ABD’deki Hastalık Kontrol ve Koruma Merkezleri’nin 2020 yılına ilişkin paylaştığı silahlı şiddet raporu, 15-34 yaşlarındaki Siyah erkeklerin silahla öldürülme ihtimalinin aynı yaştaki beyaz erkeklere oranla 20 kat daha fazla olduğunu gösteriyor.
ABD'nin Hastalık Kontrol ve Koruma Merkezleri (CDC), "Yaşamsal Belirtiler: Ateşli Silah Cinayetleri ve İntiharları - ABD, 2019-2020" çalışmasının sonuçlarını dün (10 Mayıs) kamuoyuyla paylaştı.
Yeni tip koronavirüs (COVID-19) pandemisinin ilk yılında yaşanan silahlı şiddet olaylarına ilişkin araştırma sonuçları ülkede ateşli silahla işlenen cinayetlerin bir yılda yüzde 35 arttığını ortaya koyuyor. Bu, 1994 yılından beri kaydedilen en yüksek ateşli silah cinayeti oranı.
Dahası, ateşli silahların kullanıldığı olaylarda yaşanan 45 bini aşkın ölüm ülkede şimdiye kadar görülen en yüksek ölü sayısı.
Siyah ölümleri
The New York Times (NYT) gazetesinin aktardığına göre, CDC'nin açıkladığı yeni rakamlar sadece ateşli silahlarla işlenen cinayetlerdeki ürkütücü artışı gözler önüne sermek ile kalmıyor aynı zamanda pandemiden de önce var olan "genişlemiş eşitsizlikleri" de belgeliyor.
Buna göre, ateşli silahların kullanıldığı cinayetler genellikle yoksul topluluklarda en yüksek oranlarda seyredip en yüksek artışı kaydederken söz konusu şiddet olayları özellikle genç Siyah erkekleri etkiliyor.
Sayıları daha az olmakla birlikte ateşli silah kullanımı sonucu Siyah kadın ölümleri de bu dönemde ciddi oranda artış gösteriyor.
2020 yılına ilişkin veriler bir önceki yıl ile karşılaştırıldığında, ABD'de yaşanan ateşli silah cinayetlerinin Siyahlar arasında yüzde 39,5 oranında arttığı görülüyor. 11 bin 904 Siyah, ateşli silahlar ile işlenen cinayetlerde hayatını kaybederken ölenlerin çoğu genç ve erkek.
CDC'nin yayınladığı araştırma sonuçlarını inceleyen Johns Hopkins Silahlı Şiddete Çözümler Merkezi'nin yaptığı bir analiz ise ABD nüfusunun sadece yüzde 2'sini oluşturan 15-34 yaş grubundaki Siyah erkeklerin ülkede 2020 yılında ateşli silahlarla işlenen cinayetlerde hayatını kaybedenlerin yüzde 38'ini oluşturduğunu ortaya koyuyor.
Diğer bir deyişle, 15-34 yaşlarındaki Siyah erkeklerin silahla öldürülme ihtimali aynı yaştaki beyaz erkeklere oranla 20 kat daha fazla.
Johns Hopkins Merkezi'nden Ari Davis, silahla öldürülen Siyah kadınların sayısının da bir senede yaklaşık yüzde 50 arttığının altını çiziyor.
Muhtemel sebepler
Araştırma sonuçlarını yorumlayan CDC'nin Bilim Direktörü Yardımcısı Thomas R. Simon, "Muhtemel bir açıklama, hizmetler ve eğitimde yaşanan değişiklik ve aksamalar, toplumsal izolasyon, konut dengesizliği ve günlük masrafları karşılamakta yaşanan zorluklar da dahil COVID-19 pandemisi ile ilişkilendirilebilecek stres faktörleri olabilir" diyor.
The NYT'nin aktardığına göre, ateşli silahlarla yaşanan ölümlerdeki artış aynı zamanda silah satışlarındaki artış ile de paralellik taşıyor.
ABD'deki silah satışları COVID-19 pandemisinden önceki seviyesine dönmüş olsa da pandeminin olmadığı bir ABD'de olacağından 15 milyon daha fazla silahın şu anda dolaşımda olduğu tahmin ediliyor.
Öte yandan, ateşli silahlar ile işlenen cinayetlerin temelinde bir dizi etmen yatıyor. Gazetenin atıfta bulunduğu federal araştırmacılar, özetle şu etmenleri sıralıyor: Rutin sağlık hizmetlerindeki aksamalar, sağlık hizmetlerine erişimdeki adaletsizlik ve sonunda kötü konut koşulları, sınırlı eğitim fırsatları ve yüksek yoksulluk oranlarında payı olan süregelen sistematik ırkçılık.
2020'de Türkiye'de silahlı şiddet
* Görsel: Umut Vakfı
Türkiye'de bireysel silahlanma ve bireysel şiddete karşı mücadele eden Umut Vakfı, 2020 silahlı şiddet verilerini Ocak 2021'de açıkladı.
Buna göre, salgın ve karantina gölgesinde geçen 2020'de yaşanan 3 bin 682 silahlı şiddetin yüzde 85'i (3 bin 128) ateşli silahlarla işlendi.
Umut Vakfı bu verileri özetle şöyle değerlendirdi:
"Önce aylarca, sonra da zaman zaman evlerde kapalı kaldığımız 2020 yılında da, üzülerek belirtiyoruz ki, silahlı şiddet bir önceki yılı aratmadı. 2020 yılında, dünya genelini sarsan virüs nedeniyle yılın önemli bir bölümünü evlerde geçirdiğimiz için 'silahlı şiddet' azalır, diye düşündük. Ancak her şeye rağmen bu çalışmamızı aksatmadık.
"Ve günü gününe yerel ve ulusal medyada yaptığımız taramanın sonuçları; 2020'de de şiddetin azalması şöyle dursun, 3 bin 623 olayın gerçekleştiği 2019'a göre geçen yıl 59 olayın daha fazla yaşandığını ortaya koydu.
"Bu rakamlar; pandemiye, sokağa çıkma yasaklarına rağmen şiddetin durmadığını, silahlı şiddetin arttığını ortaya koyarken bir kez daha ülkemizdeki bireysel silahlanmayı da gözler önüne seriyor.
"Umut Vakfı olarak 2020 Silahlı Şiddet Raporu'nu kamuoyuyla paylaşırken 'silaha karşı çıkmak şiddeti önler' diyerek bir kez daha yetkililere sesleniyoruz: Bireysel silahlanmayı önleyin. Bireysel silahlanmayı önleyici yasal düzenlemeler yapın. Cezasızlığın önüne geçin."
Bianet