Batmanlı Çetin Güler ve çocukları Mîrê Bilurê (Kavalın Miri) Egîdê Cimo'nun sesinin izini sürüyor
Köyümüzün çevresinde düğünler yapılıyordu, bu müzik çok hoşuma gidiyordu. Köyümüzün kenarında bulunan Çemê Reş'te kamışlar vardı. Ben bir kamış koparıp bağladım, üzerinde delikler açtım. Üfledim ve ses çıktı. Bunun üzerine dedim ki: Atık müzik yapacağım.
Evimiz köyün diğer evlerinden biraz daha yüksekteydi. Düdüğün sesi çok güzel yayılıyordu ve ben çalınca köylüler duyuyordu. Bir süre sonra her çaldığımda köylüler evin etrafında toplanıyordu.
Mîrê Bilurê (Kavalın Miri) Egîdê Cimo, dünyaya tanıttığı kaval ya da yerel formuyla duduk ile olan ilk buluşmasını böyle anlatır.
1932 yılında Ermenistan'ın Erdeşer köyünde dünyaya gelmişti Cimo.
Aslen Van'ın Özalp İlçesi'nden olan Cimo, 2019 yılında Erivan'da hayata gözlerini kapamıştı.
Duduk, kaval ve mey ile beraber birçok enstrümanı daha kullanan Cimo, 1955'te Erivan Radyosu'nun Kürtçe bölümünde müzisyen olarak çalışmaya başladı.
Cimo aralıksız şekilde 35 yıl boyunca Erivan Radyosu'nda kompozitörlük yaptı ve nefesiyle ses verdiği kavalı ile birçok Kürtçe kilamları günümüze taşıdı.
Kürtlerin müzik hafızasında önemli bir yere sahip olan Erivan Radyosu'nun mihenk taşlarından olan Egîdê Cimo, hem Kürt Sovyet Müzik ekolü olarak isimlendirilebilecek sürecin mimarlarından biri oldu hem de eşlik ettiği dengbêjlerin kilamlarına ruh taşıyıcılığı yaptı.
Egîdê Cimo; Şeroyê Biro, Karapetê Xaço, Efroye Esed, Aslika Qadır, Aram Tigran gibi dengbêjlerin de olduğu birçok müzisyene eşlik etti, yakından çalıştı.
Batmanlı Çetin Güler ve çocukları Egidê Cimo'nun sesinin izini sürüyor.
Çetin Xoce olarak da bilinen Çetin Güler, Cimo'nun ekolunu benimsemiş ve yıllardır bölge kentlerini gezerek meyine can veriyor.
11 yaşındaki Semend Güler ise Çetin Güler'in en küçük oğlu.
Egidê Cimo'nun makamını referans alan Çetin Güler (Çetin Xoce), çaldığı mey ile ünlenmiş.
Semend ve kardeşleri bir ay önce Van'a gelmiş. Bazen yalnız, bazen de kardeşleri ile beraber mey (duduk-balaban) çalmaya çıkıyor.
Durdukları her yer kendileri için birer sahne, o denli titiz ve içtenlikle üflüyor kadim enstrüman olan meyi.
Uğradığı her sokakta kısa sürede etrafında kalabalıklar toplanıyor ve çalmaya başladığında mini bir resital halini alıyor sunumu.
Semend'le kent merkezindeki ara bir sokaktaki bir kahvehanede karşılaştık.
Kahvehanenin önüne bıraktığı bir tabureye oturmuş ve yüzünü eski bir duvarın gri boşluğuna dönmüştü.
Taburesine biraz daha yerleştikten sonra küçük siyah çantasından enstrümanını çıkardı önce; kısa bir hazırlıktan sonra etrafa anlamak isteyen gözlerle bir bakış fırlattıktan sonra küçük esmer parmaklarını götürdü meyin üstüne ve derin bir nefes aldıktan sonra başladı üflemeye.
O ilk buğulu ve kadife ses, önce etrafta oturanları sarıyor sonra sokakta geçenleri.
Derinden gelen tınısı tüm yüzleri Semend'e doğru çekiyor ve kalabalık bir anda çoğalıveriyor.
Yüzlerde; hayret, şaşkınlık biraz da heyecan ve özlem duyguları beliriyor.
İltifat edenler, gözleriyle olumlayanlar ve o anı resmetmek için telefonuyla çekimler yapanlar…
Fotoğraf: Şenol Balı/Independent Türkçe
Semend; çalmaya, çaldıkça göz kapaklarını daha sıkı birleştirerek etraftakiler ile arasında ince bir çizgi çekmeye devam ediyor.
Çalarken üzeri örtülmüş bir bilgeliğe, erken bir olgunluğa dayanmış gibiydi.
Sadece sessizliği anlatıyordu ve kendinden emin...
Semend çalmaya başladığında kısa sürede kalabalıklar toplanıyor / Fotoğraf: Şenol Balı/Independent Türkçe
Meyi babasından öğrendiğini söylüyor Semend. İki yıl önce başladığı bu serüvenine devam etmek istiyor.
Semend'in en sevdiği kilam ise Evdalê Zeynikê'nin kadim kilamı ve Sovyetlerin emektar dengbêjî Şeroyê Biro'nun yanık sesiyle dillendirdiği Hekimo kilamı…
Hekimo kilamı ile başlıyor çalmaya.
Notalarla sınırsız bir döngünün izlerini takip ediyordu sanki.
Nefesi, tüm sözcükleri acı bir tutkal gibi boğuyordu.
Evdalê Zeynikê'nin hikayeciliğini, Şeroyê Biro'nun titreyen sesini salık veriyordu.
Şeroyê Biro, şöyle diyordu Hekimo kilamında;
Were bêje hekîmo hekîm qûrban tuyê bi xwe kî. Xwedê hebînî ser me da neke nazî, wey neke nazî.Tuyê merhemekê ji birîna min re çêkî, tovê henikê, ji donê zeytê, koka darê dara mazî
Gel söyle ey hekim, oy, hekim kurban Allah aşkına naz eyleme bana…
Sen bir merhem yapasın baba evimin yaralısının yarasına tayın kuyruğundan, zeytinyağından, ağaç kökünden, Mazı ağacının kökünden…
82 yaşında ölen Şeroyê Biro'nun seslendirdiği, sözleri Evdalê Zeynikê'ye ait olan Ermeni bir doktor ve Kürt bir kızın umutsuz aşkını anlatan ünlü Hekimo kilamı
Semend, kardeşi Siyabend ile beraber bir ay önce Batman'dan geldiğini söylüyor.
5. sınıfa gittiği bilgisini veriyor ve her tatilde şehir şehir, ilçe ilçe gezdiklerini sözlerine ekliyor.
Semend'in Siyabend dışındaki diğer iki abisi de mey çalıyor. Hatta ona göre en tecrübelileri en büyük abisi olan Egid.
Semend, en çok babasını model aldığını belirtiyor. Egidê Cimo'yu daha çok sevdiğini ve dinlediğini söyleyen Semend, babasının da Cimo'nun izinden gittiğini ve o makamla çaldığını dile getiriyor.
Cimo'nun cenaze törenini TV'den izlediğini söylüyor Semend ve kaval sesiyle gömüldüğünü.
Semend'i dinleyen kalabalıktan... / Fotoğraf: Şenol Balı/Independent Türkçe
Semend'i dinleyen kalabalığa dönüyorum sık sık. Bir büyü izliyordu sanki herkes.
Kendilerini uzak bir geçmişin dehlizlerinde kaybettiren bir sihri…
Zaman asılı kalmıştı yüzlerinde, sadece dinlemek yetecekmişçesine sessiz olana kucak açmışlardı öylece.
Yaklaşık yarım saat çaldıktan sonra önce enstrümanını temizliyor sonra da çantasına koyarak sessizce ayrılıyor ve bir derviş gibi sokağın kalabalığına karışıyor Semend.
Kaynak: Independent Türkçe
Şenol Balı