İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın seçim kampanyası sürecindeki en önemli vaatlerinden biri, ülke içindeki mültecilerin sınır dışı edilmesi olmuştu. Pezeşkiyan, mültecilerin ülke içinde uyuşturucu ve istihdam gibi birçok sosyal probleme yol açtığını, bu nedenle sorunun acilen çözülmesi gerektiğini belirtmişti. İran’ın yeni cumhurbaşkanı, göreve gelir gelmez, İçişleri Bakanlığı, ülke içindeki mültecilerin deport edileceğini duyurdu ve son tarih olarak ise aralık ayının sonunu işaret etti.
5 Milyon mülteciden 100 bini harekete geçti
İran, Pakistan ve Afganistan’da alınan kararların Türkiye sınırındaki göç trafiğine yansıması çok da uzun sürmüyor. Görüştüğümüz İranlı kaynaklar, deport kararının ülke içindeki mültecileri tedirgin ettiğini ve Afganistan’a geri gönderilmeyi göze alamayan en az 100 bin mültecinin, şimdiden ülkenin batısına, yani Türkiye’ye doğru hareket haline geçtiğini söylüyor. İran İçişleri Bakanlığı’nın paylaştığı verilere göre, ülke içinde 5 milyona yakın mülteci bulunuyor ve bu sayının büyük bir çoğunluğunu Afganistan’dan gelenler oluşturuyor.
İran hükümetinin almış olduğu kararın Türkiye sınırına yansımalarını araştırmak ve gözlemlemek için Duvar’dan Kadir Cesur, Van’ın İran sınırındaki köylerine gitti. Burada görüştüğ birçok köy sakini, sınır duvarları ve hendeklere rağmen günlük geçişlerin devam ettiğini ve her geçen gün ülkeye giren mülteci sayısının arttığını ifade ediyor.
Mülteci geçişleri arttı
Türkiye'nin İran’la 534 kilometrelik kara sınırı bulunuyor. Bu sınırın 295 kilometresi ise Van’la İran arasında. Sınırın şu ana kadar en az 173 kilometresine duvar örüldü. Ayrıca sınırda, 4 metre genişliğinde ve 4 metre derinliğinde hendekler, jiletli tel örgüler, termal kameralar ve gözetleme kuleleri bulunuyor. Alınan önlemler, geçişleri büyük ölçüde azaltmış olsa da göç halen devam ediyor. Bir sınır köyünde görüştüğümüz köy sakinleri, geçişlerin bazı gecelerde 300 kişi civarında olduğunu ve bu sayının geçtiğimiz ayların da üzerinde olduğunu söylüyor.
Görüşülen başka bir köy sakini, sınır duvarının aşılması için merdiven kullanıldığını ve her gece köydeki evlerin damlarına dayalı merdivenlerin kaçakçılar tarafından çalındığını söylüyor.
Kaçakçılar, tur firması gibi çalışıyor
Afganistan’dan göç etmek isteyen mülteciler, İran ve Türkiye’deki organizatörlerle iletişime geçiyor. Bir tur firması gibi çalışan bu oluşumlar, mültecilerin Afganistan’dan İran’a ve İran’dan da Türkiye’ye geçiş sürecinin tamamını yürütüyor. Göç güzergahındaki taşeronlar arasında bir iş bölümü yapılıyor. Afganistan’da göç grubunu oluşturanlar, İran’a geçişi sağlayanlar, İran’dan Türkiye sınırına kadar getirenler, sınırın Türkiye tarafına geçirenler, sınır köyünden Van’a ve buradan da batı şehirlerine transferler edenler gibi birçok kademe bulunuyor. Bu göç yolculuğunda mültecilerin, kaçakçılardan almış olduğu ‘hizmetin’ şekli ise ödenen ücrete göre değişiyor.(Duvar-Kadir Cesur)