Son olarak Kuzey Kürdistan şehri Iğdır'da görülen leoparlar, Kuzey Kürdistan ve Türkiye'de şu ana kadar dört bölgede kayda alındı... "Sayıları şimdilik birkaçı geçmiyor ve hepsi erkek"
Komşu ülkelerden, yüzlerce kilometre yolu aşarak geliyorlar. Şu ana kadar doğu, güneydoğu, Akdeniz ve Karadeniz'de kayda alındılar. Kalıcılar mı bilinmiyor. Yaban hayatı uzmanı Kütükçü, leopar araştırmalarındaki son durumu anlattı
Tıklayınız: Kürdistan Bölgesi'nde nesli tükenmekte olan bir leopar yakalandı
Iğdır'da bir ay arayla ikinci kez leopar yani kullanılan diğer isimleriyle "pars", "panter" görüldü.
Bülent Aydın Karakolu'nun termal güvenlik kameralarına yansıyan görüntüler, Iğdır'ın Aralık Belediye Başkanı Mustafa Güzelkaya tarafından sosyal medyada bizzat paylaşıldı.
Son leoparın yaklaşık bir ay önce yine aynı bölgede görüntülenen leopardan farklı olduğunun tahmin edildiği söylendi.
Leoparın halen doğal hayatın bir parçası olduğu İran veya Kafkasya ülkelerinden gelmiş olabileceği belirtiliyor.
Aslında leopar Kürdistan ve Türkiye' topraklarının yabancısı değil. 1970'li yıllara kadar özellikle Toros Dağları ve Aydın ilinde görülüyordu.
Ancak en son Ankara'nın Beypazarı ilçesinde 1974 yılında bir leoparın vurulmasının ardından bir daha görülmeyince "Anadolu leoparı" olarak bilinen türün neslinin tükendiği düşüncesi ağırlık kazandı.
Iğdır'da son olarak görüntülenen leopar / Fotoğraf: AA
Yok olduğu sanılan leoparın dönüşü...
Taa ki son yıllara kadar. 2010 yılından günümüze kadar Rize, Diyarbakır, Siirt, Şırnak, Dersim illerinde leoparlar ya kameralarca görüntülendi ya da vurulma ve kendiliğinden ölme sonucu cesetleri bulundu.
Bunların genellikleKuzey Kürdistan, İran, Kuzey Irak, Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan'a bağlı Nahçivan doğasından çiftleşecek eş bulmak veya av peşinde gelen leoparlar olduğu iddia edildi.
Bundan dolayı görüntülenen bu hayvanların "Anadolu leoparı" olarak değil, "İran veya Kafkas leoparı" diye nitelenmesinin daha doğru olduğunu öne sürenler oldu.
Anadolu leoparının eski mekanı olan Toroslar'da (Antalya, Mersin bölümünde) leoparın varlığını sürdürdüğüne dair izler bulunduğu iddiası internet ansiklopedisi Wikipedia gibi açık kaynaklarda yer alsa bile doğu illerinde olduğu gibi bunları kanıtlayacak bir görüntü ortaya konulmadı.
Yine 2020 yılında Bodrum Bitez'de kırsal alanda bir kişi tarafından uzaktan görüntülenen siyah renkli bir hayvanın leopar olabileceği iddia edilmiş ancak yapılan incelemede bunun bir siyah kedi olduğu öne sürülmüştü.
Cudi Dağı'nda görüntülenen leopar / Fotoğraf: AA
"Türkiye'de yaşadığı artık biliniyor"
Sonuç olarak 15 yıl öncesine kadar varlığı tartışılan ve nesli tükendiği düşünülen leoparın az sayıda olsa bile Kürdistan topraklarında var olduğu biliniyor.
Peki yapılan araştırmalarda son durum ne? Günümüzde Afrika ve Asya ülkelerinin bir kısmında varlığını sürdüren leopar Anadolu'ya kalıcı olarak geri mi döndü yoksa yaşadığı komşu coğrafyalardan kısa süreliğine ziyaretler yapıp geldiği yerlere mi dönüyor?
Sınırdan daha uzakta olan Dersim, Diyarbakır gibi illerde görüntülenmesinin nedeni ne?
Son olarak eski mekanı olan Toroslar'da yani Akdeniz bölgesinde halen var mı?
Bu soruları yaban hayatı uzmanı ve araştırmacısı veteriner hekim Ahmet Emre Kütükçü yanıtladı.
Kütükçü, sorularımıza temkinli cevaplar verdi. Örneğin kaç ilde ve illerin hangilerinde leoparın yaşadığının kesinleştiği sorusuna cevap vermek yerine daha genel ifadeler kullandı.
Bu aslında yaban hayatı uzmanlarının genel bir tutumu. Çünkü uzmanlar leoparların yaşadığı illeri ve yerleri net bir şekilde beyan ederek kötü niyetli avcıların buralarda yoğunlaşmasının önüne geçmeye çalışıyor.
Buna karşın Kütükçü, açıklamasında önemli bilgiler de verdi. İşte o sorular ve Kütükçü'nün cevapları.
Ahmet Emre Kütükçü / Fotoğraf: Independent Türkçe
"Gözlemlenen bireylerin tamamının erkek olması üreyen dişi yok mu sorusunu akla getiriyor"
Soyu tükendi sanılan leoparların görüntülenmelerindeki artışı neye bağlıyorsunuz?
Soyu tükenmemişti ama ülkedeki popülasyonları büyük oranda insan baskısı ve zulmüyle yok olmuştu. Bu gözlemlenen bireylerin tamamının erkek olması ülkede üreyen bir dişi yok mu sorusunu gündeme getiriyor. Erkek bireyler yüzlerce km. gidebildiği için komşu ülkelerden gelme olasılığı ortaya çıkıyor. Son zamanlarda ki gözlemlerde artışın iki nedeni olabilir. Gelişen teknoloji ve artan kullanım olanağıyla fotokapan ve diğer görüntüleme teknolojileri sayesinde gözlemler artıyor. Diğer nedense komşu ülkelerde leopara yönelik artan koruma çalışmaları ve bu çalışmaların başarılı olması sonucu burada çoğalan bireylerin ülkemize girişinde de artış yaşanması.
"Dört bölgede varlıkları kayıt altına alındı"
Türkiye'de son yıllarda hangi bölgelerde leoparların varlığı kayıt altına alındı.
Kuzey Kürdistan, Karadeniz ve Akdeniz bölgesinde leoparlar kayıt altına alındı. Kayıt altına alındıklarını söylemeyi seçiyoruz çünkü görüldükleri yerlerde kalıcı olup olmadıklarını bilmiyoruz.
Bodrum Bitez'de görüntülenen ve leopar olduğu iddia edilen bu hayvanın sonradan kedi olduğu öne sürüldü
Türkiye'de tahmini kaç leopar var?
Şu an ülkede hala fotokapanlarla takibi yapılan birkaç birey var. Bunların ülkenin uzak köşelerinde görülmesi umut verici. Bu ülke içinde hala güvenle hareket edebildikleri koridorlar olduğunun göstergesi.
Görülenler Anadolu leoparı mı oksa İran leoparı mı?
Aslında hepsi aynı alttür. Kafkasya, Irak, İran, Orta Asya ve ülkemizde de görülen bireylerin hepsi aynı alttüre mensup. Ancak taksonomisi (sınıflandırılması) sürekli değişiyor. Son genetik çalışmalar bu alttürün bilimsel adı Panthera pardus tulliana olarak belirlendi. Ancak bilimsel ismi dışında Anadolu leoparı, Kafkasya leoparı ve İran leoparı gibi farklı isimlendirmeler kullanılıyor. Leoparın Türkiye'de metapopülasyonu (kaynak popülasyon) var mı sorusunun cevabı için çok daha fazla çalışmaya ihtiyaç var.
Görüntüdeki leopar 2013 yılında saldırdığı iddia edilen bir kişinin yakını tarafından vurulmuştu / Fotoğraf: AA
"150 kilometre göç ettikleri sanılıyordu daha fazlasına gidebildikleri anlaşıldı"
Görülen leoparların komşu ülkelerden geldiği belirtiliyor. Bir leopar ne kadar uzağa gidebilir?
Bir erkek leoparın 150 km mesafe göç edebileceği tahmin ediliyordu. Ancak bunun kat kat üstünde mesafeleri kat edebildiği görülüyor.
Bir zamanlar Anadolu'nun birçok ilinde görülen leoparlar bilinçsiz avlanma nedeniyle yok olma eşiğine gelmişti
Türkiye gibi insansız bölgenin neredeyse olmadığı bir ülkede leoparların çok nadir görülmesinin nedeni ne?
Leopar alttürleri arasında en yoğun nüfusa sahip Afrika ve Hindistan alttürlerini bile doğada gözlemlemek çok zor. Hindistan da şehir içinde bile fark edilmeden yaşayan leoparlar olduğu biliniyor. Leopar doğada çok iyi kamufle olan ve insanlardan çekinen ve uzak duran bir tür.
Leoparlar ağaçlara tırmanmadaki ustalığı ile biliniyor / Fotoğraf: Wikipedia
"Türkiye'de leoparlar diğerlerine göre insandan daha uzak kalmayı seviyor"
Leoparlar nerelerde yaşamayı seviyorlar?
Leopar yaşam alanı konusunda çok seçici değil. Yoğun kar örtüsü dışında her türlü coğrafyada barınabilir. Leoparın varlığı için en önemli etken avladığı hayvanların yeterli olması. En az dört beş farklı türde ve sağlıklı sayıda avlayacağı hayvanın varlığına bağlı. Tabi bulunduğu bölgede rahatsız edici insan aktivitelerinin de olmaması gerekiyor. Bizdeki alttür diğerlerine göre daha insandan uzak kalmayı seviyor.
Ali Kemal Erdem / Independent Türkçe