Suriye'de ordu ile Heyet Tahrir Şam (HTŞ) liderliğindeki cihatçı grupların çatışmaları 27 Kasım'dan bu yana sürüyor. Türkiye'nin desteklediği Suriye Milli Ordusu (SMO) da HTŞ liderliğindeki gruplarla beraber hareket ederken, Tel Rıfat’ta Halk Koruma Birlikleri'ni (YPG) hedef alan SMO’nun ilçe merkezinde kontrolü sağladığı iddia ediliyor. Suriye devlet haber ajansı SANA’ya göre, Suriye ordusu ve ‘müttefik’ güçler de Deyr El Zor’daki köylere saldırdığı ileri sürülen Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) saldırılarına karşı koyuyor. Peki, 27 Kasım’dan bu yana Suriye’de neler yaşandı? Bölgede son durum ne? Bu süreçte kim ne dedi?
Devlet Başkanı Beşar Esad’a bağlı Suriye ordusu ile silahlı gruplar arasındaki çatışmalar, HTŞ'nin Halep'in kuzeybatısında bazı köy ve kasabaların kontrolünü ele geçirdiğini açıklamasıyla başladı. Rusya ve Suriye hava kuvvetlerinin İdlib'in güneyindeki sivillere yönelik artan saldırılarına yanıt verdiklerini söyleyen cihatçı gruplar, ‘Saldırıyı Püskürtme Operasyonu’ başlattıklarını duyurdu. Suriye ordusundan yapılan açıklamada ise ordunun Halep'te 'stratejik bir geri çekilme' planladığı belirtildi. Karşı taarruza hazırlanan askerlerin bu kapsamda belirli noktaları terk ettiği ifade edildi.
İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), ordunun çekilmesiyle birlikte SDG’nin Halep Uluslararası Havalimanı'nın kontrolünü ele geçirdiğini ileri sürdü. Bundan birkaç saat sonra ise cihatçı grupların Halep Uluslararası Havalimanı'nı da ele geçirdiği bildirildi. Reuters haber ajansına konuşan kaynaklar, cihatçı grupların İdlib'deki stratejik önem taşıyan Maarat El Numan kentine girdiğini ve İdlib'in tamamının silahlı grupların kontrolüne geçtiğini iddia etti. Cihatçıların Halep ve İdlib illerinin ardından Hama'ya yaklaştığı haberleri de kamuoyuna yansırken, Hama'nın kuzeyindeki Taybetul İmam, Keferzeyte, Keferenbude, Hilfeye, Kaletmadik, Latamine, Soran, Kirnez, Mardes, Hammaiyet ve Termele yerleşimlerinin ele geçirildiği ileri sürüldü. Grupların Hama'nın en önemli ilçelerinden biri olan M5 karayolu üzerindeki Morik ilçesini de aldığı iddia edildi.
Esad'dan ilk açıklama ise 30 Kasım akşamı geldi. Esad, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Devlet Başkanı Muhammed Bin Zayid Al Nahyan ile telefon görüşmesi yaptı. Suriye Devlet Başkanlığı Ofisi'nden yapılan açıklamada, Esad ve Nahyan'ın Suriye'deki son gelişmeleri ve bölgesel konuları ele aldığı belirtildi. Açıklamada, "Başkan Esad görüşmede Suriye'nin istikrarını ve toprak bütünlüğünü tüm teröristlere ve onları destekleyenlere karşı savunmaya devam ettiğini; müttefikleri ile dostlarının yardımıyla onları mağlup ve yok etme kapasitesine sahip olduğunu vurguladı" denildi. Esad'dan gelen açıklamayla eş zamanlı olarak 'Şam yönetimine darbe yapıldığı' iddiası da sosyal medyada dolaşıma girse de Esad'ın açıklamasıyla birlikte bu iddia da yalanlanmış oldu.
Suriye’de çatışmalar devam ederken, İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, 1 Aralık Pazar günü başkent Şam’a giderek Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’la görüştü. Arakçi, Suriye'deki durumun zor olduğunu ancak geçmişte olduğu gibi Esad hükümetinin 'isyancılara' karşı başarılı bir şekilde egemen olacağını söyledi. Arakçi, Şam ziyaretinin ardından Ankara’da mevkidaşı Hakan Fidan ile bir araya gelirken, Kremlin’den de Suriye’deki duruma ilişkin açıklama geldi. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, 2 Aralık’ta yaptığı açıklamada, Rusya'nın Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ı desteklemeye devam ettiğini ve sahadaki durumu analiz ettiğini belirtti. Peskov, Rusya'nın gelişen olaylara bağlı olarak pozisyonunu şekillendireceğini kaydetti.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ise pazartesi günü Arakçi ile düzenlenen ortak basın toplantısında, Suriye'de yaşanan çatışmaları 'herhangi bir dış müdahale ile açıklamanın bu aşamada yanlış olacağını' ifade ederek “Bu Suriye ile ilgili gerçekleri anlamak istemeyenlerin sığındığı bir sığınaktır, hatadır... Geldiğimiz noktada Suriye'de geniş çaplı çatışmaların yeniden başlamasının sebebi, bu ülkenin birbiriyle bağlantılı sorunlarının 13 yılı aşkın süredir çözülmemiş olmasıdır. Muhalefetin meşru taleplerinin göz ardı edilmesi, rejimin siyasi sürece samimi bir biçimde dahil olmaması bir hataydı. Son olarak, sivillere yönelik kapsamlı saldırılar düzenlenmiş olması iç savaşı yeniden alevlendirdi. Biz konulardaki uyarıları ilgili tüm taraflara defalarca yapmıştık. Son gelişmeler, Şam'ın kendi halkıyla ve meşru muhalefetle uzlaşı sağlaması gerektiğini bir kez daha gösteriyor. Türkiye bu yönde gereken tüm katkıyı sağlamaya hazırdır" diye konuştu.
SOHR, 2 Aralık itibarıyla Suriye’nin kuzeyindeki çatışmalarda en az 417 kişinin öldüğünü bildirirken, Türkiye destekli SMO'nun YPG'ye karşı başlattığı 'Özgürlük Şafağı Operasyonu'nda Tel Rıfat ilçe merkezinin tamamına hakim olduğu iddia edildi. Halep’te birçok bölgede kontrolü sağlayan HTŞ ise SDG'nin Halep'ten silahlarıyla birlikte çekilmesi için çağrıda bulundu. HTŞ'nin 'Esad rejiminin zalim güçleriyle savaştığı' savunulan açıklamada, "Bu çerçevede, Halep şehrinden silahlarınızla birlikte güvenli bir şekilde Kuzeydoğu Suriye'ye çıkmanız için size bir fırsat sunuyoruz" denildi. SDG de 2 Aralık’ta yaptığı açıklamada, Suriye'nin kuzeybatısında birden fazla cephede yoğun saldırılarla karşı karşıya olduklarını bildirdi.
Reuters haber ajansına konuşan iki Suriyeli ordu kaynağı, İran destekli silahlı güçlerin 2 Aralık'ta Irak'tan Suriye'nin kuzeyine doğru geçtiğini ileri sürdü. Suriye ordusundan üst düzey bir kaynak, ajansa yaptığı açıklamada, Haşdi Şabi'den onlarca kişinin de gece saatlerinde El Bukamal geçişi yakınlarındaki askeri bir rota üzerinden Suriye'ye geçtiğini bildirdi. Söz konusu yetkili, "Kuzeydeki sınır hatlarındaki yoldaşlarımıza yardım etmek için yeni takviyeler gönderiliyor" ifadelerini kullanarak Suriye'ye geçtiğini belirttiği güçlerin arasında Kataib Hizbullah ve Fatimiyyun Tugayı'nın da olduğunu söyledi. Irak ise Haşdi Şabi'ye bağlı milis güçlerin Suriye ordusuna destek için bu ülke topraklarına girdiği yönündeki iddiaları yalanladı.
Reuters'a konuşan kaynaklara göre, YPG güçleri 'isyancılarla anlaşma' kapsamında 2 Aralık’ta Halep kentinin kuzeydoğusunda kendi kontrolleri altında bulunan bölgelerden çekilmeye başladı. Reuters'a konuşan kaynaklara göre, söz konusu anlaşma, Kürt güçlerinin kuzeydoğu Suriye'de kontrolleri altında bulunan bölgelerden sivillerin çıkmasına izin verecek şekilde Şeyh Maksud, Busta El Başa ve diğer bölgelerden çekilmesini öngörüyordu. Basına yansıyan bazı haberlerde YPG’nin Halep'teki iki Kürt mahallesi olan Şeyh Maksud ve Eşrefiye'den çekildiği ve bu mahallelerin HTŞ'nin kontrolüne geçtiği iddia edildi. SDG’den yapılan açıklamada ise Halep ve çevresine düzenlenen saldırılar sebebiyle göç etmek zorunda kalan halkın Tabka kasabasına tahliye edildiği belirtildi. AA’nın sivil savunma kaynaklarından edindiği bilgiye göre, Rusya'ya ait savaş uçaklarının Suriye'nin kuzeybatısındaki İdlib'de farklı noktalara düzenlediği hava saldırılarında ise 17 kişi hayatını kaybetti, 55 kişi yaralandı.
Suriye devlet haber ajansı SANA, 3 Aralık Salı günü devam eden çatışmalara ilişkin haberinde, Suriye ordusu ve 'müttefik güçlerin' ülkenin Deyr El Zor bölgesinin kuzeyindeki köylere SDG ile bağlantılı güçler tarafından düzenlenen saldırıya karşı koyduğunu iddia etti. AA da konuya ilişkin haberinde YPG'nin Deyr El Zor'un Fırat'ın doğusundaki topraklarındaki yedi köyden Suriye ordusu ve İran destekli grupları çıkarmak için saldırı başlattığını yazdı. Ajans, yerel kaynaklara dayandırdığı haberinde, YPG'nin 'Deyrizor'a bağlı Murrat, Haşşam, Mazlum, Tabiyye, Hüseyiniyye, Salihiyye ve Hatla köylerindeki rejim güçleri ve İran destekli gruplara karşı sabah erken saatlerde saldırıya geçtiğini' iddia etti. Haberde, saldırıların üç yönden başlatıldığı ve çatışmaların sürdüğü belirtildi. HTŞ'nin öncülüğündeki cihatçı grupların, Halep ve İdlib'in ardından ilerledikleri Hama'daki 16 yerleşim bölgesini daha Suriye ordusundan geri aldığı da iddia edildi.
Suriye’ye yönelik diplomatik temas ve basın açıklamaları da bu süreçte devam etti. Fransa, İngiltere, Almanya ve ABD hükümetleri, çatışmaların sürdüğü Suriye'deki duruma ilişkin ortak bir yazılı açıklama yaptı. Suriye'deki gelişmelerin yakından izlendiği belirtilen açıklamada, sivil halkın yeniden yerinden edilmesinin ve insani yardımların aksamasının önlenmesi için tüm taraflara gerginliğin düşürülmesi ve sivillerle altyapıların korunması çağrısı yapıldı. Açıklamada, Suriye'deki tırmanışın, çatışmaya Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) 2254 sayılı kararına uygun olarak Suriyeli liderliğinde siyasi bir çözüm getirilmesinin aciliyetini vurguladığı da belirtildi.
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan da 2 Aralık’ta Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. İran'ın resmi haber ajansı IRNA'ya göre, Mesud Pezeşkiyan, Suriye'nin egemenliği ve toprak bütünlüğünü korumanın Tahran yönetiminin bölgesel stratejisi olduğunu belirtti. Suriye'deki sorunların çözümü için bölge liderleriyle görüşmeler yaptığını dile getiren İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan, Şam yönetimine desteklerinin devam edeceğini kaydetti. Kremlin'den yapılan açıklamaya göre, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan'la telefonda görüştü. Görüşmenin odağının Suriye olduğu ifade edildi. Kremlin'in görüşmeye dair açıklamasında, şu ifadelere yer verildi: "Odak, Suriye Arap Cumhuriyeti'nde tırmanan durumdu. Suriye'deki meşru yetkililerin anayasal düzeni ve Suriye Devleti'nin siyasi, ekonomik ve toplumsal istikrarını yeniden tesis etme yönündeki eylemlerine koşulsuz destek dile getirildi."
GAZETEDUVAR