Barış Kaygusuz
Türkiye, tarihinde ilk kez ülkeyi 5 yıl yönetecek cumhurbaşkanını seçmek için ikinci tura gidiyor.
Cumhurbaşkanının halk oylamasıyla seçilmeye başlandığı 2014'te geçerli oyların yüzde 51,79'unu, 2018'de ise 52,54'ünü alan Tayyip Erdoğan ilk turda cumhurbaşkanı seçilmeyi başarmıştı.
2023 seçimlerinde ise cumhurbaşkanı seçilmek için yeter oy sayısına ulaşabilen aday çıkmadı. Görevdeki Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçerli oyların yüzde 49,5'ini almayı başarırken, muhalefetin adayı Kemal Kılıçdaroğlu ise oyların yüzde 44,89'unu hanesine yazdırdı.
Cumhuriyet tarihinin ilk ikinci tur seçimine doğru ilerleyen Türkiye'de, Erdoğan'la Kılıçdaroğlu arasındaki farkın ikinci turda kapanıp kapanamayacağıyla ilgili tartışmalar devam ederken, son 5 yılda tüm dünyada yapılan 20 ikinci tur seçimininin sonuçlarını inceledik.
Avrupa ve Afrika'da ağırlıklı olarak yüzde 50 barajının, Güney Amerika'da ise yüzde 40 barajının uygulandığı ilk tur seçimlerinin ardından, birçok ülkede ikinci tur seçimlerde katılımın yükseldiği ve bazı ülkelerde geriden gelen adayların ipi göğüslemeyi başardığı görülüyor.
Genel eğilim ilk turu önde kapatan adayın, seçimi de kazanması yönünde şekillense de, Uruguay, Karadağ ve Ekvador gibi bazı ülkelerde ilk turu ikinci sırada tamamlayan adaylar ikinci turda seçimi kazanmayı başardı.
Brezilya ve Polonya gibi yüksek nüfusa sahip bazı ülkelerdeyse, ikinci sıradaki adaylar ikinci turda oy farkını büyük ölçüde eritse bile seçimi kazanamadı.
İşte son 5 yılda ikinci tura giden 20 seçimde ortaya çıkan sonuçlar...
2022- Brezilya Seçimleri
Son yıllarda tüm dünyanın ilgiyle izlediği seçimlerden biri olan Brezilya seçimlerinde izlediği aşırı sağ politikalarla dikkat çeken görevdeki cumhurbaşkanı Jair Bolsonaro, solcu rakibi Lula da Silva ile yarıştı.
Lula da Silva ilk turda oyların yüzde 48'ini, Bolsonaro ise yüzde 43'ünü hanesine yazdırırken, gergin bir atmosferde gerçekleşen ikinci tur seçimlerinde sonuç değişmedi.
Bolsonaro rakibiyle arasındaki 6 milyondan fazla oy farkını 2 milyonun altına indirse de ikinci turda geçerli oyların yüzde 49,1'ini alarak cumhurbaşkanlığı koltuğunu kaybetti.
Katılım oranıysa yüzde 79'da sabit kaldı.
İkinci turda seçimi kaybeden Bolsonaro destekçileri seçim sonuçlarını kabul etmemişti (Reuters)
2023 - Çekya Seçimleri
Ukrayna savaşının bir numaralı gündem maddesi olduğu Çekya seçimlerinin 13-14 Ocak'ta yapılan ilk turunda oyların yüzde 35,4'ünü alan Petr Pavel'le oyların yüzde 35'ini alan Andrej Babis ikinci tura kalmayı başaran isimler oldu.
27-28 Ocak'ta gerçekleştirilen ikinci tur seçimlerindeyse, ilk turda sadece 23 bin olan oy farkını yaklaşık 1 milyona çıkaran Avrupa ve NATO yanlısı Pavel geçerli oyların yüzde 58'ini alarak cumhurbaşkanı seçildi.
İlk turda yüzde 68 olan katılım oranı ikinci turdaysa yüzde 70 olarak ölçüldü.
2021 - Ekvador Seçimleri
7 Şubat 2021'de gerçekleşen ilk tur seçimlerinde oyların yüzde 32,7'sini alan Andres Arauz en yakın rakibine fark atmış olsa da yüzde 40 barajını geçemediği için seçim ikinci tura kaldı.
Üçüncü olan rakibi Yaku Perez'in sadece 32 bin oy önünde yarışı ikinci sırada tamamlayan Guillermo Lasso geçerli oyların yüzde 19,74'ünü alarak ikinci turda Arauz'un rakibi oldu.
İkinci tur seçimleri ise ilk turun tamamen aksi sonuçlar verdi. İkinci tura kalamayan rakiplerinin oylarını büyük ölçüde almayı başaran Lasso, rakibiyle aradaki farkı kapatarak yüzde 52'lik oy oranına ulaştı ve Ekvador'un yeni devlet başkanı seçildi.
İlk turda yüzde 81 olan katılım oranıysa ikinci turda yüzde 84 olarak kayıtlara geçti.
2022 - Fransa Seçimleri
Tüm dünyanın ilgiyle izlediği seçimlerden biri olan Fransa seçimlerinde görevdeki cumhurbaşkanı Emmanuel Macron yüzde 27,9'luk oy oranıyla ilk turu birinci sırada tamamlarken, aşırı sağ Ulusal Birlik'in lideri Marine Le Pen yüzde 23'le ikinci tura kalan bir diğer isim oldu.
24 Nisan 2022'de yapılan ikinci tur seçimlerinde rakibiyle arasındaki 1,6 milyonluk oy farkını 5,5 milyona kadar çıkaran Emmanuel Macron yüzde 58,5'lik oy oranıyla bir kez daha Fransa cumhurbaşkanlığına seçildi.
İkinci turda katılım oranı yüzde 73,6'dan yüzde 72'ye düştü.
Son haftalarda yapılan anketler Le Pen'in Macron'un önüne geçtiğini gösteriyor (Reuters)
2019 - Guatemala Seçimleri
16 Haziran 2019'da ilk turu yapılan seçimlerde oyların yüzde 25'ini alan Sandra Torres ve yüzde 13,8'ini alan Alejandro Giammattei ikinci tura kalmayı başaran adaylar oldu.
11 Ağustos'taki ikinci tur oylamasındaysa geriden gelen Giammattei oyların yüzde 58'ini alarak ipi göğüsleyen isim oldu.
Ancak Guatemala'daki seçimlerde ilk turda oy kullanan tam 1,5 milyon kişi ikinci turda sandığa gitmemeyi tercih etti ve katılım oranı keskin şekilde düştü.
2023 - Güney Kıbrıs Seçimleri
5 Şubat'ta Güney Kıbrıs'ta gerçekleştirilen cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunda oyların yüzde 32'sini alan Nikos Hristodulidis'le, oyların yüzde 29,5'ini hanesine yazdıran Andreas Mavroyiannis ikinci tura kalmayı başardı.
Katılım oranında yarım puanlık bir artışın gerçekleştiği ikinci tur seçimlerinde rakibiyle aradaki farkı korumayı başaran Hristodulidis geçerli oyların yüzde 52'sini alarak Güney Kıbrıs Rum Kesimi'nin yeni lideri oldu.
2018 - Gürcistan Seçimleri
28 Ekim 2018'de gerçekleştirilen ilk tur seçimlerinde hiçbir aday yüzde 50 barajını geçemeyince, yüzde 38,6 oy olan Salome Zurabişvili ve oyların yüzde 37,7'sini hanesine yazdıran Grigol Vaşadze ikinci turda bir kez daha yarıştı.
İlk turu bir puandan daha düşük bir farkla önde tamamlayan Zurabişvili ikinci turda farkı artırarak yüzde 59'la cumhurbaşkanı seçildi.
Gürcistan'daki seçimlerde ilk turda yüzde 46 olan katılım oranı, ikinci turda yüzde 56'ya yükseldi.
Zurabişvili, Gürcistan'ın ilk kadın cumhurbaşkanı olmuştu (Reuters)
2019-20 Hırvatistan Seçimleri
İlk turu 22 Aralık 2019'da gerçekleşen seçimlerde eski başbakan Zoran Milanoviç, oylarında yüzde 29,5'ini alırken, görevdeki cumhurbaşkanı Kolinda Grabar-Kitaroviç ise yüzde 26,65'lik oy oranıyla adını ikinci tura yazdırdı.
5 Ocak 2020'deki ikinci tur seçimlerindeyse katılım oranı yüzde 51'den yüzde 55'e yükselse de sonuç değişmedi.
İlk turu önde kapatan Milanovic, ikinci turda da oyların yüzde 52'sini alarak Hırvatistan'ın yeni cumhurbaşkanı oldu.
Karadağ seçimlerinde
ilk tur ve ikinci turda oyların
dağılımı (Wikipedia)
2023 - Karadağ Seçimleri
19 Mart'ta gerçekleşen cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunda popülist DPS'in lideri Milo Dukanoviç oyların yüzde 35'ini alırken, yeni kurulan merkez Şimdi Avrupa partisinin adayı Jakov Milatoviç yüzde 29'luk oy oranına ulaştı.
Ülke bağımsızlığını kazandığı 2006'dan sonra ilk ikinci tur seçimleri için 2 Nisan'da tekrar sandık başına gittiğindeyse Milatoviç oyların yüzde 58,8'ini alarak Karadağ'ın yeni cumhurbaşkanı oldu.
İlk turda yüzde 64 olan katılım oranıysa ikinci turda yüzde 70'e çıktı.
Bu sonuçla birlikte Milatoviç, çok partili hayata geçilen 1990'dan sonra DPS üyesi olmayan ilk cumhurbaşkanı olarak tarihe geçti.
2022 - Kosta Rika Seçimleri
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yüzde 40 barajının uygulandığı Kosta Rika'da 2022 seçimleri sosyal demokrat Rodrigo Chaves ile eski cumhurbaşkanı Jose Maria Figueres'in yarışına sahne oldu.
İlk turda Figueres oyların yüzde 27'sini hanesine yazdırırken, Chaves ise yüzde 16 oy alarak adını ikinci tura yazdırdı.
İkinci tur seçimlerindeyse geriden gelen Chaves oyların yüzde 52'sini alarak Kosta Rika'nın yeni cumhurbaşkanı oldu.
2019 - Kuzey Makedonya Seçimleri
21 Nisan 2019'da Kuzey Makedonya'da gerçekleşen seçimlerde Stevo Pendarovski ve Gordona Siljanovska-Davkova yüzde 44'er oy alarak ikinci tura kalmayı başardı.
İlk turda rakibinden 4 bin oy fazla alan Pendarovski ikinci turda farkı açarak yüzde 53'le cumhurbaşkanı seçilmeyi başardı.
Seçimlerdeki katılım oranıysa yüzde 41'de yüzde 46'ya yükseldi.
2019 - Litvanya Seçimleri
12 Haziran 2019'da gerçekleştirilen Litvanya seçimlerinin ilk turu nefes kesen bir rekabete sahne oldu.
Toplam 2,5 milyon seçmenin bulunduğu ülkede ilk tur seçimlerini rakibinden sadece 5 bin oy fazla alan Ingrida Simonyte önde tamamlarken, Gitanas Nauseda ise ikinci sırada kaldı.
Katılım oranının yüzde 57'den 53'e düştüğü ikinci turdaysa rüzgar tamamen Nauseda'dan yana esti. Nauseda, oyların yüzde 66'sını alarak Litvanya'nın yeni cumhurbaşkanı olurken, Simonyte ise ilk turdan 3 bin 500 oy eksik alarak yüzde 33'te kaldı.
2020 - Moldova Seçimleri
İlk turu 1 Kasım 2020'de yapılan Moldova tarihinin 4. doğrudan seçiminde, AB yanlısı Maia Sandu oyların yüzde 36'sını alırken, Rusya yanlısı olarak tanımlanan Igor Dodon ise geçerli oyların yüzde 32,6'sını hanesine yazdırdı.
Katılımın yüzde 45'ten yüzde 55'e yükseldiği ikinci tur seçimlerindeyse Sandu, rakibiyle arasındaki farkı açarak oyların yüzde 57,7'sini aldı ve Moldova'nın ilk kadın cumhurbaşkanı oldu.
2021 - Peru Seçimleri
11 Nisan 2021'de ilk tur seçimlerinin yapıldığı Peru'da, oyların yüzde 18,9'unu alan Pedro Castillo ve oyların yüzde 13,4'ünü alan Keiko Fujimori ikinci tura kalmayı başaran isimler oldu.
İkinci tur seçimleri ise ülke tarihinin en nefes kesici yarışlarından birine sahne oldu.
17,5 milyondan fazla oyun kullandığı seçimlerde rakibinden sadece 44 bin oy fazla olan Castillo, yüzde 50,1'lik oy oranıyla Peru'nun yeni cumhurbaşkanı oldu.
İlk turda yüzde 70 olan katılım oranıysa ikinci turda yüzde 74'e yükseldi.
2020 - Polonya Seçimleri
28 Haziran 2020'deki ilk tur seçimlerinde iktidardaki Hukuk ve Adalet Partisi'nin adayı görevdeki cumhurbaşkanı Andrzej Duda oyların yüzde 43,5'ini alırken, Varşova Belediye Başkanı Rafal Trzaskowski yüzde 30 oy alarak adını ikinci tura yazdıran isim oldu.
İkinci tur seçimlerinde daha başa baş bir rekabet yaşansa da oyların yüzde 51'ini alan Duda bir kez daha cumhurbaşkanı seçildi.
Trzaskowski ilk turdaki 2,5 milyonluk farkı, ikinci turda 400 bin seviyesine kadar çekse de bu sonuç muhalefet için yeterli olmadı. Seçimlerde ilk turda yüzde 64 olan katılım oranıysa ikinci turda yüzde 68'e yükseldi.
Andrzej Duda 2015'ten bu yana Polonya'da cumhurbaşkanlığı koltuğunda oturuyor (Reuters)
2019 - Romanya Seçimleri
Romanya'da 10 Kasım 2019'da gerçekleşen cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunda oyların yüzde 37,8'ini alan Klaus Iohannis ve yüzde 22'lik oy oranına ulaşan Viorica Dancila ikinci tura isimlerini yazdırmayı başardı.
Katılım oranının yüzde 51'den yüzde 55'e çıktığı 24 Kasım 2019'daki ikinci tur oylamasında ise Iohannis rakibiyle arasındaki farkı açarak yüzde 66'lık oy oranıyla cumhurbaşkanı seçilen isim oldu.
2019 - Slovakya Seçimleri
16 Mart 2019'da gerçekleşen ilk tur seçimlerinde oyların yüzde 40,5'ini alan Zuzana Caputova, yüzde 18 oy alan rakibi Maros Sefcovic'le birlikte ikinci tura kaldı.
Katılım oranının yüzde 48'den yüzde 41'e düştüğü ikinci seçimlerinde rakibiyle arasındaki farkı korumayı başaran Caputova yüzde 58 oy alarak cumhurbaşkanı seçildi.
2022 - Slovenya Seçimleri
23 Ekim 2022'de gerçekleşen ilk tur seçimlerinde oyların yüzde 33'ünü alan Anze Logar'la yüzde 26'8'lik oy oranına ulaşan Natasa Musar ikinci tura isimlerini yazdıran adaylar oldu.
13 Kasım'da gerçekleşen ikinci tur seçimleriyse Musar'ın dönüşüne sahne oldu.
İlk turda kaybeden adayların oylarının çoğunluğunu toplamayı başaran Musar yüzde 53'lük oy oranıyla rakibini alt ederek Slovenya'nın yeni cumhurbaşkanı oldu.
Katılım oranıysa iki tur arasında 2 puanlık bir artış gösterdi.
Zelenski yolsuzluk karşıtı bir kampanyanın ardından Ukrayna liderliğine seçilmişti (Reuters)
2019 - Ukrayna Seçimleri
Ukrayna'nın savaştan önceki son cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunda oyların yüzde 30'unu alan Volodimir Zelenski ve yüzde 15'lik oy oranına ulaşan görevdeki cumhurbaşkanı Petro Poroşenko ikinci tura kalan isimler oldu.
İki hafta sonra yapılan ikinci tur seçimlerindeyse Zelenski rüzgarları esti. İlk turda elenen adayların neredeyse tüm oylarını hanesine yazdırmayı başaran Zelenski yüzde 73,2'lik oy oranıyla Ukrayna'nın yeni cumhurbaşkanı oldu.
2019 - Uruguay Seçimleri
27 Ekim 2019'da gerçekleşen ilk tur seçimlerinde oyların yüzde 40'ını alan Daniel Martinez ve yüzde 29'luk oy oranına ulaşan Luis Lacalle Pou ikinci tura kalan adaylar oldu.
İkinci turda ise ülke tarihinin en başabaş seçim yarışlarından biri yaşandı.
İlk turu geride kapatan Pou, ikinci turda rakibinden yaklaşık 40 bin oy fazla alarak yüzde 50,7'lik oy oranıyla cumhurbaşkanı seçilmeyi başardı.
Seçimlere katılım oranıysa her iki turda da yüzde 90'da sabit kaldı.
Kaynak: Independent Türkçe