Osman AYDIN
Hakkâri'nin Nordûz bölgesinde bulunan Tirîşîn Yaylası'nda çok sayıda kaya resimleri bulunmaktadır. 60 yıl evvel bulunan bu kaya resimlerinin ancak bu son yıllarda bilim çevrelerinin ilgisini çekmiş ve bu kaya resmilerinin fotoğraflanmaları ve küçük parçaların Van Müzesi’nde sergilenmeleri yapılmıştır.
Tirîşîn Yaylası Van-Hakkari sınırında bulunan, deniz seviyesinden yüksekliği 2600-2850 m olan harika güzellikte bir bölgedir. Burası kaya resimleri açısından dünyanın zengin merkezlerinden birisidir. Buradaki kaya resimleri üç bölgede toplanmıştır:
1 - Xan Melîkan’daki kaya resimlerinde; dağ keçileri, dairevi sopa biçiminde cin figürü, geyik, bizon (manda), boğa, eline köpek bağlı bir insan figürü, yakaran insan figürü, tuzak ve yılan figürleri bulunmaktadır.
2 - Texhtê Melîk’te yer alan kaya resimlerinde geyik, at üstünde insan (süvari), cin, dans eden insan, tekerlek üzerinde adam figürleri bulunmaktadır. Burada yaklaşık 4000’i aşkın kaya üstü resmi bulunmaktadır.
3 - Textê Melîk’in doğusunda yer alan resimler ise, bir su arkı çevresinde bulunan kaya resimleridir. Bu resimlerde insan figürleri ön plana çıkmaktadır. En dikkat çekici kaya resimleri ise dans eden 12 adam kayasıdır.
Doç. Dr. Alpaslan Ceylan, Tirîşîn Yaylası kaya resimlerinin kronolojik olarak Mezolotik Çağ’ın başından (MÖ 7000) itibaren Neolitik Çağ, Kalkolitik Çağ ve Eski Tunç Çağı’nda yapılmış olduğunu belirtmektedir.
Bu kaya resimleriyle ilgilenen Doç. Dr. Erkan Konyar, " Bu kaya üstü resimleri açısından bakıldığında, burada yerleşmeler olduğu tahmin ediliyor. Göçebe toplulukların yaptığı çok basit kaya resimleri var. Kronolojisiyle ilgili değerlendirmeler yaptığımızda, bunların 10 bin yıl önce bölgede yaşayanların yaptığı sanatsal üretimler olduğu söylenebilir" demektedir.
Tirîşîn Yaylası'ndaki kaya resimlerinin en erken örnekler olduğu kabul edilmektedir. Kum taşından kaya blokları üzerinde gruplar halinde bazen tek tek vurgu şeklinde işlenmiştir. Dönemin koşulları ve ihtiyaçları çerçevesinde resimler şekillendirilmiştir. Bunlar, avın iyi gitmesi için yapılan törensel resimler olarak tanımlanmaktadır.