Başbakan Yardımcısı Kubad Talabani’nin Amerikan vatandaşı eşi Sherri Kraham Talabani, Kürdistan Bölgesi’ne yeterince uluslararası destek verilmemesinin önemli nedenlerinden birini “devletsizlik” diye ifade etti.
Kürdistan Bölgesi’nin içinde bulunduğu mali krizi aşacağını söyleyen Talabani, Kürt halkının kısa vadeli düşündüğünü ifade etti.
Sherri Kraham Talabani, yöneticisi olduğu SEED derneğinin çalışanlarının hepsinin Kürt olduğunu belirtti.
Talabani, “Kürtçemi geliştirmek istiyorum ancak iyi bir hoca yok”dedi.
Sherri Kraham Talabani Rûdaw’ın sorularını yanıtladı…
Kürdistan Bölgesi’ne ilk defa gelme nedeniniz neydi? Kalmaya neden karar verdiniz?
İlk kez 1999’da Kürdistan’ı ziyaret ettim. O zamanlar Amerikan Hükümeti için çalışıyordum. Irak’ı gözlemliyordum. Saddam Hüseyin liderdi ve Kürdistan üzerinde de abluka vardı. Kürdistan’ın güçlenmesi için çalışıyorduk. 15-16 yıl Kürdistan’da çalıştım. Evlenmeye karar verdiğimizde de buraya taşınmaya karar verdik.
O günden bugüne Kürdistan’da ne tür değişimler oldu?
Büyük değişimler oldu. 1999-2012 yılları arasında temelli geldim. Kürdistan Saddam Hüseyin’den kurtarıldıktan sonra çok değişim yaşadı. Kürtler açısından yeni fırsatlar doğdu. Kürdistan öncelikle mali kaynaklarına kavuştu. Bu da kendi parasını doğrudan elde etmesini sağladı. Altyapı, sağlık, eğitim ve konutlaşma başta olmak üzere yaşamın her alanında büyük değişimler oldu.
Ekonomik krizi nasıl okuyorsunuz?
Maalesef Kürdistan, 2013-2014 yılları arasında Bağdat’ın bütçesini kesmesiyle yüzyüze kaldı. IŞİD’le savaştan dolayı güvenlik sorunu da ortaya çıktı. Ancak Irak’ın istikrarsızlığı uzun bir süreci kapsıyor.Bu da empati eksikliği ve siyasi sorunların çözülmemesinden kaynaklanıyor. Şu anda mali krizle beraber çoğunluğu Iraklı göçmenler olmak üzere bir milyon 800 göçmenle var Kürdistan’da. Bunun için de Kürdistan çok zor şartlardan geçiyor.
Bir ekonomist olarak sizce özellikle hangi alanda reform yapılması gerekiyor?
Kürtler sayısız baskı ve acıdan geçti. Bu durum halkın kısa vadeli düşünmesine neden oldu. Bu sürecin atlatılması için hükümet ve özel sektörün ne yapması gerektiği konusunda düşünülmesi gerekiyor. Kürdistan’ın önünde çok iyi fırsatlar bulunuyor. Tüm yollarda sorun çıkabilir. Bu demokrasi, siyaset ve ekonomi olabilir. Bana göre Kürdistan sorunları aşacaktır ama hepimizin sürece bir şekilde müdahil olması gerekiyor.
ABD’nin zengin ailelerinden birinin de ferdisiniz. Yardım işleriyle uğraşıyorsunuz. Geçmişte çalıştığınız alan ile şimdikini nasıl kıyaslarsınız?
Görüldüğü gibi eşim, Kürdistan’ın yönetiminde önemli bir role sahip. Benim işim bağımsız, eşimin ise partisel. Geçmişteki çalışmalarımda edindiğim tecrübeyi Kürdistan’a hizmete dönüştürmeye çalışıyorum.
Dernek faaliyetlerinizde eşiniz ve kayınvalidenizden destek alıyor musunuz?
Hayır! hiçbir şekilde onlardan tardım talep etmedim. Şimdiye kadar da almadım. Bizim gelir kaynağımız diğer yardım dernekleri gibi bağış ve gönüllülük. Hiç şüphesiz kişisel mali kaynaklarımı da kullanıyorum. Bize bağışta bulunanlar da Kürdistan’ın gelişmesini isteyenlerdir.
SEED derneğinin hedefi ne ve kaç kişi görev yapıyor?
Eşimle, dünyanın diğer ülkelerinde elde edilen başarı örneklerini hangi metodla Kürdistan’a uygulayabileceğimiz konusunda çalıştık. Bu amaçla SEED’i kurdum. Faaliyetlerimiz halkın yaşam şartlarını iyileştirmeyte yönelik. Derneği kurduğum sırada Kürdistan Bölgesi’ne ciddi bir göçmen akını yaşanıyordu. Bu nedenle çalışmalarımızda bu konu öne çıktı..
Derneğinizin Kürdistan Bölgesi’ndeki diğer derneklerden farkı nedir?
Derneğimiz tamamen tarafsız ve bir İngiliz’in dışında çalışanların hepsi Kürt. Kürdistan halkının gelişimine yönelik çalışıyoruz. Burada kabiliyet sahibi yaratıcı çok insan var ve bunları değerlendirmemiz gerekiyor.
Başta Ezidi Kürtler olmak üzere göçmenlere yardım ediyorsunuz. Neden özellikle Ezidi Kürtler?
Göçmenlerin büyük bölümü, özellikle de Ezidi kadınlar çok ciddi şiddet yaşamak zorunda kaldı. Bazı kadınlar bir buçuk yıldan fazla şiddetin içindeydi. Birşeyler yapılması gerekiyordu.
Sizin de söylediğiniz gibi, Kürdistan Bölgesi’nde bir milyon 800 göçmen bulunuyor. Uluslararası kamuoyunun göçmenlere yardım konusunda duyarsız olduğunu düşünüyor musunuz?
Doğru, uluslararası kamuoyunun bazı konularda etkin olması gerekiyor. Ancak bölgede yaşanan mevcut bazı konular üzerinde de çalışılması gerekiyor. Örneğin; Bağdat - Erbil arasında yaşanan siyasi sorunların çözümsüzlüğü, bölgedeki savaş ve karışıklık tüm dünyayı ve göçmenleri ciddi şekilde etkiliyor.
Kürdistan Bölgesi neden uluslararası yardım alamıyor. Sorun nerede?
İki önemli nedeni bulunuyor. İlki Kürdistan’da bulunan göçmenlerin büyük bölümü Irak halkından oluşuyor. Uluslararası kamuoyu, çözümün hükümetin görevi olduğu görüşünde. Bilindiği gibi de Irak Hükümeti göçmenler konusunda Kürdistan’a yardım etmiyor.
İkinci sorun ise; Kürdistan’ın “devlet” olmamasıdır.
Kürt kadınları ne durumda?
Kadınların ekonomiye katkısı çok yetersiz. Aynı zamanda aile ve toplumsal normlarda da sınırlandırmalar sözkonusu. Erkeklerin sahip olduğu haklara sahip değiller. Kürdistan’da toplumun yarısını oluşturan kadınların sadece% 12’si iş hayatının içinde. Bu durum Kürdistan’ı geriye götürüyor.
Kaç yıldır Kürdistan’da yaşıyorsunuz? Kürtçeniz hangi düzeyde?
Kürtçe biliyorum, okuyorum da yetersiz çunkü çok yoğunum. 2 çocuğumla ve dernek çalışmalarıyla ilgileniyorum. Kürtçe çok güzel bir dil. Birçok arkadaşımla birlikte Kürtçemizi ilerletmek için çabalıyoruz. Ancak iyi bir öğretmen bulamadık. İyi bir öğretmen bulmak da çok zor.
Bir süre önce Kubad Talabani toplumsal sorumluluk adı altında, bir okulun onarılmasında boyacılık yapmıştı. Birçok kesim bu fikrin size ait olduğunu öne sürdü…
Kendi çalışma ekibinin fikriydi. Kürdistan’ın eleştirmenlere ve üretmeye ihtiyacı var. Üniversiteden mezun olan her genci hükümetin istihdam etmesi gerekti mantığı var. Ayrıca neden genç yaşta insanlar emekli ediliyor? Kürdistan’da sorunlardan biride gençlerin toplumda işlevsel hale gelememesidir. Bu da okullardan başlıyor. Kubad’ın özellikle toplumda gönüllü çalışmaya yönelik bir ekibi bulunuyor.
PORTRE\ Sherri Kraham Talabani:
Sherri Kraham Talabani, dış politika ve ekonomik kalkınma danışmanı olarak, 1998 yılından bu yana ABD başta Kürdistan olmak üzere birçok ülkede görev yaptı. En son 2004 -2012 arasında Millennium Challenge Corporation adlı ajansta üst düzey yöneticiydi.
1998 - 2004 arasında ABD Dışişleri Bakanlığı'nda çalıştı.
1998-2001 yılları arasında Irak’ta Saddam sonrası dönemin bazı projelerini gerçekleştirdi.
1999 yılında Virginia George Mason Üniversitesi Hukuk fakültesi’nden mezun oldu.
2 çocuk annesi Sherri 2012'den beri Kürdistan Bölgesi'nde yaşıyor.
http://rudaw.net/turkish/interview/09072016