Kürdistan Bölgesi’ndeki ekonomik iyileşme, güvenlik ve istikrarın sağlanması farklı ülkelerden yabancı firmaların tekrardan Kürdistan Bölgesi’ne yönelmesini sağladı.
 
Kürdistan Bölgesi Şirket Tescil Müdürlüğü verilerine göre, bölgede 3 bin 252 yabancı kayıtlı şirket bulunuyor.
 
Verilere göre 84 ülkeden Türkiye bin 421 firmayla ilk sırada yer alırken, İran 364 firmayla ikinci, BAE 181 şirketle üçüncü sırada yer alıyor. Bu ülkeleri Lübnan 178, İngiltere 156, ABD 141, Ürdün 109, Almanya 87, İtalya 63 ve Romanya 42  şirketle izliyor.
 
Resmi verilere göre sadece 2011 yılında 478 yabancı şirket Kürdistan Bölgesi’nde faaliyet yürütmek için kayıt yaptırdı. Bu süreç Kürdistan Bölgesi’nin ekonomik açıdan “altın dönemini” yaşandığı süreçti. Ancak IŞİD’le savaş ve ardından yaşanan mali kriz, sonraki yıllarda yabancı şirketlerin çekilmesine ve dolayısıyla kayıt işlemlerinin de oldukça düşük rakamlara ulaşmasına neden oldu. Dolayısıyla 2017’de sadece 22 firma kayıt yaptırdı.
 
IŞİD’in yenilgiye uğratılmasıyla birlikte yabancı şirketler bir kez daha Kürdistan’a dönmeye başladı. 2018’de 34 yabancı şirket kayıt yaptırırken, bu yılın ilk 6 ayında da 33 yabancı firma kayıt yaptırdı. Bu şirketlerden 7’si Türkiye’den, 6’sı Singapur, 4’ü İngiltere, 3’ü Amerika, 2’si Kanada, 2’si BAE, 6’sı ise İran, İspanya, İtalya, Mısır, Suudi Arabistan ve Ürdün’e ait.
 
“Kürdistan’da güvenlik ve istikrar sermayeyi cezbediyor”
 
Rûdaw’a konuşan Kürdistan Bölgesi Maliye Bakanlığı Şirket Tescil Dairesi Müdürü Aras Şeyh Rauf, “Kürdistan’da güvenli ve istikrarın sağlanması ,o ve ekonomide iyileşmenin görülmesi, şirket kayıt prosedürlerinde düzenlemeye yapılarak kolaylık sağlanması yabancı firmaların Kürdistan’a rağbet göstermesini sağladı” dedi.
 
Son 2 buçuk yılda Kürdistan’da İran ve Türkiye menşeili şirketlerinin sayısı düşerken, İngiltere, ABD, BAE ve Singapur menşeili şirketlerin sayısında artış oldu.
 
Örneğin, 2015 - 2016 yıllarında 52 Türk ve 16’da İran şirketi kayıtlara işlendi. Ancak son 2 yılda 13 Türk, 5 de İran şirketi kayıt yaptırdı. Diğir bir anlamda son iki yıla oranla Türk şirketlerinde yüzde 25 düşüş yaşanırken, İran’lı şirketler de ise yüzde 31 düşüş oldu. Buna karşılık 10 İngiltere, 8 BAE ve 7 ABD şirketi kayıt yaptırdı.
 
Aras Şeyh Rauf, “Kürdistan’daki istikrar yabancı sermayeyi cezbediyor. ABD ve İngiliz firmalarından önce BAE şirketleri Kürdistan’daki pazarda yer almaya başladı. Çünkü bu şirketler de özellikle petrol, medikal, banka, yatırım, mühendislik danışmanlığı ve ticarete yönelik faaliyet yürütüyordu. Son yıllarda Türk firmalarında artış olmamasının nedeni de pazardaki kapasitenin doluluğundan kaynaklanıyor. Çünkü Türk firmaları tüm sektörlerde faaliyet gösteriyor ve yabancı şirketlerinde yüzde 44’ünü oluşturuyor" diye konuştu.
 
Yabancı firmaların rekabeti özelikle başkent Erbil’de kendini gösteriyor. Nitekim 3 bin 252 şirketten 2 bin 371’i Erbil’de tescillenmiş durumda. Yani yabancı şirketlerin yüzde 73’ü Erbil’de bulunuyor. Son 2 buçuk yılda 89 yabancı şirketten 82’si Erbil’de kayıt yaptırdı.
 
Erbil Şirket Tescil Müdürü Piştivan Werti, Kürdistan’daki güvenlik, istikrar ve ekonomik iyileşmenin yabancı firmaları Erbil’e çektiğini belirterek, şu ifadeleri kullandı:
 
“Örneğin, geçen yıl 28 firma Erbil’de bayi açtı. Ancak sadece bu yılın ilk 6 ayında 33 bayi kayıtlara geçti. Yani geçen yıla oranla bu yılın ilk 6 ayında yabancı şirketlerin oranında 2 kat arttış yaşandı.”
 
Yabancı firma sayısının artmasının Kürdistan’da ekonomik kalkınmanın bir belirtisi olduğuna dikkat çeken Piştivan Werti, “Geçen haftalarda ABD’den bir işinsanı heyeti Kürdistan’ı ziyaret etti. Ziyaret esnasında ABD’li sermaye sahiplerinin Kürdistan’da ticaret ve yatırım yapmalarına teşvik amacıyla Kürdistan Bölgesi Hükümeti ve Ticaret Odası ile karşılıklı ticari mutabakatlar imzalandı” ifadelerini kullandı.
 
Kürdistan Yatırım ve Araştırma Komisyonu verilerine göre, geçen yılın Ağustos ayından bu yılın Haziran ayına kadar komisyon, yaklaşık 51 milyar dolar bütçeyle 863 projeye onay verdi.
 
BAE 3 proje ile en yüksek paya sahip
 
15 ülkeden farklı firmalar 6 milyar 26 milyon dolar değerinde proje aldı. Türkiye ve Lübnan firmları bu pastadan en büyük payı alan firmalar oldu. En az proje ile en fazla sermaye alan firmalar BAE firmaları oldu. Türk firmalar 15 projeden bir milyar 237 milyon dolar karşılığında faaliyet yürütürken, BAE’li firmalar sadece 3 projededen 3 milyar 314 milyon dolar sermayeyle faaliyet yürütüyor.
 
Aras Şeyh Rauf, “Yabancı sermayenin dikkatini çekmek için sanayi, ziraat ve turizm firmalarına imtiyaz verilmeli. Yine bankacılık sisteminde iyileştirme yapılmalı, sanayi bölgeleri arttırılmalı, yatırımcıların hakları hukuki anlamda koruma altına alınmalı, bunun yanı sıra sanayide teşfik yasasında düzenlemeye gidilerek günümüze uyarlanmalı” dedi.