Suriye'de görev yapan Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) ve Emniyet Genel Müdürlüğü mensuplarıyla sivillere yönelik saldırıların artmasının ardından, bazı bölgelere yeni ve kapsamlı askeri harekat planlandığının açıklanması Suriye'de hareketliliği arttırdı. 

2019'da Tel Abyad ve Rasulayn'a yönelik gerçekleştirilen Barış Pınarı Harekatı bölgesinden güneydeki Ayn İsa ve güneydoğudaki Tel Temır'a TSK destekli Suriye Milli Ordusu (SMO) takviye gönderiyor. 

Yerel kaynaklara göre TSK'nın bölgedeki üslerine güçlendirme çalışmaları da yapılıyor. Bu çalışmalarla birlikte  YPG'nin varlık gösterdiği bölgelere yoğun top atışları yapıldı.

Geçen hafta Reuters'ın üst düzey Türk yetkililere dayandırdığı haberinde, silahlı kuvvetler ve istihbarat teşkilatının kapsamlı bir harekata hazırlandığı duyurulmuştu.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Türkiye'nin, Suriye'deki mücadelesi bundan sonraki süreçte "çok daha farklı bir şekilde devam edeceğini" söylemiş ve saldırılara tahammülün kalmadığını belirtmişti. 

2017'de Azez'de yapılan bomba yüklü araç saldırısında 60 kişi öldürülmüştü / Fotoğraf: AA

Soçi'deki kararlar uygulanmadı

2019'daki Barış Pınarı Harekatı'nın 12. gününde Rusya'nın Soçi kentine giden Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vlademir Putin ile bir araya gelmiş, görüşmenin ardından bir mutabakata varıldığını açıklanmıştı.

Erdoğan ile Putin arasındaki mutabakat maddeleri şöyleydi:

• Her iki taraf Suriye'nin siyasi birliği ve toprak bütünlüğünün muhafazasına ve Türkiye'nin milli güvenliğinin korunmasına olan bağlılıklarını teyit ederler.
• Terörizmin tüm şekil ve tezahürleriyle mücadele etme ve Suriye topraklarındaki ayrılıkçı gündemleri boşa çıkarma yönündeki kararlılıklarını vurgularlar.
• Bu çerçevede, Tel Abyad ve Ras Al Ayn'ı içine alan 32 kilometre derinliğindeki mevcut Barış Pınarı Harekatı alanındaki yerleşik statüko muhafaza edilecektir. 
• Her iki taraf Adana Anlaşması'nın önemini teyit eder. Rusya Federasyonu mevcut koşullarda Adana Anlaşması'nın uygulanmasını kolaylaştıracaktır.
• 23 Ekim 2019, öğlen saat 12.00'den itibaren, Rus askeri polisi ve Suriye sınır muhafızları, Barış Pınarı Harekat alanının dışında kalan Türkiye-Suriye sınırının Suriye tarafına, YPG unsurlarının ve silahlarının Türkiye-Suriye sınırından itibaren 30 kilometrenin dışına çıkarılmasını temin etmek üzere girecektir. Bu işlem 150 saat içinde tamamlanacaktır. Aynı saat itibariyle, mevcut Barış Pınarı Harekat alanı sınırlarının batısı ve doğusunda 10 kilometre derinlikte Kamışlı şehri hariç Türk-Rus ortak devriyeleri başlayacaktır. 
• Münbiç ve Tel Rıfat'tan bütün YPG unsurları silahlarıyla birlikte çıkarılacaktır. 
• Her iki taraf terörist unsurlarının sızmalarının önlenmesinin temini için gerekli tedbirleri alacaktır. 
• Mültecilerin güvenli ve gönüllü şekilde geri dönüşlerini kolaylaştırmak maksadıyla ortak çalışma yapılacaktır.
• Bu muhtıranın uygulanmasını gözetmek ve koordine etmek amacıyla müşterek bir denetim ve doğrulama mekanizması ihdas edilecektir. 
• Taraflar, Astana mekanizması çerçevesinde Suriye ihtilafına kalıcı bir siyasi çözüm bulunması amacıyla çalışmalarını sürdürecek ve Anayasa Komitesi'nin faaliyetlerini destekleyecektir. 

Uygulanan sadece ortak devriye oldu

Bu mutabakatın dünya kamuoyuna duyurulmasından bir gün sonra Milli Savunma Bakanlığı bir açıklama yaptı ve harekatın sona erdiğini açıkladı.

Ancak, mutabakatın sadece "ortak devriye" maddesi uygulanabildi. Menbiç ve Tel Rıfat'ta YPG faaliyetleri devam etti. Diğer bölgelerdeki YPG'liler de 30 kilometre güneye çekilmedi.

Mutabakatta yer aldığı gibi Barış Pınarı Harekatı bölgesinin güvenliği ise hiçbir zaman tam olarak sağlanamadı. 22 Şubat, 2 Mayıs, 24 Haziran 2021, 22 Ağustos 2020 ve 23 Aralık 2019, Tel Abyad'a yönelik gerçekleştirilen saldırıların sadece bazıları. Saldırıların bazıları bomba yüklü araçlarla yapıldı ve ölenler sadece sivillerdi. Benzer saldırılar Rasulayn'da da gerçekleştirildi. 

Selam, YPG yöneticileri ile Ayn İsa'da görüştüğünü ve 2 bin 500 dolara bombaları Tel Abyad'a götürmeyi kabul ettiğini söylemişti. Bu saldırılarda 4 sivil hayatını kaybetti. 

Afrin ve Azez'de de saldırılar

Saldırılar sadece Barış Pınarı bölgesiyle sınırlı kalmadı. 2018'deki Zeytindalı Harekatı'yla TSK'nın kontrol sağladığı Afrin'de çok sayıda bombalı saldırı yapıldı. TSK üsleri de benzer saldırıların hedefi oldu.

Suriye'ye yeni askeri harekat sinyali ise saldırıların yoğunlaştığı bu süreçte geldi.

Bazı bölgelere takviye yapıldığı ve "büyük bir savaşa hazırlandıklarını" söylüyor.

Hazırlıkları süren "olası harekatın" ise Tel Rıfat, Menbiç, Ayn İsa ve Tel Temır'ı içine alacağı iddia ediliyor.

2021'in haziran ayında Tel Rıfat'tan atılan füzeler Afrin'de bir hastaneye isabet etmiş, saldırıda 13 sivil hayatını kaybetmişti / Fotoğraf: AA

Tel Rıfat: Halep'in anahtarı kimde kalacak?

Rusya, TSK'nın 2019'da başlattığı Barış Pınarı Harekatı'nın Tel Rıfat'a ulaşmaması için Türkiye'ye bazı sözler vermişti.

Aynı yılın Ekim ayında Soçi'de bir araya gelen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vlademir Putin bir mutabakata varmış, mutabakat gereği YPG unsurlarının bütün silahlarıyla birlikte Tel Rıfat'tan çıkarılacağı karar altına alınmıştı.

Barış Pınarı Harekatı'nın başlamasından 13 gün sonra imzalanan mutabakata göre çekilme işlemi 150 saat içinde sona erecekti ama aradan geçen 2 yıla rağmen Tel Rıfat'taki YPG varlığı devam etti.

Türkiye, Soçi Mutabakatı'nın imzalanmasından 1 gün sonra harekatın sona erdiğini açıklamıştı.

Tel Rıfat'ta YPG'nin dışında Rusya askeri polisi, istihbarat güçleri ile İran'ın destek verdiği milis grupların üyelerinin de bulunduğu aktarılıyor.

Stratejik ve psikolojik önemi bulunan Halep kentine yakınlığı, Tel Rıfat krizini çözülmesi daha da zor bir hale getiriyor.

2018 Zeytindalı ve 2019 Barış Pınarı Harekatları yapılırken onbinlerce Tel Rıfatlı muhalif savaşçıya harekat alanının Tel Rıfat'a genişleyeceği sözü verilmiş ama Soçi Mutabakatı'nın ardından bu gerçekleşmemişti.  

Binlerce Tel Rıfatlı muhalif, 2016'dan bu yana Tel Rıfat'a yönelik harekata hazırlanıyor / Fotoğraf: Independent Türkçe

Menbiç: Fırat Nehri'ni Batı'dan kim izleyecek?

Türkiye, 2015 yılında aldığı bir kararla Suriye'deki kırmızı çizgisini açıklamıştı.

Buna göre Fırat Nehri'nin Batı yakasında herhangi bir YPG unsurunun varlığı kabul edilmeyecekti.

Ama 2016 yılında IŞİD'in Menbiç'ten çekilmesinin ardından kentin denetimini ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri aldı.

SDG'nin ana omurgasını ve karar mekanizmalarını YPG oluşturuyor. Ankara, SDG ile PKK arasında hiçbir fark olmadığını düşünüyor.

Menbiç, Türkiye'nin kırmızı çizgisini Tel Rıfat'la birlikte işlevsiz bırakan ikinci bölge.

2016'daki Fırat Kalkanı Harekatı'nın Menbiç'e de ulaşacağı düşünülüyordu ama Kuzeydeki Ayn el Beyda'da yaşanan küçük çatışmaların dışında herhangi bir hareketlilik olmadı.

2019'da Menbiç'e Suriye güçlerinin girdiği açıklansa da YPG'nin buradaki varlığı sürdü.

Menbiç, El-Bab'a 35 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Bölgede Türkiye destekli SMO güçleri ile hem Suriye ordusu hem de YPG zaman zaman karşı karşıya geliyor. 

IŞİD'in 2016'da Menbiç'ten çekilmesinin ardından kent ABD destekli SDG'nin kontrolüne girdi / Fotoğraf: Reuters

Ayn İsa: Yol savaşlarının yeni cephesi

Ayn İsa'ya yönelik yapılacak askeri harekat, stratejik konumdaki M4 otoyolunun da Tel Abyad'ın güneyinden kesilmesi anlamına geliyor.

Burası gerek YPG gerekse de Rusya için ikmal hattı olarak kullanılsa da savaş öncesi yüz milyonlarca dolarlık bir ticarete konu olan bir bölgeydi.

Suriye hükümeti, Irak sınırından başlayarak Halep'i de içine alan bir hatla kalesi Lazkiye'ye ulaşan bu yolu güvene almak istiyor. 

Rusya ve Suriye hükümeti, M4 yolunun güvende kalmasını istiyor / Fotoğraf: AFP

Tel Temır: Barış Pınarı'nı güvene alma hamlesi

Türk güvenlik kaynaklarına göre Barış Pınarı Harekatı'nın Güneydoğu komşusu olan Tel Temır, Barış Pınarı Harekatı bölgesine yönelik gerçekleştirilen saldırıların üssü. Buranın kontrol edilmesi, Barış Pınarı bölgesini de güvene alacak.