Kürt tarihine dair çalışmalarında önemli belgeler yayınlayan Tarihçi Mahmut Akyürekli, Şeyh Said tartışmalarına yeni bir boyut kazandırarak, Şeyh Said Efendi’nin yargılandığı mahkemenin kamera kaydına alındığını, ayrıca konuşma vaaz kayıtlarının olduğu plak da olduğunu açıkladı.
Akyürekli sosyal medya hesabı X üzerinden yaptığı paylaşımda Şeyh Said’e ait bazı belgelerin de görselini paylaştı.
Bulana para ödülü
Mahmut Akyürekli bahsettiği film ve ses kayıtlarını bulabilecek genç araştırmacılar için de bir ödül belirledi.
Film makaralarını bulana 100 bin, vaaz plakını bulana ise 20 bin TL ödül vaat eden Akyürekli, paylaşımında, konuşma, vaaz plakının 1937’de yurda sokulduğunu belirtirken, makaraların da bir devlet kurumunda tutulduğunu dile getirdi.
Şeyh Said’in torunlarından Avukat Sabır Fırat da daha önce Şeyh Said Efendi’nin ses kaydının olduğunu gündeme getirmiş ve kaydın da Halep’te alındığını açıklamıştı.
"Kayıtlar olduğunu ilk kez 2013 yılında fark ettim"
Konuya ilişkin Rûdaw’a konuşan Akyürekli, Şeyh Said’e ait ses ve görüntü kayıtları olduğunu ilk kez 2013 yılında TC Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nde karşılaştığı belgelerden fark ettiğini aktardı.
O dönem Şark İstiklal Mahkemesi üzerine çalıştığını sözlerine ekleyen Akyürekli, “O belgelerde söz konusu kayıtların bulunduğunu 2015 yılında Derin Tarih Dergisi’nde de neşrettik. Ancak o dönem sosyal medya kullanmadığımı için bu konu gölgede kaldı. Paylaşmak istedim. Evimdeki arşivde çalışırken söz konusu belgeyle yeniden karşılaşınca, konuyu bu şekilde gündeme getirerek genç araştırmacıları teşvik etmek istedim. Bu kayıtların nerede olduğunu da aşağı yukarı biliyorum. Net olmamakla birlikte yerini biliyorum. Eski makara filmlerinin nerede restore edildiği malumdur. Oralara iyi baksınlar. Bulabilirlerse ödülü vereceğim. Ben giremiyorum oralara beni almazlar. Şark istiklal Mahkemelerini ilk biz çıkardık, Koçgiri’ye ilişkin belgeleri ilk biz çıkardık bu da bir yerleri rahatsız etti. O yüzden benle ilgili bazı rezervler var bunun da farkındayım. Bu yüzden oralara ben giremiyorum” şeklinde konuştu.
“Bu kayıtlar çok önemli”
Kürt tarihine ilişkin derinlikli çalışmalar yapılmadığını dile getiren Akyürekli, “Derinlikli araştırmalar yapılması amacıyla bu ödülü koydum. Genç araştırmacılara teşvik etmek istedim. Derinlikli çalışmalar yapılmıyor. Çıkardığımız belgelerin üzerine bu güne kadar kimse bir şey koymadı. Derinlemesine arayıp bulmak istedim. Teşvik etmek istedim genç araştırmacıları. İnşallah biri bulur ve biz de bu ödülü verir ve mutlu oluruz. Çünkü bu kayıtlar çok önemli” dedi.
Altan Tan, dönemin Başbakanı Binali Yıldırım’a sormuştu
Öte yandan tarihçi Nimetullah Atal, bu konuyu ilk defa Bitlis Düşünce Akademisi’nin (Bitlisname) gündeme getirdiğini söyledi.
Yine dönemin HDP Diyarbakır Milletvekili Altan Tan, 16 Mart 2018 tarihinde Şeyh Said'e ait ses kaydı genelgesine ilişkin Başbakan Binali Yıldırım tarafından cevaplanması istemiyle verdiği soru önergesi vermişti.
Altan Tan’ın soru önergesinde şu ifadeler yer alıyordu:
“Şeyh Said Efendi’ye ait olduğu söylenen ve bugüne kadar hiç bilinmeyen bir ses kaydının olduğu Bitlis Düşünce ve Akademik Çalışma Grubu yetkilileri tarafından belgeleriyle birlikte basına açıklanmıştır. Dönemin Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından imzalanan kararnamede Şeyh Said Efendi’ye ait olduğu anlaşılan Kürtçe plağın ”zararlı” bulunduğu gerekçesiyle yasaklandığı belirtilmektedir.
Kararnamede şu ifadeler yer almaktadır:
” I-256 No’lu Şeyh Said tarafından okunmuş Kürtçe plağın, zararlı sözleri taşıdığı anlaşıldığından, Matbuat Kanunun 51. maddesi hükmüne göre Türkiye’ye sokulmasının yasak edilmesi; Dâhiliye Vekilliğinin 26/01/1937 tarih ve 659 sayılı tezkeresiyle yapılan teklifi üzerine İcra Vekilleri Heyetince 25/01/1937’de onaylanmıştır.” Buna göre:
1- T.C Başvekâlet Kararlar Müdürlüğü’nün 28.01.1937 tarihli böyle bir kararnamesi var mıdır?
2- Şeyh Said’in kendi sesiyle okuduğu söylenen Kürtçe plağın içeriği hakkında elinizde ne gibi bilgiler bulunmaktadır?
3- Basında kararnamenin de paylaşıldığı bu plak devlet arşivlerinde mevcut mudur?
4- Şeyh Said Efendi’ye ait şahsi araç ve gereçlerin devlet arşivlerinde saklandığı iddiası doğru mudur? Bunların ailesi ve kamuoyu ile paylaşılması düşünülmekte midir?”