ve ifade özgürlüğü haklarına yönelik baskılar sonucu haksız gözaltı ve tutuklamaların artarak devam ettiğini anlatan Bataray, “Özellikle Kürt siyasetçi ve hak savunucuları; ‘yasa dışı örgüt üyeliği’, ‘yasa dışı örgüt propagandası yapmak’, ‘yasa dışı örgüte bilerek ve isteyerek yardım etmek’ gibi ağır suçlamalar ile karşı karşıya bırakılmışlardır.” ifadelerin kullandı.
‘İhlali gerçekleştirenler ceza almadı’
Muhalif kesimlerin baskılarla susturulmaya çalışıldığı, siyasi partilere yönelik baskıların sürdüğünü vurgulayan Bataray, bunun Halkların Demokratik Partisi (HDP) kapatma istemiyle dava açılmasıyla kendini gösterdiğini, HDP önceki dönem eşbaşkanları ile kayyım atanan belediye eşbaşkanlarının tutuklandığını hatırlattı. Bir başka alan olan cezaevlerinde de ihlallerin sürdüğü ve bu yönede kendilerine çok sayıda başvuru yapıldığını dile getiren Bataray, ihlalleri gerçekleştiren kamu görevlilerinin ceza almadıklarının tespit edildiğini kaydetti.
‘Gazetecilerin meslek faaliyeti suç konusu yapıldı’
Basın özgrülüğüne yönelik ihlallere vurgu yapan Bataray, geçen yıl Diyarbakır merkezli yürütülen bir oprasyonda 20 gazetecinin gözaltına alındığını bunlardan 16’sının tutuklandığını hatırlatarak,“Gazetecilerin mesleki faaliyetleri suç konusu yapılmış; halkın haber alma hakkı, basın özgürlüğü ve kişi özgürlüğü ile güvenliği hakkı ihlal edilmiştir” diye konuştu.
‘Özür ve tazminat yoluna gidilmeli’
Kürt sorunun, Türkiye’nin en temel hak, özgürlük ve demokratikleşme sorunu olarak varlığını koruduğunun dile getiren Bataray, kendilerinin her zaman Kürt sorununun demokratik, barışçıl ve adil çözümünü savunduklarını vurgulayarak, devletin faili olduğu ağır hak ihlalleriyle yüzleşmesini, bu ihlallerden kaynaklı özür ve tazmin yoluna gitmesini istedi.
‘Baskıcı politikalar devam edecek’
Önümüzdeki seçim sürecine dikkati çeken Bataray, seçim arifesinde yaşanan gözaltı, tutuklama ve siyasi partilere saldırıların seçim güvenliği ve hak ihlaleri konusunda duydukları kaygının ne kadar yerinde olduğunu gösterdiğini belirterek, “Diyarbakır Merkezli yürütülen soruşturma kapsamında, tam da seçim arifesinde çok sayıda avukat, gazeteci ve aktivistin gözaltına alınması ve tutuklanması seçim öncesinde iktidarın anti demokratik ve baskıcı politika ve uygulamalarına devem edeceği ve baskıyı arttıracağını göstermektedir” şeklinde konuştu.
Yaşam hakkı ihlalleri
Bataray’ın değerlendirmelerinden sonra raporun özet verilerini paylaşan İHD Bölge Temsilcisi Tahir Saçaklı, bölgede “keyfi öldürme, silah ve orantız güç kullanma, dur ihtarına uymama, yargısız infaz” sonucu, kolluk güçleri tarafından açılan ateşle 6 yurttaşın yaşamını yitirdiğini, 14’ünün yarlandığını kaydetti. Saçaklı, korucular tarafından açılan ateşle bir korucu ve bir yurttaşın yaşamını yitirdiğini, birinin ise yaralandığını belirtti.
Bölgedeki ceza infaz kurumlarında 13 kişinin intihar ettiği iddia edildiğini, 8’inin çeşitli hastalıklar olmak üzere 21 kişinin yaşamını yitirdiğini, bir kişinin ise gözaltında intihar ettiği ileri sürülerek yaşamını yitirdiğini aktaran Saçaklı, fali meçhul saldırılarda ise 3 kişinin yaşamını yitirdiğini ifade etti. Bölge kentlerinde 2022’de 8 asker-polisin intihar ettiği iddia edilerek şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdiğini aktaran Saçaklı, resmi hata ve ihmaller sonucu ise 2 kişi yaşamını yitirirken en az 329 kişinin yaralandığını söyledi.
Çatışmalardan kaynaklı yaşam hakkı ihlalleri
Bölgede yaşanan çatışmalarda 114 kolluk görevlisinin yaşamını yitirdiğini, 59’un yaralandığını, aynı çatışmalarda en az 267 örgüt mensubunun, 9 sivilin öldürülüğünü, 34 sivilin ise yaralandığını aktaran Saçaklı, 3 kişinin ise silahlı örgüt militanlarının saldırısı sonucu yaşamını yitirdiğini dile getirdi. Sınır hattında 2 kişinin donarak, 3 kişinin vurularak yaşamını yitirdiğini kaydeden Saçaklı, bölge kentlerinde 16 çocuk, 51 kadın, 21 erkek olmak üzere; en az 88 kişi şüpheli bir şekilde yaşamını vurguladı.
Kadın ve çocuklara yönelik ihlaller
Bölgede 8 kadının intihar, 39 kadının aile içi şiddet, 18 kadının ise toplumsal saldırı sonucu yaşamını yitirdiğini kaydeden Saçaklı, toplumsal alanda en az 5 kadına yönelik cinsel saldırı, 28 kadına yönelik şantaj ve tehdit gerçekleşirken, en az 2 kadın fuhuş yapmaya zorlandığını ifade etti.
Bölgede 2022’de 8 çocuğun intihar, 8’inin aile içi şiddet, 8’nin ise toplumsal şiddet sonucu yaşamını yitirdiğini anlatan Saçaklı, 2 çocuğun aile içinde, 260’nbın toplumsal alanda cinsel istismara maruz kaldığını, 2’sinin ise fuhuşa zorlandığını aktardı.
İşkence ve kötü muamele ile tutuklamalar
Bölgede 15 kişiye gözaltında, 178 kişiye gözaltı merkezleri dışında, 42 mahpusa hapishanede işkence ve kötü muamele yapıldığını dile getiren Saçaklı, bölge kentlerinde en az 110’nu çocuk 2 bin 143 kişinin gözaltına alındığını, biri 1’i çocuk en az 194 kişinin tutuklandığını söyledi.