Fırat, Kürtçe seçmeli derslerin önemine değinerek “Kürtler açısından tarihi önemi vardır. Yıllarca asimile edilip baskı gören bir toplum  için tanınmış olmanın bir adımını atmış oldular” ifadesini kullandı.

Rûdaw’a konuşan yazar ve siyasetçi Ümit Fırat, Kürtçe seçmeli ders talep eden Kürtlerin henüz kendini güvende hissetmediğini belirtti.

Fırat, buna rağmen Kürtçe derslerin önemli olduğunun altını çizerek Kürtler için tarihi önemde olduğunu kaydetti.

Foto: Ömer Sönmez

"Hukuki zemin elverişli değil"

Fırat şöyle konuştu:

“Şimdi Süleyman Demirel’in ‘Kürt realitesini tanımanın vakti gelmiştir’ sözünden tam tamına 30 yıl geçti. Demek ki biz yeterince tanınmadık. Bizim için şu son dönemde özellikle Kürtlerin, Kürtçenin, Kürdistan’ın tanınması önemliydi. Bu anlamda Kürtçe büyük mesafe kaydetti; Kürtler, Kürtçe ve Kürdistan tanınmaya başlandı. Burada arz talep ilişkisi söz konusu.

Kürtçe seçmeli ders talep eden insan, bunun güvenliğini yeterince içinde hissetmiyor.

‘Çocuğuma Kürtçe ders aldırtmak istiyorum’ dedirtecek hukuki zemin, toplumsal ilişkiler bakımından elverişli değil. Şartlar henüz çok güven verici değil.

Birinci derecede Kürtçe eğitimin, Kürtçe seçmeli derslerin Kürtler açısından tarihi önemi vardır. Yıllarca asimile edilip baskı gören bir toplum  için tanınmış olmanın bir adımını atmış oldular.”

Ünlü yazar İsmail Beşikçi de çağrıda bulunmuştu

Daha önce de pek çok aydın, yazar ve sanatçı Kürtçe derslerin seçilmesi çağrısında bulunmuştu.

Ünlü yazar ve sosyolog İsmail Beşikçi Kürt ailelere çağrı yaparak çocuklarının Kürtçe seçmeli derslerine yönlendirmeleri gerektiğini belirtmişti.

Beşikçi, “Kürt ailelerin çocuklarını Kürtçe seçmeli derse yönlendirmeleri önemli bir durumdur. Bu, Kürtçe’nin gelişmesi için büyük olanaklar sağlayacaktır” değerlendirmesinde bulunmuştu.

Kürtçe seçmeli ders seçme süreci

Türkiye’de orta okullarda 2022-2023 eğitim ve öğretim yılında okutulacak seçmeli dersleri tercih süreci 3 Ocak 2022 tarihinde başladı. Seçmeli dersler ve özellikle Kürtçe eğitim için belirlenen şartlar önceki yıllarda yoğun tartışma konusu olmuştu.

Türkiye Milli Eğitim Bakanlığına bağlı orta okullarda 2022-2023 Eğitim ve Öğretim Yılı döneminde okutulacak seçmeli dersleri tercih süreci başladı.

Öğrencilerin tercih ettikleri dersleri 3 Ocak - 21 Ocak 2022 tarihine kadar okul müdürlüklerine bildirmesi gerekiyor.

Kürtçe için şartlar aynı

“Yaşayan Dil ve Lehçeler” adı altında Kürtçe’nin Kurmancî ve Zazakî lehçelerinde seçmeli dersler için de bvaşvurular yapılabilecek.

Ancak geçmiş yıllarda olduğu gibi bu yıl da seçmeli dersler için şartlar değişmedi.

Bakanlıktan konu ile ilgili yapılan açıklamada, “ortaokullarda seçmeli ders uygulaması konusunda esneklik sağlanacak ve her okul yönetimi kendi imkânları doğrultusunda Çizelge'nin seçmeli dersler bölümünde yer alan azami 10 dersten (aşağıda belirtilen dersler/modüller de dikkate alınarak) bir grup oluşturacak ve öğrenciler kendi okullarında oluşturulan gruptan derslerini seçeceklerdir” denildi.

Buna göre okullarda en az 10 öğrencinin aynı dersi seçmesi durumunda ilgili seçmeli ders okutulabilecek.

Yine, en önemli konulardan biri de okullarda seçmeli dersler için atanacak öğretmenlerle ilgili. Geçmiş yıllarda Kürtçe öğretmenlerin atanması da tartışma yaratan konuların başında geliyordu.

Bakanlığın açıklamasında, “Okullarda ilgili alanda yeterli sayıda öğretmenin bulunmadığı derslerin seçilmesi hâlinde öncelikle diğer okullardan maaş/ek ders karşılığı görevlendirmeler yoluyla öğretmen temin edilecek, bunun da mümkün olmadığı hâllerde ücretli öğretmen görevlendirilmek suretiyle bu dersler açılıp okutulabilecektir” ifadelerine yer verildi.

Yaşayan Diller ve Lehçeler  (5, 6, 7 ve 8. sınıflar) dersi kapsamında, Kurmancî ve Zazakî’nin dışında okutulan diğer dersler ise şunlar;

Adığece (Kiril Alfabesine göre), Adığece (Latin Alfabesine göre), Abazaca, Lazca, Gürcüce, Boşnakça ve Arnavutça.

Kampanya düzenlenmişti

Türkiye ve Kürt kentlerinde seçmeli dersler için sosyal medya üzerinden de Kürt ebeveyn ve öğrencilere, “Anadiline ilgisiz kalma!” şeklinde çağrı kampanyaları başlatılmış ve Kürt öğrencilerin bu hakkı kullanmaları istenmişti.

Başta Kürt Dil Platformu (PZK) olmak üzere, Kürtçe Dili Hareketi (HEZKURD), Kürt Dili ve Kültür Ağı ve diğer sendikalar ile Kürt aydınlar, Kürtçenin eğitim dili olması talebinde bulunarak, öğrenci ve ailelere de seçmeli ders olarak Kürtçe'yi tercih etmeleri çağrısında bulundu.

Kürtçe neden tercih edilmedi

Türkiye’de, Eylül 2012’de yayımlanan yönetmenlikle, yabancı dil kontenjanında yaşayan dil ve lehçe adı altında Kürtçe seçmeli dersi Milli Eğitim Bakanlığının (MEB) müfredatına girdi.

Müfredat, 12 yıllık mecburi Türkçe eğitiminin 5, 6, 7 ve 8’inci sınıflarında, öğrencilerin bir sınıf ya da yeterli grup oluşturacak sayıya ulaşması halinde haftada 2 saat Kürtçe (Kurmancî, Kirmançkî) ders alınabileceği yönündeydi.

Aynı yıl 28 ilde Kürtçe (Kurmanci-Zazaki) dersini 18 bin 847 öğrenci seçti.

Ancak geride kalan zaman içerisinde değişik gerekçelerle özel Kürtçe kurslar engellendiği gibi okullarda da Kürtçe seçmeli derslere devam edilmedi.

MEB’in “Kürtçe seçmeli ders haritası”na göre, birçok illerde 10 rakamına ulaşılamadığı için Kürtçe seçmeli ders olarak okullarda yerini alamadı.

Fakat seçmeli Kürtçe dersini talep eden öğrencilerin ailelerine göre, kimi okul müdürleri yeterli derslik olmadığı için öğrencilere Kürtçeyi seçtirmedi, kimilerine göre de Kürtçe öğretmeni olmadığı için Kürtçe’yi seçenler başka derslere kaydırıldı.

Öğretmen açığı başka bir sorun

2011 yılında Mardin Artuklu Üniversitesi'nde Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümü açıldı. Daha sonra Bingöl Üniversitesi, Muş Üniversitesi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi ve Diyarbakır Üniversitesi'nde de aynı bölüm açılarak derslere başlandı.

Bu üniversitelerde Kürtçe öğretmeni yetiştirmek için bazı bölümlerden mezun olanların, Kürtçe öğretmenliği yapabilmesi için tezsiz master adı altında yoğun bir program gerçekleştirildi ve bütün bu üniversitelerden 2 binden fazla insan eğitim alarak öğretmen olmaya hak kazandı.

Ancak öğretmen eksikliğinden bu beş üniversitede 2020’de sadece 14 öğrenci Kürtçe için başvuruda bulundu. 

Rûdaw