Osman AYDIN
1912’de Pontus Rumlarının, 1915’te Ermenilerin ve 1916’da Kürtlerin tehcirine (sürgününe) karar veren ve uygulayan bizzat İttihat ve Terakki iktidarının bir numaralı adamı, o dönemde İçişleri Bakanı olan Talat Paşa’dır. Talat Paşa bu sürgünlere ait bizzat kendi el yazısı ile yazdığı rakamlar, cetveller ve haritalar onun günlüğünde ve devlet arşivinde yer almaktadır. Kürtler hakkındaki cetvelde verilen rakamlar başka kaynaklarda 850.000’e kadar çıkmaktadır. Ancak cetvelde görülen rakamdan daha aşağı değildir. Talat Paşa sürülen bu nüfusun yarıdan fazlasının yollarda öldüğünü bildirmektedir.
1916 Nisan’ında başlayan Kürt sürgünü konusunda Kürtler neden üç maymunu oynuyor anlayamıyorum. Kürtlere yaşatılan acılar, diğer halklara yaşatılan acılardan nicelik olarak da nitelik olarak da aşağı değildir. Kendi acılarına atlayıp, başkalarının acılarına ağlayanlar sadece gösteri yapıyorlar. Bu saygın ve dürüst bir tavır değildir.
Sürgün edilen KÜRTLER:
GÖNDERİLEN YER | GÖNDERİLEN NÜFUS |
Adana Vilayeti | 13.618 |
Ankara Vilayeti | 108.042 |
Halep Vilayeti | 26.315 |
Ankara Vilayeti | 108.042 |
Diyarbekir Vilayeti | 84.000 |
Sivas Vilayeti | 116.000 |
Trabzon Vilayeti | 60.000 |
Kastamonu Vilayeti | 10.104 |
Konya Vilayeti | 1.044 |
Mamuratülaziz (Elâzığ) | 5.088 |
Musul Vilayeti | 150.000 |
Urfa Sancağı | 45.133 |
İzmit Sancağı | 1.887 |
İçel Sancağı | 426 |
Eskişehir Sancağı | 2.316 |
Bolu Sancağı | 2.500 |
Canik (Samsun) Sancağı | 36.000 |
Kayseri Sancağı | 25.061 |
Karahisar-ı Sahip (Afyon) | 616 |
Maraş Sancağı | 10.120 |
Niğde Sancağı | 4.635 |
Yekûn | 702.905 |
Elâzığ ve Diyarbakır vilayetlerine yerleştirilen nüfus Türklerden oluşmaktadır. Talat Bey’e ait bir telgrafta “Diyarbakır’a gönderilen Türklerin yerinde bırakılması” diye bildirilmiştir.
KAYNAK: Talat Paşa’nın Evrak-ı Metrukesi Everest Yayınları – İstanbul (Yayınlayan Murat Bardakçı)