Diyarbakır Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği Başkanı Alican Ebedinoğlu, 2020 yılında bin 52 işletmenin kapandığını ve 30 bin kişinin işsiz kaldığını belirterek, yeni destek paketlerin çıkmaması halinde tablonun daha da ağırlaşacağını ifade etti.

DESOB Başkanı Alican Ebedinoğlu,  2020 yılının esnaflar açısından nasıl geçtiğini, pandemideki ağır tablonun sonuçlarını, hükümetin verdiği desteklerin yeterliliğini ve esnafın 2021 yılındaki beklentilerine dair Tigris Haber’e konuştu.

“30 bin gencimiz işsiz kaldı”

Diyarbakır’da kayıtlı olan işletmelerinin yanı sıra kayıtlı olmayan işletmelerinde hesaba kattığımızda kentteki tahribat boyutunun daha da yüksek olduğunu söyleyen Ebedinoğlu,

 “Bildiğiniz gibi hem dünya genelinde hem ülkemizde hem de ilimizde belki de tarihin en ağır tahribatı yaşandı. Şu an esnaf ve sanatkârlar odası bu ağır yükü taşımaktadır. 2020 yılına döndüğümüz zaman tabiî ki birçok sektör etkilendi. Ancak hizmet sektörü daha çok etkilendi belki de gıda sektörünün dışındaki bütün sektörlerimiz ve tamamen kapalı olan işletmelerimiz çok sıkıntı çekti. Ancak hizmet sektörü, kafeler ve birçok meslek dalı aylardır kapalı durumda. Bunların kapalı olmasının yanı sıra sadece bunların mağduriyetleri söz konusu değil aynı zamanda çalışanlar da mağdur. Bizim resmi kayıtlarımıza göre şu anda 3 bine yakın tamamen kapalı olan işletmemiz var. Kısmi olarak kapalı olan en az 2 binin üzerinde işletmemiz var. Tabi bir o kadar da kayıtlı olmayan işletme var. Bunların yanında çalışan yaklaşık 30 bin gencimiz şu anda işsiz. Kafede çalışanlar günlük ücretle çalışıyor ve kimisi de aylık çalışıyor, bunların tamamı mağdur durumda. Bir kahvehanede 6 ile 12 arasında istihdam söz konusu. Örneğin bir tatlıcı da 30-40 imalathane çalışanlarımız var. Bir ciğercide en az 20-30 kişi çalışıyor. Bunlar evet paket servisi yapıyor, ama %40 kapasite ile çalışıyor” dedi.

“Kapatmalar artmaya devam ediyor”

Diyarbakır’da kapanan işletmelerin birçoğunun pandemiden kaynaklı kapandığını ifade eden Ebedinoğlu, “2020 yılında 1052 işletmemiz kapandı. Bunların tümü pandemiden dolayı kapanmadı ama büyük bir bölümü pandemiden kaynaklı kapatmak zorunda kaldı. Kaygımız şu ki bu oranlar artmaya devam edecektir. Çünkü daha işletmesini açmayan ve bize başvurmayan vergisi ve kaydı devam eden, tamamen kapalı olan ve kapatmak zorunda kalan birçok işletmemiz var. Yani bu gidişle bu tablo 6 ay sonra daha çok ağırlaşır” diye konuştu.

“Diyarbakır esnafı desteklerden yararlanmadı”

Esnaflar için vergi affının çıkması gerektiğini vurgulayan Ebedinoğlu şöyle konuştu:

“2020 yılı maalesef beklentilerimizi karşılamadı. Devletten beklentimiz çok yüksekti. Neden yüksekti? Çünkü biz devletin sırtındaki istihdam yükünü esnaf ve sanatkârlar yükünü alıyoruz. Diyarbakır da esnaf ve sanatkârların yanında 80 ile 100 bin yakın istihdam söz konusu kayıtlı ya da kayıtsız. Sosyal bir devlet vatandaşına aş ve iş üretmekle mükeliftir. Biz devletin sırtındaki bu yükü esnaf olarak alıyoruz. Onun için mutlaka esnafın 2021 yılındaki beklentileri karşılanmalı ama karşılanmadığı çok net ve açık. Bazı destekler verildi. Esnafın vergi borçları bir kaç ay ertelendi, bunların yanında iş yeri kapalı olan bazı mesleklere 3 bin liralık ayda bin TL olmak üzere gelir kaybı verildi. 750 TL de kira yardımı söz konusu. Diyarbakır esnafı bunların birçoğundan da maalesef faydalanamadı. Şu anki hedefimiz desteklerin tekrarlanması. Bu desteklerin esnafı kurtarması zor. Mutlaka bu desteklerin gözden geçirilmesi gerekiyor. En az ve doğrudan esnafa 10 bin TL’lik bir desteğin 3 ay botunca verilmesi lazım. Yine bunun yanı sıra borcu olan esnafın mutlaka bu borçlarının ertelenmesi gerekiyor. Çünkü bağkur pirim borçları 2020-2021 de tamamen silinmesi gerekiyor. Ayda en az bin 300 TL Bağkur borcu çalışsa da çalışmasa da ödenmesi gerekiyor. Vergiler alınmamalı. 2021 yılında beklentilerimizden biri de esnafa faizsiz bir kredinin verilmesi. En az bir yıl ödemesiz ve 5 yıl faizsiz bir kredi verilmeli. Aksi takdirde şu an istihdam edilen hem 10 binlerce kişi işsiz kalacak hem de toplumsal sorunlarla karşı karşıya kalacağız. Çünkü aşı, işi olmayan bir insandan her şeyi bekleyebilirsiniz. Her türlü yola başvurabilir. Destekler sadece esnafı ilgilendirmiyor, bütün toplumu ilgilendiriyor.  Devletin ve hükümetin biran önce esnafa sahip çıkması gerekiyor. ”

“Sicil affı çıkmalı”

Diyarbakır esnafının kredilerden faydalanmadığını belirten Ebedinoğlu, “Bankalara kredi için başvuran esnaflarımızın yüzde 30’nun dosyası geri dönüyor. Sicil kaydı bozukluğu yüzünden esnafımızın yüzde 30’u bu kredilere ulaşamıyor. Onun için bizim baskımız, talebimiz, sicil affının bir an önce çıkması içindir. 2017 yılında sicil affı çıktı ama yaptırım yok. Sicil affını uygulayan bankalar üzerinde cezai işlem uygulayan yaptırımlar yok” İfadelerini kullandı.

“İşletmeler açılsın”

Kafe, restoran v.b gibi işletmelerin açılması gerektiğini söyleyen Ebedinoğlu şu çağrı da bulundu:

“HES koduyla birçok alışveriş merkezine girebiliyorsunuz. Uçağa bile HES koduyla biniyorsunuz. Toplu taşıma araçları tıklım tıklım. Soğuk havalarda çoğu insanın tercihi kapalı alanlar ve alışveriş merkezleri. Bizim kapalı alan işletmelerimiz de HES kodu uygulamasıyla müşterileri alabilir. Aslında bunu gündeme almak gerekiyor. Bu yasaklar devam edecekse işletmelerimizi açalım. Ama HES koduyla kontrol edelim. Eğer sağlık sorunları varsa görevli arkadaşlarımız zaten geri çevirir.”

Yılmaz Yiğitler - Özel/TİGRİS HABER