Haber Merkezi - Almanya'da yaşayan tarihçi İsmail Küpeli, Nazi rejimi ile Türkiye ilişkilerini ortaya koyan belgeyi sosyal medya hesabından paylaştı. 1937-38’de Dersim katliamı ile ilgili dönemin Almanya'nın Trabzon Konsolosluğu’nun o tarihte hazırladığı raporda, “Operasyon bölgesinde beş bin insan öldürüldü” ifadesi yer alıyor.
Raporda, “erkek çocuklar, yaş ve boyları dikkate alınarak operasyon bölgesinde öldürüldüler” bilgisi paylaşılıyor. Ankara’nın Nazi rejimine olan sempati ve hayranlığına da ayrıca yer veriyor.
Dersim Katliamı’nda Nazi gazlarının ve ABD uçaklarının kullanıldığıyla ilgili daha önce yeni belgeler ortaya çıkmıştı. Belgelere Dersim Harekatı, Nazi Soykırımı için laboratuvar işlevi gördü.
1930 yılında Jandarma Umum Komutanlığı tarafından hazırlanan ‘Dersim Raporu’nun özeti şu ifadeydi:
“Hulâsa Dersim evvelâ koloni gibi nazarı itibara alınmalı, Türk camiası içinde Kürtlük eritilmeli, ondan sonra ve tedricen Öztürk hukukuna mahzar kılınmalıdır.”
Geçtiğimiz günlerde ortaya çıkan ve Cumhurbaşkanlığı Arşivi’nden olduğu belirtilen belgeler bu ‘eritilmenin’ muhtevasını ortaya koydu.
Daha önce Kürt aydını Nuri Dersimi ve dönemin tanıklarından İhsan Sabri Çağlayangil’in de öne sürdüğü Dersim Harekatı’nda ‘zehirli gaz kullanıldığı’ iddiaları böylece biraz daha netleşti.
Dersim Gazetesi’nde yayınlanan belgelerin İlki 4’üncü Umumi Müfettişliği’nin gönderdiği bir telgraf. Belgeye göre; Tayyare Alay Kumandanı’ndan yangın, Milli Müdafaa Vekâlet’inden de yakıcı ve boğucu gaz bombaları talepleri yer alıyor.
Abdullah Alpdoğan imzalı ve dönemin başbakanına gönderen telgrafın içeriği şöyle:
“C: 27/3/937 gün ve 263 sayılı yüksek buyruklarına:
1- Tayyare Bölüğü bu gün Elâzize (Elâzığ’a) geldi. Çanakkale’den tertibine emir buyrulmuş olan jandarmaların Balıkesir’den bindikleri trenin dün hareket ettiği haberi de alındı. Her sıkıntılı zamanlarda vazifelerimizi kolaylaştırıcı ve bizleri kuvvetlendirici yüksek eli, yardımı yetiştirmekle minnetimizi artıran Hükümetimizin kudretli başı siz büyüğümüzü arzı şükrana müsaraat ederim.
2- Tayyare Alay Kumandanından yangın ve Milli Müdafaa’dan yakıcı ve boğucu gaz bombaları istedim.”
Basnews